فرهنگ بهره وری

فرهنگ بهره وری بستری مناسب برای تغییر و تحول طیف وسیعی از عملکردهای سازمانی(مدیران و کارکنان) را فراهم می آورد. هدف پژوهش حاضر طراحی و ارائه مدل شناخت، سنجش و آسیب شناسی فرهنگ بهره وری در شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب می باشد. پژوهش حاضر در دو فاز طراحی مدل با استفاده از روش دلفی (جامعه آماری، خبرگان دانشگاه و شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب) و سنجش و آسیب شناسی مدل (جامعه آماری، کارشناسان شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب) انجام گرفته است. ابزار جمع آوری داده ها، مشاهدات پژوهشگر، مصاحبه های اکتشافی و استفاده از پرسش نامه محقق ساخته بود. به منظور تجزیه و تحلیل داده از آمار توصیفی و استنباطی (ضریب هماهنگی کندال و آزمون تی استیودنت) استفاده شد. در پایان فاز اول پژوهش، 4 متغیر ارزش ها، نگرش ها، هنجارها و نمادهای سازمانی به همراه 14 بعد و 41 مؤلفه به عنوان عوامل مدل فرهنگی جهت توسعه بهره وری استخراج و ارائه شد. در فاز سنجش و آسیب شناسی مدل نیز نتایج نشان داد که بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب کلیه ابعاد و مؤلفه های مدل طراحی شده جهت توسعه فرهنگ بهره وری در شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب فاصله معناداری وجود دارد. در پایان نیز پیشنهادهایی جهت بهبود وضعیت موجود متغیرها، ابعاد و مؤلفه های آن ارائه شده است.

با وجود اثبات تأثیر مثبت فرهنگ سازمانی بر بهره وری، اندازه گیری بلوغ فرهنگ بهره وری نیازمند ابزاری دقیق است. «مدل ایرانی سنجش بلوغ نظام مدیریت بهره وری (مدل آی مپس)» یکی از این ابزارهای بومی است که فرهنگ بهره وری را از چهار جنبه نشانه ها، الگوها، آیین ها و ارزش ها تحلیل می کند. مدل یادشده در مرحله اجرای آزمایشی خود در ده سازمان مستقر در سطح استان یزد استفاده شده است و مطالعه حاضر این اطلاعات را مورد تحلیل قرار می دهد؛ بنابراین ضمن پیروی از روش شناسی پژوهش های کاربردی و توصیفی تحلیلی، داده های حاصل از ارزیابی این بنگاه ها تحلیل شده اند. یافته ها نشان داد که سطح بلوغ فرهنگ بهره وری در سازمان های یزدی مورد بررسی، بسیار پایین است؛ ضمن آنکه از میان وجوه چهارگانه عنصر «فرهنگ»، نقاط قوت و ضعف سازمان های یزدی، به ترتیب، در مؤلفه های «نشانه ها» و «آیین ها» مشهود است. دیگر نتیجه پژوهش حاکی از آن است که سازمان های «دولتی خدماتی» استان یزد از نظر فرهنگ بهره وری بالغ تر از بنگاه های «خصوصی تولیدی» این استان هستند. اولویت بندی وجوه چهارگانه این عنصر نیز نشان داد که «ارزش ها» و «آیین ها»، به ترتیب، اثرگذارترین و اثرپذیرترین وجه فرهنگ بهره وری هستند. سازمان های یزدی و همچنین مسئولان استانی و ملی نهضت بهره وری می توانند از نتایج این مطالعه برای طراحی نقشه راه بلوغ فرهنگ بهره وری استفاده کنند