مناطق پیرامونی

بیشتر کلان شهرها فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و مراکز تصمیم گیری را در خود جای داده و تمرکزهای منطقه ای و انباشتگی شهری به وجود آورده اند که به الگوی توسعه فضایی مرکز-پیرامون منجر شده است. کلانشهر تهران به عنوان قطب جذب جمعیت در سطح منطقه و کشور عمل کرده است اما نتوانسته باعث توزیع امکانات و جمعیت به دیگر سکونتگاه های اطراف منطقه گردد. هدف این مقاله بر اساس موارد مذکور شناسایی و تحلیل اثرات توسعه کلانشهر تهران با کمک دو رویکرد رشد-توسعه ای و ساختاری-فرمی است تا از این طریق نحوه رشد و توسعه کلانشهر تهران و اثرات آن بر مناطق پیرامونی خود بین سال های 1365 الی 1395 مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. شاخص های مورداستفاده در این دو رویکرد شامل ضریب جینی و منحنی لورنز، آنتروپی شانون، شاخص هلدرن، تراکم جمعیتی، نسبت مساحت ساخته شده به کل مساحت منطقه، شاخص هرفیندال، شاخص هندرسون، ضریب گری، و ضریب موران است که در این مطالعه از ضریب موران در سطح محدوده مجموعه شهری تهران استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد روند توزیع و نشر توسعه در مجموعه شهری تهران بین سال های 1365 الی 1395 از کلانشهر تهران به سوی غرب و جنوب، شامل شهرهای کرج، اسلامشهر و رباط کریم و همینطور ایجاد سکونتگاه های غیررسمی در محور تهران- کرج و تهران-اسلام شهر-رباط کریم بوده است و سایر نواحی محدوده آنچنان در توزیع و پراکنش جمعیت و توسعه نقشی نداشته اند.

ناتو از جمله سازمان های بین المللی امنیت دسته جمعی و نظامی است. با فروپاشی شوروی ، ناتو فسلفه وجودی خود را از دست داد، ولی بحران های بین المللی از جمله جنگ های خلیج فارس، بحران کوزوو و... موجب شد در سال 1997، رسما هدف خود را ایجاد صلح و امنیت در جهان معرفی نماید و بر طبق آن به فرآیند گسترش خود به شرق بپردازد. جنگ های 2001 افغانستان و 2003 عراق، ناتو را علاوه بر ترکیه، در این مناطق با ایران نیز همسایه کرد، همچنین ناتو با دیگر همسایگان ایران شروع به همکاری گسترده نمود. حال، سوال اصلی پژوهش آن است که «با توجه به سیاست گسترش به شرق ناتو، انواع سناریوهای رفتاری قابل پیش بینی این حضور در محیط پیرامونی ایران، برای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران چیست؟» روش بررسی پژوهش روش های تحلیلی و سناریونویسی است و اطلاعات به صورت اسنادی جمع آوری شده است. نتیجه کلی نیز نشان می دهد که با توجه به تعمیق حضور ناتو در محیط پیرامونی جمهوری اسلامی ایران و این امر که آمریکا رهبری ناتو را بر عهده دارد، دارای روابط خصمانه با جمهوری اسلامی ایران است، سناریوهای قابل پیش بینی رفتار ناتو، طیفی از سناریوهای پرخطر، کم خطر و همکاری جویانه می باشد و میزان تهدیدها و فرصت های این سناریوها برای امنیت ملی ایران، وابسته به راهبردهایی است که سیاست خارجی ایران در برابر آن اتخاذ می کند، یعنی اینکه رفتاری تهدیدآمیز از خود نشان دهد و یا رفتاری تنش زدا، به علاوه اینکه ایران تا چه حد توانایی دارد تا انواع قدرت های خود را تقویت کند، در رفتار آینده ناتو با ایران مؤثر می باشد.

