ضمیر ابقائی

در زبان فارسی بند موصولی هسته برونی است، به طوری که بند موصولی همیشه بعد از هسته اسمی قرار می گیرد. بند موصولی خود شامل گروه اسمی هم مرجع یا برابر با هسته اسمی است. هسته اسمی موصولی می تواند جاندار یا بی جان و انتزاعی باشد. در این پژوهش سعی بر آن است تا به کمک داده های زبان فارسی نشان دهیم بند موصولی به هسته اسمی افزوده می شود و به جای داشتن عملگر، یک بازنمایی/ کپی از هسته اسمی در درون بند وجود دارد که در جایگاه موضوع در پایه اشتقاق می یابد و گاهی به دلیل بازیافتنی بودن حذف می شود، یعنی محتوایش از طریق هسته اسمی بیرونی بازیافتنی است. بنابراین، هسته اسمی و بازنمایی آن درون بند بخشی از زنجیره حرکتی نیستند. بین هسته اسمی در ساخت موصولی و مقوله تهی/ ضمیر در بند موصولی ارتباط وجود دارد و آنها با هم هم نمایه اند، یعنی مشخصه های مربوط به هسته اسمی (مقوله، شخص، شمار، حالت) در هسته تهی/ ضمیر وجود دارد.

ساخت موصولی یک گروه حرف تعریف مرکب است که شامل هسته موصولی و بند موصولی است و آن دو با هم یک سازه نحوی تشکیل می دهند. این ساخت توزیع گروه حرف تعریف را دارد. بند موصولی فارسی بند پیرو پسااسمی است که دارای ترتیب خطی حرف تعریف اسم بند است. این مقاله با تحلیل ۱۲۰۰ جمله حاوی بند موصولی که برگرفته از آثار زبان شناسان و دستورنویسانی همچون انوری، شفائی، غلامعلی زاده، لازار، باطنی، نجفی، مشکوهالدینی... است، به بررسی بندهای موصولی فارسی براساس مطالعات بینازبانی و البته درون زبانی می پردازد که شامل راهبردهای مختلفی است برای صورت بندی ساخت موصولی (ارتقاء ضمیر موصولی و به جاماندن ردّ و یا اشتقاق در پایه بودن متمم نما و حضور ضمیر ابقایی/خلاء در جایگاه موصولی)، شقوق بند موصولی به لحاظ حضور هسته، سلسله مراتب جایگاه هسته (برونی، درونی)، و ترتیب خطی هسته (آغازی، پایانی) و بند، انواع هسته در بند موصولی توصیفی و توضیحی، ترتیب جایگاه حرف تعریف، هسته اسمی و بند موصولی در زبان فارسی، جایگاه وقوع موصولی سازی، ضمیر ابقائی، امکان و عدم امکان لانه گیری بندهای موصولی و امکان و عدم امکان حرکت بند موصولی. بنابراین، ابتدا براساس مشاهدات به تعمیم و توصیف همگانی می رسیم و سپس، از تشابهات بین زبان ها که از طریق مقایسه بینازبانی به دست می آید، تبیین می دهیم که علت شباهت و تمایل زبان ها می تواند اشتراک تاریخی، شناختی، پردازشی، معنایی و کاربردشناختی باشد، زیرا ملاحظات نقش مؤلفه های برون زبانی در توصیف رده شناختی اجتناب ناپذیر است..