تحلیل تاکسونومی عددی

افزایش تولید و صادرات محصول گوجه فرنگی که ایران در تولید آن دارای مزیت نسبی است میتواند دستیابی به درآمدهای ارزشی بیشتر را امکانپذیر سازد. علاوه براین؛ توسعه بالقوه صادرات این محصول، به منظور صادرات محصولات غیرنفتی، اهمیت بسیاری دارد. هدف از مطالعه حاضر شناسایی و اولویتبندی بازارهای هدف صادراتی گوجه فرنگی ایران است، همچنین در این پژوهش از روش تاکسونومی عددی برای انتخاب بازارهای هدف صادراتی بالقوه استفاده شده است. دادههای مورد استفاده مربوط به مقطع 2001 الی 2017 میباشد. در این مطالعه از پنج ضریب نوسان رتبه، ضریب نزدیکی، ضریب میانگین رتبه، ضریب میانگین سهم و ضریب نوسان سهم استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که با توجه به تعیین اولویتهای صورت گرفته، کشور عراق در اولویت اول کشور هدف صادراتی گوجه فرنگی قرار دارد و پس از آن کشور افغانستان رتبه دوم و روسیه رتبه سوم را به خود اختصاص داده است. کشورهای حوزه خلیج فارس به ترتیب رتبه شامل امارات متحده عربی، عمان، بحرین، کویت، عربستان سعودی و قطر رتبه آخر را به خود اختصاص دادهاند. به استثناء کشور امارات متحده عربی مابقی کشورهای حوزه خلیج فارس در رتبههای آخر قرار دارند. به این ترتیب با توجه به وضعیت صادرات فعلی گوجه فرنگی به کشورهای مختلف، تفاوت قابل ملاحظهای بین بازارهای بالقوه و بالفعل وجود دارد. پیشنهاد مشخص این تحقیق اتخاذ سیاستهای مناسب قیمتی و تولیدی جهت توسعه صادرات و شناخت بازارهای هدف صادراتی میباشد.

گسترش صادرات غیرنفتی و تنوع بخشیدن به درآمد های صادراتی کشور به منظور کاهش آسیب پذیری اهداف توسعه اقتصادی، ضرورت دارد. نظر به اهمیت گیاهان دارویی در صادرات غیرنفتی کشور پژوهش حاضر با هدف تعیین ساختار بازار و اولویت بندی بازار های هدف صادرات جهانی گیاهان دارویی منتخب (رازیانه، بادیان، انیسون و گشنیز) صورت پذیرفته است. دوره م ورد مطال عه این تحقیق 2012-2001 می باشد. به منظور تعیین ساختار بازار صادرات گیاهان دارویی ایران از دو شاخص نسبت تمرکز و هرفیندال و برای اولویت بندی بازارهای هدف صادرات گیاهان دارویی ایران از روش تحلیل تاکسونومی عددی استفاده گردید. با توجه به اینکه مقدار عددی عکس شاخص هرفیندال طی دوره مورد بررسی از یک تا چهار در نوسان می باشد، بنابراین ساختار بازار موردنظر طی دوره مورد بررسی از دو نوع بنگاه مسلط و انحصار چندجانبه بسته می باشد و ایران از تنوع در صادرات برخوردار نیست. همچنین کشور های پاکستان، عربستان، امارات و قطر با توجه به سهم بین 4 تا 92 درصدی از صادرات ایران، بزرگ ترین شرکای تجاری ایران طی دوره مورد مطالعه بوده اند. نتایج اولویت بندی بازارهای هدف نشان داد که کشورهای ویتنام، قرقیزستان، زیمباوه، ازبکستان، گرجستان، کامرون، جامائیکا، ارمنستان، بنگلادش، هند و لیبی به عنوان بازارهای هدف صادرات گیاهان دارویی ایران انتخاب شدند.