هم رخدادی واژگان

زمینه و هدف: پژوهش حاضر با هدف شناخت سیر تحول موضوعی پژوهش های حوزه برنامه ریزی گردشگری در بیش از چهار دهه (1978-2022) و شناسایی زمینه های پژوهشی آتی انجام شده است. روش شناسی: این پژوهش از انواع پژوهش های توصیفی- تحلیلی و یک مطالعه کمی و کاربردی بوده است. در این مطالعه، ابتدا با تعریف راهبرد جست جوی روشن شامل کلیدواژه ها، معیارهای شمول و خروج در پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس، پژوهش های پیشین جست جو و پس از مرور عنوان، چکیده و کلیدواژه ها و حذف سندهای غیرمرتبط، 836 سند نمایه شده با استفاده از رویکرد کتاب سنجی تحلیل و به منظور ترسیم نقشه علم و تحلیل شبکه های تماتیک، از نرم افزار سایمت استفاده شد. یافته ها: نتایج منجر به شناسایی مهم ترین شبکه های تماتیک در پنج دوره زمانی گردید. همچنین، سه ناحیه تماتیک به هم مرتبط مدیریت گردشگری، توسعه پایدار گردشگری و مشارکت جامعه مشخص شد. نتیجه گیری و پیشنهادات: نتایج این پژوهش منجر به شناسایی مهم ترین موضوع ها در پژوهش های آتی در حوزه برنامه ریزی گردشگری گردید که از این میان ذی نفعان گردشگری اگرچه از دوره اول مورد توجه پژوهشگران بوده است، همچنان در آینده یکی از مهم ترین موضوع ها خواهد بود. نوآوری و اصالت: با توجه به اینکه پیش از این مطالعه ای با هدف ترسیم ساختار دانش حوزه پژوهشی «برنامه ریزی گردشگری» و شناسایی تحولات موضوعی آن انجام نشده است، این تحقیق به ارائه تصویری کلان و جامع از موضوع های اصلی در پژوهش های انجام شده در این حوزه و سیر تحول آن ها در بیش از چهار دهه پرداخته است. نتایج این مطالعه، پژوهشگران و فعالان حوزه برنامه ریزی و توسعه گردشگری را با روندها و زمینه های پژوهشی آتی آشنا می سازد.

تکنیک هم رخدادی واژگان به منظور مصورسازی ساختار دانش در حوزه های جدید علمی بکار گرفته می شود. در مطالعه حاضر که از نظر هدف، توسعه ای و از نظر روش توصیفی-تحلیلی است؛ از تحلیل هم رخدادی واژگان برای تحلیل و شناخت بیشتر حوزه داده کاوی شهری بهره گرفته شد؛ بنابراین در این مطالعه ابتدا روند زمانی تولیدات علمی و نویسندگان و کشورهای پیشرو در این زمینه بررسی شده است؛ و سپس مهم ترین جزء ساختارهای این حوزه ی جدید علمی بر اساس مقالات تولیدشده معرفی شده است. بدین منظور پس از جستجو در پایگاه استنادی وب او ساینس 392 مقاله در زمینه ی داده کاوی شهری به دست آمد که برای تحلیل اطلاعات این مقالات از روش های آماری و همچنین نرم افزار VOSviewer استفاده شده است. نتایج نشان می دهد تأثیرگذاران ترین و پیشروترین کشور در این زمینه کشور چین است که محققان وابسته به آن کشور 28 مقاله در پایگاه استنادی علوم منتشر کرده اند. همچنین تحلیل سیر زمانی مقالات نشان می دهد، این موضوع پیشینه ای نزدیک به یک دهه دارد و هرچه به زمان حال حرکت شود، رشد تولیدات علمی در این زمینه افزایش می یابد؛ و اما مهم ترین یافته ی تحقیق حاضر که بر اساس تحلیل خوشه بندی و تحلیل نقشه دانش به دست آمده است، نشان می دهد حوزه داده کاوی شهری دارای پنج زیر حوزه یا جزء ساختار اصلی است: 1-تحلیل سیستم های شهری و شهر هوشمند، 2- مدل سازی و چارچوب تحلیل داده، 3- شناسایی الگوها و پیش بینی آن ها به همراه تکنیک های مصورسازی، 4- کلان داده ها و رسانه های اجتماعی، 5- کلان داده شهری و شبکه ترافیکی؛ که از این میان تحلیل کلان داده های شهری از سایر جزء ساختارها به روزتر است و تحقیقات در این زمینه بیشتر مربوط به سال های 2022 و 2023 بوده است.

