آزمون تعیین سطح

از ویژگی های مهم یک آزمون موفق، داشتن روایی و پایایی مناسب است. در این پژوهش به بررسی چگونگی و میزان روایی و پایایی آزمون تعیین سطح زبان فارسی بنیاد سعدی پرداخته شد. این آزمون از سه بخش اصلی دانش زبانی، نگارش و صحبت کردن تشکیل می شود که بخش دانش زبانی شامل سه زیربخش دستور، واژه و خواندن است. جامعه آماری این آزمون متشکل از140 زبان آموز از 41 کشور دنیا بود. برای محاسبه روایی، از ضریب آلفای کرونباخ و برای بررسی روایی که از انواع آن، روایی سازه ای انتخاب شد، ضریب همبستگی پیرسون به کار گرفته شد. میزان پایایی در زیربخش های دانش زبانی برای دستور 0.71 ، برای واژه 0.817 و برای خواندن 0.861 و در کل 0.916 به دست آمد. پایایی دو بخش صحبت کردن و نوشتن 0.749 و کل آزمون 0.895 محاسبه شد. با توجه به اینکه میزان پایایی قابل قبول در روش آلفای کرونباخ حداقل 0.7 است، مشخص شد که آزمون در بخش ها و زیربخش های گوناگون، و کلیت آزمون، پایایی مناسب و قابل قبولی داشت. ضرایب همبستگی به دست آمده بخش های آزمون، بین دانش زبانی و صحبت کردن 0.175، دانش زبانی و نوشتن 0.186 و نوشتن و صحبت کردن 0.602 بودند. شاید در نگاه اول این آزمون از روایی مناسب و قابل قبولی برخوردار نباشد، ولی با مقایسه میزان همبستگی بین زیربخش های بخش دانش زبانی و بخش مهارت های صحبت کردن و نوشتن، می توان نتیجه گرفت که زبان آموزان در بخش مهارت های تولیدی ضعیف عمل کرده اند و این نشان می دهد که در تدریس آنها فقط به دانش محض زبانی پرداخته شده است و نه دانش روندی. بر این اساس پیشنهاد شد که برنامه درسی زبان آموزان بیشتر متمرکز بر ارتقای سطح دانش روندی آنان، باشد.

هدف از تحقیق حاضر اعتبار سنجی و روایی سنجی آزمون تعیین سطح مرکز آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان دانشگاه فردوسی مشهد است. روش تحقیق حاضر توصیفی-تحلیلی بوده و جمعیت آماری حاضر 51 نفر از فارسی آموزان آن مرکز در سال 98 است. برای رسیدن به هدف تحقیق و تعیین پایایی آزمون، از آلفای کرونباخ استفاده شده است که نتیجه 802/0 برای این آزمون تلقی می شود و نشان از ثبات درونی آزمون است. برای به دست آوردن روایی آزمون از تحلیل گویه شامل درجه تشخیص و درجه سختی استفاده می شود و همچنین در یک مصاحبه کتبی نظرات و پاسخ های مدرسان و فارسی آموزان در سطح آزمون، سختی آزمون و کافی بودن زمان آزمون مورد بررسی قرار گرفته است. روایی محتوایی آزمون توسط اساتید مرکز «خوب» ارزیابی شده است نتیجه ارزیابی روایی نشان داد معادل 38 درصد سوالات مطلوب و معادل 62 درصد، تشخیص بین زبان آموز قوی از ضعیف قاﺋل نشده است پس ضریب تشخیص در آزمون ضعیف ارزیابی شده است که پس از آسیب شناسی نتیجه را می توان تا حدودی متاثر از مدت یادگیری زبان فارسی بعضی از آنها، به وقفه افتادن بین دوره های آموزشی و کم آوردن مدت زمان برای پاسخگویی به آزمون دانست.

آزمون تعیین سطح، آزمونی است با هدف فراهم کردن اطلاعات که با توجه به توانایی های زبان آموزان، سطح مناسب آن ها را در یک دوره آموزشی مشخص می کند. با توجه به پیشرفت سریع فناوری و کاربرد آن در حوزه آموزش، رویکرد آزمون سازی از آزمون مبتنی بر قلم و کاغذ به آزمون مبتنی بر رایانه تغییر یافته است. هدف پژوهش حاضر طراحی آزمون تعیین سطح آنلاینی است که از اعتبار لازم برای تعیین سطح مناسب فارسی آموزان در مراکز آموزشی و همچنین وب- اپلیکیشن در دست طراحی (برای آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان) برخوردار باشد. این آزمون براساس محتوای مجموعه دوازده جلدی آموزشی «فراز فارسی» (میردهقان فراشاه و همکاران، 1402) و برای سه زیرمهارت واژه، دستور و کارکرد تهیه و به صورت آزمایشی اجرا شده است. برای اجرای آزمون، از میان محیط های آزمون ساز آنلاین موردبررسی، «دیجی فرم» با توجه به ویژگی های برتر ازجمله امکان نمایش تصویر آزمون دهنده و امنیت بالاتر انتخاب شد. به منظور تعیین پایایی، لینک شرکت در آزمون از طریق یک گروه تلگرامی در اختیار 178 نفر از فارسی آموزان غیرفارسی زبان مرکز آزفای دانشگاه شهید بهشتی قرار گرفت. تحلیل داده های حاصل، با استفاده از فرمول 20 کودر و ریچاردسون پایایی 0.93 آزمون را نشان داد. در تعیین روایی محتوایی آزمون، پرسشنامه 10 گویه ای تهیه شده در اختیار 20 نفر از مدرسان (18 زن و 2 مرد) مجموعه آموزشی فراز قرار داده شد. همه مدرسان دارای مدرک کارشناسی ارشد یا دانشجوی دکتری آزفا و با سابقه تدریس بیش از پنج سال بودند. نتایج این پرسشنامه نمایانگر روایی محتوایی مطلوب آزمون می باشد.