نابرابری فضایی جلوه های دیگر نابرابری ، از جمله نابرابری آموزشی را به همراه دارد. یکی از مسائل مهم مناطق پیرامونی، افت تحصیلی دانش آموزان از مصادیق و پیامدهای نابرابری آموزشی است که مانع جدی پیشِ روی نظام آموزش و پرورش برای رسیدن به هدف دسترسی آموزشی است. از این رو، در تحقیق حاضر به دنبال شناسائی عوامل مؤثر بر افت تحصیلی دانش آموزان مقطع متوسطه دوم شهر نیک شهر (واقع در استان سیستان و بلوچستان) به مثابه منطقه پیرامونی با روش پیمایش هستیم. جامعه آماری پژوهش، آن دسته از دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه دوم شهر نیک شهر در سال تحصیلی 96-1395 هستند که طی پنج سال گذشته سابقه تجدیدی یا مردودی داشته اند که تعداد آن ها حدود 1500 نفر برآورد شد. حجم نمونه طبق فرمول کوکران 138 نفر محاسبه گردید که با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. یافته های تحقیق نشان می دهد که از بین دوازده متغیر مورد بررسی به ترتیب هزینه های تحصیلی، انگیزه یافتن شغل، تمایل به موفقیت و تعداد دوستان صمیمی درس خوان، دارای رابطه معناداری با افت تحصیلی بودند که برای سه متغیر اول این رابطه منفی و برای متغیر چهارم این رابطه مثبت بود. در تحلیل رگرسیون چند متغیری، اهمیت نسبی مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر افت تحصیلی در مدل برمبنای قدرت تبیینی شان به به ترتیب عبارتند از هزینه های تحصیلی، انگیزه یافتن شغل و تعداد دوستان صمیمی درس خوان. سایر متغیرهای این تحقیق مانند جنسیت، پایگاه اقتصادی-اجتماعی، سرمایه فرهنگی، عزت نفس دانش آموزان، میزان توجه والدین به تحصیل فرزندانشان، میزان سخت گیری والدین نسبت به دانش آموزان، انگیزه کسب مدرک دانشگاهی و تعداد اعضای خانواده، با افت تحصیلی دانش آموزان رابطه معناداری نداشتند.

از موضوعات حائز اهمیت که می بایست در بحث پدافند غیرعامل و مدیریت بحران رعایت شود موضوع آمایش شهری برای مکان یابی کاربری ها به ویژه کاربری های آسیب پذیر در مناطق شهری و پیرامون می باشد. در این راستا، هدف پژوهش حاضر بررسی آمایش شهری با رویکرد پدافند غیرعامل در شهر زاهدان و مناطق پیرامونی آن می باشد. روش پژوهش حاضر، تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، اسنادی و میدانی است. در مراحل انجام تحقیق،از نرم افزار Expert choice و GIS، الکتره فازی استفاده شد. همچنین قابل ذکر است شاخص های تحقیق شامل: سازگاری، آسایش، مطلوبیت کاربری ها، سلامتی، استانداردهای ایمنی می باشند. نتایج نشان داد،جانمایی کاربری های آسیب پذیر در وضعیت فعلی، در شرایط مناسبی قرار ندارد، به شکلی که در مناطق پیرامونی تنها 16/0 از محدوده سکونتگاه های روستایی (همت آباد، دایی آباد، مجتمع گاوداری) در اولویت دوم (اراضی با آسیب پذیری کم) قرار داشته و وضعیت مکانی کاربری آن ها در شرایط موجود نسبتاً مناسب ارزیابی شده است. همچنین تنها 12 درصد از محدوده شهر زاهدان در اولویت اول قرار داشته و وضعیت مکانی کاربری آن ها در شرایط موجود مناسب ارزیابی شده است. اراضی با آسیب پذیری کم  با 26 درصد در ( اولویت دوم)، و آسیب پذیری متوسط که بیشترین سهم را به خود اختصاص داده حدود 33 درصد می باشد، و کاربری های آسیب پذیری که در بدترین شرایط مکانی (اولویت پنجم) قرار دارند، تنها 7 درصد، که در کل شرایط بسیار مطلوبی را نشان نمی دهد. در ادامه نیز به منظور مقایسه بین مناطق پیرامونی (همت آباد، دایی آباد و مجتمع گاوداری) از مدل الکتره فازی استفاده گردیده شد. نتایج نشان داد، میزان کاربری های آسیب پذیر در مناطق پیرامون موردمطالعه شبیه هم است.