هدف: این پژوهش به بررسی ساختار مفهومی پژوهش های مرتبط با حجاب در نمایه استنادی علوم ایران می پردازد و به شناسایی زیرحوزه ها و ابعاد مهم مفهوم حجاب می پردازد. روش: این پژوهش با استفاده از فنون کتاب سنجی و تحل هم رخدادی واژگان و تحلیل شبکه های اجتماعی انجام شده است. تعداد 313 مدرک از نمایه استنادی علوم ایران بررسی شد تا روند پژوهش های مربوط به حجاب در بازه زمانی 19 سال گذشته (1402-1384) را شناسایی کنند. از تحلیل خوشه ای و نمودار راهبردی برای ترسیم ساختاری مفهومی پژوهش های حوزه حجاب استفاده شده است. یافته ها: یافته های حاصل از تحلیل محتوایی پژوهش های حوزه حجاب نشان داد که مطالعات این حوزه در ده خوشه به شرح زیر قرار می گیرند: عفاف و حیا در آیات و روایات (1)، حجاب در متون و منابع (2)، رسانه و سبک زندگی (3)، پوشش اسلامی (4)، ادیان آسمانی و حجاب (5)، سیاست گذاری درحوزه حجاب و عفاف (6)، پوشش و امنیت اجتماعی (7)، آسیب شناسی پوشش زن (8)، تربیت اخلاقی (9) و کشف حجاب (10). علاوه بر این، با تحلیل محتوای مقالات منتشرشده درطول این دوره، موضوعات نوظهور درحوزه حجاب شناسایی شدند. نتیجه گیری: این مقاله به پژوهش گران کمک خواهد کرد تا درک جامعی از مفهوم حجاب داشته باشند و حوزه های بالقوه برای پژوهش های آینده را شناسایی کنند. پوشش اسلامی (4)، پوشش و امنیت اجتماعی (7)، آسیب شناسی پوشش زن (8)، از خوشه های نوظهور این پژوهش هستند.

   ترسیم ساختار علم و نقشه دانش برای رشته های علمی مختلف و پیگیری روند آخرین تغییرات آن ها موضوع مورد توجه محققین و متخصصین علم سنجی است و متون علمی زیربنای اصلی آن محسوب می شود. بررسی و تحلیل ساختار علمی و روند انتشار مقالات در حوزه های علمی مختلف، دیدگاه مناسب و جامعی از تلاش محققین در حوزه های دانشی ارائه نموده و می تواند باعث آگاهی بیشتر پژوهشگران از وضعیت پژوهش های انجام شده و نیز کشف شکاف های موضوعی تحقیقات علمی شود.هدف از پژوهش حاضر ارائه تصویری جامع و منسجم از بروندادهای علمی در حوزه فرش دستباف بر اساس اسناد علمی نمایه شده در پایگاه اسکوپوس است. در راستای هدف تحقیق تعداد 1231 سند علمی با موضوع فرش دستباف طی سال های 1969 تا 2023 میلادی از پایگاه اسکوپوس به عنوان داده های ورودی نرم افزار VOSviewer استخراج شد. این اسناد علمی از نظر روند تولیدات پژوهشی، نقشه دانشی، شبکه هم واژگانی و شبکه هم تألیفی پژوهش های فرش دستباف مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.برای انجام این پژوهش ابتدا داده ها از پایگاه علمی اسکوپوس استخراج شد. در ادامه مراحل داده آمایی انجام و بر پایه اهداف تحقیق داده ها با بهره مندی از الگوریتم های مبتنی بر تحلیل شبکه در نرم افزار تحلیل و ارزیابی شد. نتایج نشان داد تولیدات علمی در حوزه فرش دستباف بطور فزاینده ای درحال توسعه است. پرتولیدترین موضوعات در حوزه فرش دستباف در علوم مدیریت، بازرگانی، مواد و مهندسی نسبت به سایر علوم بیشتر بوده است. در شبکه هم تألیفی کشورها، ایالات متحده آمریکا با داشتن تعداد146 مقاله علمی و تعداد 3181 استناد قوی ترین پیوند را در بین کشورهای مختلف تشکیل داده است. همچنین مؤسسه فناوری جورجیا آمریکا و دانشگاه امیرکبیر از مهمترین مراکز پژوهشگری فعال در حوزه فرش دستباف می باشند. تحلیل هم رخدادی واژگان پنج خوشه پژوهشی با جریان ها و پیوندهای تولید فرش، صنعت فرش، قالی، بافندگی و صنعت نساجی مرتبط با فرش دستباف را آشکار کرد که دارای گره های بزرگتر و تجسم چگالی بیشتری بوده اند. نقشه ها نشان دادند مطالعات از انسجام شبکه ای مطلوبی برخوردار بوده و تجزیه و تحلیل و بررسی محتوای اسناد علمی می تواند به درک بهتر جریان های فکری در این حوزه کمک کرده و به عنوان یک نقشه راه در مسیر مطالعات حوزه فرش دستباف در آینده مؤثر واقع شود. 

