حاشیه نشین سازی

مسأله مرکزی مکتوب حاضر مطالعه حاشیه نشین سازی از منظر اقتصادسیاسی است. از این منظر استدلال می کند حاشیه نشینی شدگی پدیده ای برساخته و حاصل مکانیزم های پنهانِ انباشت و گردش سرمایه است که دولت از عاملان مهم آن در ایران است. روش تحقیق بر قیاس نظریه متبوع تحقیق، انتقادی است و از انواع داده های موجود بهره می برد. روش تحلیل، جست وجوی دلالت های نظری داده های موجود با راهنمایی نظریه تحقیق است. نتیجه پژوهش حاکی است حاشیه نشین شدگی پیامد تاریخ طولانی طرد با مکانیسم های مختلف بوده که طرد اقتصادی از مهمترین آن هاست. طرد اجتماعی و فرهنگی بر بستر اقتصاد، مناسبات موجود را طبیعی سازی کرده و موجه می نماید. بر این اساس هر اراده ای برای مواجهه با حاشین نشین سازی نیازمند توجه به مناسبات کلان اقتصادسیاسی است. اقتصادسیاسی رشته پیوند مسائل محلی و بین المللی است؛ در حالی که حاشیه نشین شدگی در جهان رو به کاهش گذاشته در کشورهای در حال توسعه رو به افزایش است.    

مسئله اصلی این مکتوب تبیین نقش دولت در حاشیه نشین شدگی در شهر کرمانشاه است. از این منظر استدلال می کند دولت در ایران از طریق دسترسی به رانت و توزیع آن به حاشیه نشین شدگی برخی گروه ها دامن می زند که حاشیه سازی برخی مناطق شهری تنها یکی از بخش های رؤیت پذیر آن است. روش این پژوهش انتقادی است و دلالت های پنهان داده های موجود را در پرتو نظریه اقتصاد سیاسی آشکار می کند. این روش به نوع داده حساس نیست و از انواع داده های موجود، اسناد و منابع بهره می گیرد. پژوهش به این نتیجه رسیده که حاشیه نشین شدگی در کرمانشاه از آغاز شکل گیری دولت مدرن در ایران تحت تأثیر مداخلات دولت از رهگذر برنامه های اقتصادی و اجتماعی پدید آمده و گسترش یافته است. برنامه های دولت های بعدی نیز برای حل معضل به بنیاد این پدیده اصابت نکرده است. تعبیر حاشیه نشین شدگی به مثابه پدیده ای معلول اقتصاد سیاسی کلان و تحلیل مکانیسم های متنوع آن، پیشنهاد این مقاله برای بازاندیشی این معضل اقتصادی و اجتماعی است.