مطالب مرتبط با کلیدواژه

نظام فقهی


۱.

جایگاه تأدیب اطفال در نظام فقهی و تربیتی شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اطفال تأدیب تنبیه نظام فقهی شیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۲ تعداد دانلود : ۳۵۰
هر چند خاستگاه مبحث تأدیب اطفال، علوم تربیتی و روانشناسی است، امّا باید گفت که خط آن از خط قانون و تکلیف جدا نیست و براساس آنچه که از منابع فقهی استنباط می شود، خانواده، جامعه و حکومت ملزم هستند به نحو تکلیفی به آن بپردازند. بنابراین ضرورت بررسی و تحلیل اقوال و ادله مربوط به موضوع، علاوه بر علوم مذکور، در علم فقه نیز که از جمله علوم مربوط به تکالیف و حقوق افراد به همدیگر است احساس می شود. با توجه به این ضرورت مقاله ی حاضر که به روش توصیفی و تحلیلی نگاشته شده است درصدد آنست که ضمن تبیین مفهوم تأدیب و واژه های مرتبط با آن و بیان تفاوت آنها با همدیگر، جایگاه آن را در نظام فقهی و تربیتی شیعه بیان نماید. نتایجی که از این بحث عاید می شود آن است که در امر تربیت اطفال از نظر اسلام هر چند روش هایی چون، تشویق، بازی، اکرام و ... بسیار پسندیده تر و مؤثرتر از تنبیه است امّا گاهی اوقات تعزیر و تأدیب آنها (فرع فقهی مطرح در امر تربیت اطفال) البته با شرایط و ساز و کاری خاص به عنوان آخرین روش تربیتی نتایجی کمتر از سایر روشها نخواهد داشت که از جمله ی آنها اصلاح رفتار ناشایست و یا حداقل حالت بازدارندگی اطفال از تکرار جرم و هنجارشکنی آنها می باشد.
۲.

درآمدی بر نظام سازی فقهی با رویکرد علوم عقلی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مکتب فقهی نظام فقهی فقه نظام مند نظام سازی فقهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۱ تعداد دانلود : ۲۸۳
این گفتار با رویکرد فلسفه فقه و مبتنی بر مبانی فلسفی و کلامی مدعی است آنچه می تواند بر پویایی فقه بیفزاید و حکمت ختم نبوت تشریعی را تبیین نماید، تأمل در مبادی و ارائه فقه دریک نظام کارآمد است که با امتیاز انسجام درونی بتواند پاسخ گوی پرسش ها و نیازهای انسان معاصر باشد. مبادی مزبور شامل مکتبی متشکل از مبانی و اهداف است که نوع تلقی انسان از جهان و انسان را شکل می دهد و در این چهارچوب است که حقایق و روابط آن ها تفسیر و فهم می شوند. این قالب فکری که تجلی آن در منابع فقهی است، در مرحله بعد، نظام ارزشی و رفتاری متناسب با خود را پدید می آورد. نظام مزبور مبتنی بر تعدادی اصول و قواعد است که رفتارهای اختیاری انسان را هدایت می کند، و نظام های اخلاقی، حقوقی و سیاسی جامعه را شکل می دهد. بنابراین منظور از سیستم یا نظام مجموعه دستورالعمل هایی است که برایند عینی مبانی، منابع و اصول هستند و در راستای یک هدف جریان دارند. تأکید ما در این نوشتار درخصوص مولفه ها و ویژگی هایی است که در پرتو دکترین ولایت و امامت، فقه اهل بیت (ع) را از ظرفیت نظام سازی برخوردار نموده است. رویکرد نظام مند و سیستماتیک بودن گزاره های فقهی، ضمن اینکه فقه ناکارامد را مبتنی بر تفکر سکولار ارزیابی نموده، زمینه حضور مؤثر و حداکثری فقه اهل بیت (ع) را درعرصه های اجتماعی نیز فراهم می نماید.
۳.