هدف: کتاب سنجی ابزاری است که امکان تحلیل انتشارات علمی و استنادات آنها را برای درک الگوها و روندهای پژوهش های علمی فراهم می کند. این مطالعه ساختار مفهومی پژوهش های مرتبط با اقتصاد مقاومتی را در پایگاه استنادی پایش علم و فناروی جهان اسلام (ISC) بررسی می کند و زیرحوزه ها و ابعاد مهم مفهوم اقتصاد مقاومتی را شناسایی می کند. روش: این پژوهش با استفاده از فنون کتاب سنجی و تحلیل هم رخدادی واژگان انجام شده است. تعداد 528 مدرک از پایگاه آی اس سی بررسی شد تا روند پژوهش های مربوط به اقتصاد مقاومتی در بازیه زمانی 12ساله (1402-1391) را شناسایی کنند. از تحلیل خوشه ای و نمودار راهبردی برای ترسیم ساختاری مفهومی پژوهش های حوزیه اقتصاد مقاومتی استفاده شده است. یافته ها: یازده خوشه در حوزیه اقتصاد مقاومتی شناسایی شدند که شامل (1) اقتصاد مقاومتی؛ (2) اقتصاد اسلامی؛ (3) شرکت های دانش بنیان و اقتصاد مقاومتی؛ (4) اقتصاد مقاومتی از منظر مقام معظم رهبری؛ (5) اقتصاد مقاومتی در متون درسی؛ (6) اقتصاد مردم محور؛ (7) اقتصاد مقاومتی و تهدیدات خارجی؛ (8) نقش دانشگاه و نخبگان در اقتصاد مقاومتی از منظر مقام معظم رهبری؛ (9) سبک زندگی و اقتصاد مقاومتی؛ (10) فنون ارزیابی و تحلیل نظام اقتصاد مقاومتی و (11) نقش کارآفرینی در اقتصاد مقاومتی هستند؛ علاوه براین، با تحلیل محتوای مقالات منتشرشده در بازیه زمانی 12ساله، موضوعات نوظهور در حوزیه اقتصاد مقاومتی شناسایی شدند. نتیجه گیری: باتوجه به خلأ پژوهشی تحلیل کتاب سنجی در حوزیه اقتصاد مقاومتی، پژوهش های این حوزه بررسی و حوزه های موضوعی و انتشارات برجسته شناسایی شد. نتایج این پژوهش می تواند به توصیف فهمی جامع از حوزه های پژوهش کنونی کمک کند و با شناسایی الگوها و روندهای پژوهشی تصویری جامع از ساختار و پویایی حوزیه اقتصاد مقاومتی در پژوهش های علمی ارائه دهد و مبنایی برای جهت دهی مطالعات آینده باشد.

