اعتیاد به تلفن هوشمند

یکی از پدیده هایی که در قرن بیستم زندگی بشر را دگرگون کرده است و همچنان به رشد فزاینده خود ادامه می دهد، تلفن هوشمند است. به طورکلی استفاده از تلفن هوشمند در سرتاسر جهان نقش مهمی را در روابط بازی می کند. از زمانی که استفاده از تلفن های هوشمند رایج شده سوالی که ذهن بسیاری از پژوهشگران را به خود مشغول کرد این بود که آیا استفاده بیش ازحد از تلفن هوشمند می تواند منجر به اعتیاد گردد یا خیر. تشخیص اعتیاد به تلفن هوشمند با استفاده بیش ازحد از آن و اشتغال ذهنی به آن مشخص می شود. در سال های اخیر ادبیات مربوط به اعتیاد به تلفن هوشمند رشد چشمگیری داشته است. بااین وجود رابطه ی آن با طبقه بندی های موجود در آسیب شناسی روانی هنوز به خوبی روشن نشده است. در این پژوهش جهت بررسی مفهوم استفاده مشکل ساز از تلفن های هوشمند و همچنین بررسی علل احتمالی این استفاده مشکل ساز و رابطه آن با اختلالات روانی ازجمله اضطراب و افسردگی، پایگاه های داده معتبر داخلی و خارجی جستجو شده و نتایج مقالات مرتبط غربال شده مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته ها نشان داد که اضطراب و افسردگی به طور معناداری با اعتیاد به تلفن همراه رابطه دارد. بیشتر مقالات رابطه بین استفاده مشکل ساز از تلفن همراه با افسردگی، اضطراب، استرس حاد و عزت نفس پایین را بررسی کرده بودند. دراین بین، بدون در نظر گرفتن سایر متغیرهای مرتبط، شدت افسردگی همواره با استفاده مشکل ساز از تلفن های هوشمند مرتبط بوده است که نشان دهنده حداقل اندازه اثر متوسط می باشد. اضطراب نیز همواره با استفاده مشکل ساز از تلفن های هوشمند مرتبط بود اما اندازه اثر کوچکی داشت. استرس هم همواره به گونه ای و با اندازه اثر کوچک تا متوسط مرتبط بود. عزت نفس به صورت ناپیوسته و با اندازه اثر کوچک تا متوسط مرتبط بود. با بررسی آماری سایر متغیرهای مرتبط متوجه شدیم که آن ها اندازه اثر کوچک تری دارند .

در سالهای گذشته، تلاش های بسیاری برای بررسی پدیده هایی چون اعتیاد به کتاب/خواندن، اعتیاد به تلویزیون، استفاده افراطی از بازیهای کامپیوتری و اخیراً، اختلال بازی اینترنتی و اصطلاح وابسته به آن یعنی اعتیاد اینترنتی انجام گرفته است، اما موضوع اعتیاد به تلفن هوشمند به عنوان موضوعی جدید در مراحل اولیه نظریه پردازی است. هدف از پژوهش حاضر تدوین مدل اعتیاد به تلفن هوشمند می باشد. در این تحقیق، از روش کیفی تئوری سازی داده بنیاد (گراندد تئوری ) استفاده شده است. برای شناسایی و تعریف مفاهیم مرتبط با اعتیاد به تلفن هوشمند، ادبیات پژوهشی داخلی و خارجی در این حیطه، در طول 20 سال گذشته (1399-1379/ 2020-2000) مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله کدگذاری باز، 127 مفهوم استخراج شده و در 28 مقوله و 9 مقوله کلان دسته بندی گردید. درکدگذاری محوری، اعتیاد به تلفن هوشمند، پدیده اصلی بوده و فرایندهای محوری (شامل فرایندهای زیست شناختی، روان شناختی، انگیزشی، هیجانی و اجتماعی)، شرایط علّی پدید آمدن اعتیاد به تلفن هوشمند می باشند. عوامل ساختاری به عنوان عوامل زمینه ای و عوامل فردی_محیطی به عنوان شرایط مداخله گردر این مدل قابل ارائه هستند. استراتژی های کاربری، راهبرد مدل و آسیب های کارکردی، پیامد و خروجی نهایی اعتیاد به تلفن هوشمند در نظر گرفته شده اند. در مرحله کدگذاری انتخابی، مدل تفصیلی اعتیاد به تلفن هوشمند ارائه گردید. درپایان پیشنهادهای پژوهشی و راهکارهایی جهت پیشگیری از اعتیاد به تلفن هوشمند مطرح شد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی ارتباط ساختاری طرحواره های هیجانی و اجتناب تجربی با رفتارهای خودآسیب رسان با نقش میانجی اعتیاد به تلفن هوشمند می باشد. پژوهش از نوع همبستگی و تحلبل مسیر و جامعه مورد بررسی کلیه زنان و مردان بین ۱۳ تا ۳۰ سال ساکن شهر اهواز و در مرداد تا مهرماه سال 1400بوده است که از بین آنان نمونه ای با حجم 250 نفر با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب گردید. ابزار پژوهش شامل سیاهه رفتار خودآسیب رسان (SHI، سانسون و همکاران، 1998)، پرسشنامه اعتیاد به تلفن همراه (سواری، 1392)، پرسشنامه اجتناب تجربی (AISS، آرنت، 1994) و پرسشنامه طرحواره های هیجانی (LESS، لیهی، 2002) بود. یافته های پژوهش نشان داد همه ضرایب مسیر مربوط به مدل نهایی و اثرات مستقیم و غیرمستقیم (به جز مسیر طرحواره های هیجانی سازگار به رفتارهای خودآسیب رسان) در سطح 05/0 P≤معنی دار هستند و مدل از برازش مطلوبی برخودار بود. می توان نتیجه گرفت طرحواره هیجانی و اجتناب تجربی از طریق اعتیاد به تلفن همراه هوشمند باعث رفتارهای خودآسیب رسان در افراد می شود.