امکان سنجی و جایگاه شناسی مباحث «روابط میان فردی» در نظام فقهی شیعه (با تأکید بر دیدگاه حضرت آیت اللّه اعرافی)(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: امکان سنجی جایگاه شناسی نظام فقهی روابط میان فردی فقه الاجتماع فقه روابط میان فردی فقه مضاف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۷ تعداد دانلود : ۴۲۷
«روابط میان فردی» یکی از تأثیرگذارترین و کاربردی ترین ابعاد زندگی بشری است که بخش عمده ای از رفتارهای انسان مدنی را دربر می گیرد. گفتمان سعادت محور دین اسلام یقیناً عنایت ویژه ای به این موضوع تأثیرگذار در سعادت بشر باید داشته باشد. علم فقه به عنوان بررسی کننده افعال مکلفین، موضوعیت خاصی در بین علوم اسلامی برای تعیین امکان سنجی و جایگاه شناسی و اهمیت این موضوع دارد. این تحقیق با روش تحلیل محتوای تاریخی و با روش گردآوری کتابخانه ای و استقرای تاریخی متن محور به دنبال بررسی جایگاه این موضوع در نظام فقهی شیعی است. در نهایت با بررسی برخی مجموعه های روایی و فقاهتی، امکان توجه فقهی به این موضوع، معقول به نظر می رسد. در ادامه با توجه به عدم وجود دسته بندی منسجم در این عرصه و با عنایت به نظرات فقیهانه حضرت آیت الله اعرافی، چند دسته بندی ابتدایی در راستای نظام سازی اولیه پیشنهاد می شود که «روابط میان فردی» در ذیل روابط خرد اجتماعی تعریف شده است. توجه به برخی مؤلفه های جامعه شناختی چون «نقش اجتماعی»، «منزلت اجتماعی» از جمله اعتبارات اصلی این تقسیم بندی است.
۴.

واکاوی رویکردهای موجود در خصوص نظام سازی قرآنی

کلیدواژه‌ها: معنای نظام سازی نظام سازی قرآنی حکومت اسلامی نظام فقهی خرده نظام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳ تعداد دانلود : ۱۲۹
نظام سازی قرآنی به عنوان کارکرد اصلی نظام توسعه فرهنگ قرآنی، پس از پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار نظام ولایت فقیه در بنان و بیان اندیش وران و صاحب نظران دینی ظهور یافته و بخش قابل توجهی از تلاش های فکری ایشان را متوجه خویش ساخته است. این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی، با هدف واکاوی مفهوم نظام سازی قرآنی و بررسی رویکردهای موجود، ضمن کاوشی در معنای این مفهوم، رویکرد های موجود و یا متصور از آن را بررسی کرده و از میان آن ها، آنچه قرابت و شباهت بیشتری به مراد نظام توسعه فرهنگ قرآنی از این مفهوم دارد را تبیین می کند. در این مسیر، نگاهی نیز به نارسایی ها یا کاستی های رویکرد های مذکور شده است. بر اساس یافته های مقاله حاضر مراد از نظام سازی قرآنی اصلاح اساسی امور انسانی مبتنی بر اصول قرآن کریم و دین مبین اسلام است و می توان کارکرد همه دانش های اسلامی را در قالب این اصلاح تبیین کرد . به مثل احکام اسلامی و تبع آن دانش فقه در واقع الزاماًت اجرایی این اصول در جامعه انسانی به شمار می روند. در این برداشت نظام سازی قرآنی نتیجه اصلاح امر انسانی است یعنی قرآن کریم اصول کلی حاکم بر نظامات انسانی مورد نظر خداوند را ارائه کرد ه و دانش های اسلامی دیگر در واقع بیان چگونگی اجرای این اصول هستند. در این میان دانش فقه نیز به مقتضای محدوده و موضوع خویش وظیفه ای بر عهده دارد که به دلیل اهمیت این دانش و برای تبیین بیشتر نمونه هایی از نقش دانش فقه در تسری اصل عدالت و نیز اصل تساهل و تسامح مورد اشاره قرار گرفته و در پایان به مهمترین چالش های پیش روی نظام سازی قرآنی اشاره شده است.