در سال های اخیر، پرداختن به موضوع تغییرات اقلیمی و کاهش انتشار کربن به عنوان گزینه ای اجتناب ناپذیر مطرح شده است. با وجود این که عصر داده ها بستر تحقیقاتی مناسب برای تحقیقات ایجاد کرده است، برخی از حوزه های پژوهشی مورد کم توجهی پژوهشگران قرار گرفته است. بنابراین، پایش دقیق پژوهش های انجام گرفته در زمینه های انتشار کربن و تغییر اقلیم، به عنوان مبنایی برای برنامه ریزی آینده پژوهش ها، از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. این تحقیق با هدف تجزیه وتحلیل مقالات منتشرشده، به واکاوی اسناد منتشرشده با رویکرد علم سنجی در حوزه انتشار کربن پرداخته است. بدین سان درباره تمامی اسناد این حوزه که طی سال های 2015-2024 در پایگاه وب آوساینس نمایه شدند از جنبه های: نوع سند، سال انتشار، طبقه بندی موضوعی، نشریات برتر، تألیفات مشترک و دسته بندی موضوعی به دو روش شبکه های جفتی کتاب شناختی و شبکه هم رخدادی واژگان تجزیه وتحلیل انجام گرفته است. نتایج بررسی نشان می دهند که انتشار اسناد این حوزه با سرعت زیادی در هر سال دارای پیشرفت است. بیشتر اسناد منتشره از نوع مقالات بوده، Wang Qiang پژوهشگر برتر و آکادمی علوم چین مؤسسه پیشرو در چاپ مقالات می باشد. "علم و فناوری سبز و پایدار؛ مهندسی، محیط زیست؛ علوم محیطی" طبقه برتر در اسناد حوزه انتشار کربن بوده و نشریه"Journal of Cleaner Production" بیشترین مقالات را در این حوزه منتشر نموده است. اسناد مورد بررسی از نظر موضوعی در 16 دسته کلی قرار می گیرند که "شهرنشینی و انتشار کربن" بیشتر از دیگر طبقه بندی ها و واژه "انتشار کربن و گازهای گلخانه ای" در مقالات این حوزه بسیار استفاده شده است. نتایج تحقیق، ثابت می کند در برخی از موضوعات مانند پایداری، اثرات زیست محیطی و یافتن راه هایی برای کاهش انتشار کربن در بخش های صنعتی شاهد توجه بیشتر بوده ایم. در موضوعاتی مانند بهینه سازی و سیستم انرژی احیاکننده شاهد کاهش اسناد منتشره در سال های اخیر بوده و تحقیق و پژوهش در موضوعاتی مانند مصرف بهینه، انرژی های تجدیدپذیر و محاسبه چرخه زندگی به عنوان یکی از گپ های مهم در تحلیل موضوعی اسناد می باشد.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی تولیدات علمی حوزه کسب و کار دیجیتال در پایگاه استنادی وب آو ساینس بود. روش: این مطالعه به صورت کاربردی و با رویکرد کمّی، با بهره گیری از شاخص های علم سنجی و تحلیل شبکه هم رخدادی واژگان، تولیدات علمی حوزه کسب وکار دیجیتال را بین سال های 1985 تا 2022 در پایگاه استنادی وب آو ساینس بررسی کرده است. نتایج حاصل از جستجوی موضوعی در بخش جستجوی پیشرفته پایگاه وب آو ساینس به منظور حذف موارد غیرمرتبط و همپوشانی ها، ابتدا در فرمت اکسل ذخیره سازی شدند. سپس بار دیگر جستجو انجام شده و با غیرفعال کردن نتایج نامرتبط و همپوشانی ها، نتایج جستجوی حاصل در فرمت پلین تکس از پایگاه استنادی وب آو ساینس خروجی گرفته شد. به منظور یکدست سازی نتایج حاصل از بررسی، از نرم افزار بیب اکسل استفاده شد. نرم افزارهای یو.سی.آی.نت، و ویس ویوور نیز برای ترسیم نقشه های علمی و تعیین چگالی مورد استفاده قرار گرفتند. در نهایت جامعه آماری پژوهش 1076 مقاله نمایه شده در پایگاه وب آو ساینس در زمینه کسب وکار دیجیتال تعیین شد. یافته ها: در طول 37 سال اخیر، بین سال های 1985 تا 2005 میزان انتشار آثار علمی زیر 5 مورد بوده و اولین جهش تولیدات علمی به سال 2007 با انتشار 42 اثر برمی گردد. روند تولیدات علمی به طور کلی رو به رشد بوده است. سال 2022 با انتشار 182 اثر علمی، سال رونق علمی این دانش در جهان محسوب می شود. سال 2021 با انتشار 165 اثر و سال 2020 با 