فرهنگ سازمانی مدرسه

هدف از این پژوهش، شناسایی الگوهای فرهنگ سازمانی مدارس با تمرکز بر سنخ شناسی آن بود که به عنوان یک راهنما برای مدیران مدارس در عصر تغییرات سریع، قابل بهره برداری باشد. این پژوهش کیفی از نوع تحلیلی-موردی با روش کتابخانه ای بود. جامعه مورد بررسی شامل منابع، تالیفات و پژوهش های معتبر چهار دهه اخیر در حوزه فرهنگ سازمانی مدارس داخل و خارج کشور بود که وفق کدواژه های تحقیق در دسترس بودند. نمونه قابل بررسی 308 مورد بود که از نظریه پردازی، ارائه مدل و سنخ شناسی برخوردار بودند. با روش تحلیل محتوایی و کدگذاری موضوعی، یافته ها در دو دسته سنخ شناسایی شدند. در طبقه بندی اول با نگاه رویکردشناسی در سه دسته(1.رویکرد کارکردگرایی 2.رویکرد فرآیند محور 3. رویکرد بهبود-اثربخشی) با هدف درک پدیده فرهنگ مدرسه و راهکارهایی جهت افزایش عملکرد مدرسه قرار دارند. در طبقه بندی دوم با نگاه روش شناسی پژوهش و کاربرد نتایج در سه گروه، مطالعات توصیفی ارزیابی، مطالعات همبستگی و مطالعات فرهنگ پژوهی مدرسه بود. این طیف سنخ شناسی نشان داد، مدرسه حسب عوامل و زمینه های موجود، دارای فرهنگ سازمانی خاص است و مدیران و رهبران آموزشی با شناخت جامع الگوها، می توانند کاشف و خالق فرهنگ سازمانی مثبت در مدرسه ها باشند.

این تحقیق به منظور شناخت الگو و مولفه های فرهنگ سازمانی مدارس دولتی بود. تحقیق از نوع پدیدار شناختی بود. مصاحبه نیمه ساختار یافته با 30 نفر از مدیران مدارس از 5 منطقه شهر تهران انجام شد. بعد از کدگذاری ها و تقلیل داده ها 43 گویه در 7 مولفه شناسایی شد. با پرسشنامه محقق ساخته از عناصر مدل در نمونه 381 نفری از کارکنان مدارس، پیمایش شد. نتایج ساختار عاملی لیزرل نشان داد که تمامی مولفه های مورد مطالعه در تحقیق از عناصر تشکیل دهنده و اثرگذار در فرهنگ سازمانی مدرسه می باشند. هفت مولفه در فرهنگ سازمانی مدرسه شامل: 1) فرهنگ تحصیلی و علم آموزی دانش آموزی؛ 2) فرهنگ عمومی جامعه- خانواده- رسانه؛ 3) محتوای درسی و فرصت های آموزشی؛ 4) سبک رهبری مدیر مدرسه؛ 5) فرهیختگی، رشد حرفه ای و تعهد حرفه ای معلمان؛ 6) نظام آموزشی و ایدئولوژی حاکم؛ 7) امکانات پشتیبانی و فضای مدرسه اثرگذار هستند و مدرسه در 4 دسته فرهنگی شامل1) فرهنگ سازمانی مدارس سرآمد (فرهنگ ساز)؛ 2) فرهنگ سازمانی مدارس پیشرو (فرهنگ پذیر)؛ 3) فرهنگ سازمانی مدارس بی ثبات (فرهنگ اقتضایی)؛ 4) فرهنگ سازمانی مدارس سمی (فرهنگ ستیز) قرار دارند.