تاخیر در فرزندآوری

هدف این تحقیق شناسایی تجربه زیسته زنان از تک فرزندی با تاکید بر چرایی و پیامدهای تک فرزندی است. مطالعه از نوع کیفی است و داده ها از طریق مصاحبه عمیق با 20 نفر از زنان دارای یک فرزند بالای 5 ساله شهر شهریار در سال 1395 جمع آوری شد. یافته ها نشان داد تجربه تک فرزندی م ترادف ب ا فرایندی برای تعادل بخشی بین حوزه فردی نظیر شرایط روحی- جسمی مادر و فرزند؛ حوزه خانوادگی نظیر موقعیت مالی خانواده و روابط با همسر؛ حوزه های اجتماعی نظیر محیط کار می باشد. به عبارتی تک فرزندی نتیجه تاخیر در ازدواج و فرزندآوری، پیشگیری از خطرات و آسیب های اجتماعی، احساس فقدان حمایت های خانوادگی و اجتماعی، مشکلات ترکیب کار و خانه و تغییرات نگرشی به سمت اهداف و ارزش فرزندآوری است. با وجود مزایایی نظیر فراهم کردن امکانات بیشتر برای فرزند، داشتن وقت بیشتر مادر و کمتر بودن بحث و جدل در خانواده، تک فرزندی، تجرب ه مطلوبی برای افراد نبوده و تک فرزندی الگوی مناسبی برای خانواده های ایرانی نمی دانستند. بسیاری از آن ها مهارت های کمتر فرزند در حل مسئله، تاب آوری کمتر، استقلال و یا وابستگی مفرط، فردگرایی، خودخواهی، حسادت، کمرویی، منزوی بودن فرزند و ترس از تنها شدن زودرس والدین در سنین میانسالی و سالخوردگی و خالی شدن فضای خانواده را به عنوان پیامدهای منفی تک فرزندی می دانستند.

یکی از عوامل اساسی کاهش باروری به سطح پایین و بسیار پایین، تاخیر در فرزند آوری است. پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی موثر بر نگرش زوجین در آستانه ازدواج نسبت به فاصله ازدواج تا تولد اولین فرزند انجام شد. مطالعه حاضر مطالعه ای کمی، از نوع تحلیل داده های ثانویه بود که بر روی زوجین در آستانه ازدواج شهر کرمانشاه در سال 1394 انجام شد. از طریق نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای 374 نفر انتخاب شدند. ابزار های پژوهش شامل مجموعه ای از پرسش های مربوط به نگرش به فرزند آوری بود. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون f، آزمون خی دو، آزمون t و رگرسیون چند گانه، توسط نرم افزار Spss نسخه 22 انجام شد. نتایج آزمون t دو گروه مستقل و خی دو نشان داد، بین جنس (025/0، 016/0P=)، وضع شغلی(060/0، 000/0P=)، ترجیح جنسیتی (028/0، 002/0P=) تفاوت معکوس و معنادار و نتایح آزمونf بین سن (000/0، 000/0P=)، تحصیلات (001/0، 000/0P=)، پایگاه اقتصادی – اجتماعی (039/0، 011/0P=)، فشار اجتماعی (034/0، 077/0P=)، حمایت اجتماعی (001/0، 000/0P=) و نگرانی از فرزندآوری (001/0، 013/0P=) اثر مثبت و معناداری بر نگرش آنها نسبت به فاصله ازدواج تا تولد اولین فرزند دارند. متغیرهای جمعیتی و اقتصادی- اجتماعی اگرچه بر نگرش پاسخ گویان نسبت به فاصله ازدواج تا تولد اولین فرزند موثر هستند، اما به نظر می رسد، باید به متغیرهای ارزشی- نگرشی (حمایت اجتماعی، فشار اجتماعی و نگرانی از فرزندآوری) بیشتر توجه شود که تاثیر بالاتری بر فاصله ازدواج تا تولد اولین فرزند دارند.