توانمندسازی روانشناختی کارکنان

از نظر محققان ایجاد شرایط و بستر مناسب فرهنگی می تواند بسترساز توانمندسازی کارکنان باشد. لذا هدف از این پژوهش طراحی مدل فرهنگ سازمانی و بررسی رابطه آن با توانمندسازی روانشناختی کارکنان در دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی خراسان رضوی است. این پژوهش از نظر هدف توسعه ای و کاربردی است که در دو مرحله شامل شناسایی ابعاد فرهنگ سازمانی به روش تحلیل مضمون و آزمون آن به روش پیمایشی انجام شده است. در مرحله کیفی تعداد 25 نفر از خبرگان به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و پس از مصاحبه نیمه ساختارمند و به روش تحلیل مضمون مدل پژوهش طراحی شد. در مرحله پیمایش، جامعه آماری پژوهش، کارکنان دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی خراسان رضوی به تعداد 5365 نفر می باشد که از طریق نمونه گیری تصادفی  طبقه ای چند مرحله ای تعداد 421 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین و داده های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه های محقق ساخته جمع آوری شد. بر اساس نتایج این پژوهش مدل فرهنگ سازمانی در نظام آموزش عالی ایران دارای چهار ُبعد "رفتاری"، "مدیریتی"، "ساختاری "، "ارزشی و ایدئولوژیک" می باشد. همچنین بین فرهنگ سازمانی و  توانمندسازی روان شناختی کارکنان رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد.

پژوهش پیشِ رو از نوع پژوهش های کیفی است که در آن با استفاده از رویکرد کیو، الگوهای ذهنی مدیران در راستای توانمندسازی روانشناختی کارکنان شناسایی و تبیین می شود. کیو روشی است که ایده اصلی آن شناخت ذهنیت ها، دیدگاه ها، عقاید و نگرش های افراد درباره پدیده مورد بررسی است. در این پژوهش، از مصاحبه عمیق به عنوان ابزار اصلی جمع آوری داده ها استفاده شده است که روایی آن با استفاده از رویکرد روایی نسبی CVR و پایایی آن با استفاده از روش کاپای کوهن تأیید شده است. افزون بر این، برای انتخاب نمونه، از نمونه گیری هدفمند استفاده شده است که از روش های نمونه برداری غیراحتمالی است. در این پژوهش، با استفاده از 19 مصاحبه فضای گفتمان حاصل شد و با استفاده از نظرات آن ها نمونه و گزینه های کیو و در پیِ آن مجموعه کیو به دست آمد. نتایج پژوهش، مشتمل بر شناسایی عوامل تشکیل دهنده ذهنیت مدیران در راستای توانمندسازی روانشناختی کارکنان و هم چنین تبیین ذهنیت های مدیران در این رابطه است. نتایج نشان دهنده آن است که ظرفیت سازان الهام بخش، تحریک کنندگان تفکر، انگیزاننده و ترغیب کننده، اشاعه دهنده جو اخلاقی، حامیان شایستگی و اعتمادسازان تعامل جو، شش ذهنیت اصلی مدیران در راستای توانمندسازی روانشناختی کارکنان است. به عنوان نمونه، الگوی ذهنی تحریک کنندگان تفکر، الگوی غالب ذهنیت مدیرانی است که با استفاده از ایجاد قابلیت های پرسشگری، به وجود آوردن اشتیاق تفکر، مثبت اندیشی و توانایی ایجاد سلاست فکر، توانمندی روانشناختی را برای کارکنان خود به ارمغان می آورند.

با توجه به محوریت فرایند اخلاق حرفه ای در سازمان، مدیران اغلب به عنوان یک قدرت مولد مؤثر بر رفتار شهروند سازمانی در واحد کاری عمل میکنند. بدین ترتیب، مسلما رفتار شهروند سازمانی، نشانگر مهمترین عوامل زمینه ای برای قدرتمند شدن کارکنان در جهت توسعه توانمندسازی است پژوهش حاضر به بررسی تاثیر اخلاق حرفه ای بر رفتار شهروندی سازمانی با توجه به نقش واسطه توانمندسازی روانشناختی کارکنان در شرکت صنایع تبدیلی و تکمیلی کوهستان الموت قزوین (ایلیاد) پرداخته است. روش تحقیق مورد استفاده از نوع توصیفی، پیمایشی میباشد. همچنین جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کلیه کارکنان شرکت صنایع تبدیلی و تکمیلی کوهستان الموت قزوین (ایلیاد) به تعداد 86 نفر می باشد. حجم نمونه بااستفاده از فرمول کوکران تعیین گردید و روش نمونه گیری پژوهش حاضر تمام شماری می باشد. داده های تحقیق با روش کتابخانه ای و میدانی گردآوری شده و ابزار مورد استفاده پرسشنامه بوده است. روایی نیز با روش محتوایی و پایایی پرسشنامه ها با استفاده از روش آلفای کرونباخ (پرسشنامه اخلاق حرفه ای با پایایی 0.877، رفتار شهروندی سازمانی با پایایی 0.819 و توانمندسازی روانشناختی کارکنان با پایایی 0.850) مورد تأیید قرار گرفته اند. بعلاوه، تحلیل داده ها به کمک نرم افزار SMARTPLS و با استفاده از آزمونهای آماری، توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که اخلاق حرفه ای بر رفتار شهروندسازمانی تاثیر مثبت داشته است. همچنین نتایج نشان داد اخلاق حرفه ای بر توانمندسازی روانشناختی تاثیر معناداری داشته است بعلاوه نتایج نشان داد توانمندسازی روانشناختی بر رفتار شهروندسازمانی تاثیر مثبت داشته است. درهمین راستا، نتیجه فرضیه میانجی نیز حاکی از آنست اخلاق حرفه ای از طریق توانمندسازی روانشناختی بررفتار شهروندسازمانی تاثیر دارد.