136 اثر و سال 2019 با 126 اثر جزو پرتولیدترین سال های انتشار آثار علمی در حوزه کسب وکار دیجیتال معرفی شدند. بنابراین، می توان گفت که حوزه کسب وکار دیجیتال در جهان بیش از پیش پر اهمیت شده و در کانون توجه تحقیقات پژوهشگران قرار گرفته است. نتایج بررسی پربسامدترین موضوعات حوزه کسب وکارهای دیجیتال نشان داد که اندیشمندان اقتصاد بازرگانی، علوم رایانه و فنی و مهندسی، کتابداری (علم اطلاعات) و مخابرات توجه ویژه ای به این حوزه داشته اند. با بررسی نقشه علمی موضوعی کسب وکار دیجیتال مشخص گردید که نقشه از 5 خوشه که به ترتیب خوشه اول با 27 کلیدواژه، خوشه دوم با 20 کلیدواژه، سومین خوشه با 17کلیدواژه، چهارمین خوشه با 16 کلیدواژه و پنجمین خوشه با 13 کلیدواژه دربردانده 93 موضوع کلیدی در حوزه کسب وکار دیجیتال هستند. بنابراین، نقشه علمی کسب وکار دیجیتال از انسجام خوب موضوعی برخوردار بوده و رویت پذیری مناسبی دارد و ساختار شبکه هم رخدادی واژگان حوزه کسب وکارهای دیجیتال از پیوستگی زیادی برخوردار است. نتیجه گیری: نقشه چگالی موضوعی که با نرم افزار ویس ویوور ترسیم شد، نشان می دهد که نوآوری، موضوع داغ پژوهش در این حوزه است، موضوعات تحول دیجیتال، کسب وکار دیجیتال و دیجیتالی شدن، در نقشه به عنوان موضوعات هسته در حوزه پژوهش در کسب و کار دیجیتال شناخته شدند. سایر موضوعات مدل تجاری، فناوری اطلاعات، استراتژی کسب وکار دیجیتال، داده های کلان، مدل های کسب وکار دیجیتال، اکوسیستم کسب وکار دیجیتال و اینترنت نیز جز موضوعات نزدیک به هسته حوزه کسب وکار دیجیتال تشخیص داده شدند. بنابراین، نقشه چگالی حاصل موفق شد حوزه های داغ پژوهشی را که مورد تاکید پژوهشگران است، معرفی نماید. تحلیل خوشه های موضوعی، بهره گیری از فناوری های دیجیتال ازجمله اینترنت اشیاء، بلاکچین و پلتفرم های دیجیتال را در اکوسیستم کسب وکار ضروری دانسته و نقش آنها را در آینده زیست بوم کسب وکار دیجیتال مهم می داند. نمودار راهبردی حاصل از پژوهش نشان داد خوشه تحول کسب وکار دیجیتال به بلوغ رسیده است. خوشه های تجارت الکترونیک و اینترنت اشیاء توسعه یافته، اما مجزا هستند. استراتژی کسب وکار دیجیتال در بخش خوشه های حاشیه ای (رو به رشد)، و در نهایت خوشه تحول دیجیتال در بخش خوشه های مرکزی، اما توسعه نیافته قرار دارد. بنابراین، می توان گفت که انجام پژوهش در زمینه این موضوعات ضرورت دارد. این پژوهش می تواند اطلاعات مهمی پیرامون روند تولید دانش در حوزه کسب وکارهای دیجیتال برای پژوهشگران، تصمیم گیران و صنعتگران ارائه نماید. با تحلیل و مصورسازی آثار علمی کسب وکار دیجیتال نمایه شده در پایگاه وب آو ساینس، این امکان میسر شد تا موضوعات مورد علاقه اندیشمندان کسب وکار دیجیتال که بیشتر مورد توجه بوده و تولید آثار علمی بیشتری را به خود اختصاص داده اند، شناسایی و موضوعات نوظهور و در حال رشد تشخیص داده شوند.

هدف: هدف این مقاله تحلیل هم رخدادی واژگان انتشارات علمی تجربیات مدرسه ای کارآفرینان با استفاده از فنون علم سنجی است تا نشان داده شود تجربیات دوران مدرسه کارآفرینان تا چه میزان مورد توجه و بررسی پژوهشگران بوده و کشورها و دانشگاه های مختلف در بررسی این موضوع چه نقشی ایفا کرده اند. همچنین، این بررسی آشکار می کند در این حوزه چه مفاهیمی مورد نظر قرار گرفته و ارتباط آن ها چگونه است. روش پژوهش: نوع پژوهش حاضر کاربردی است که با روش هم رخدادی واژگان و شاخص های علم سنجی انجام شده است. داده های 2132 مقاله علمی  از 1970 تا 2023 از پایگاه اسکوپوس استخراج و با نرم افزار «شبکه های کتاب سنجی» تحلیل گردید. یافته ها: روند رشد مقالات علمی منتشرشده در حوزه تجربیات مدرسه ای کارآفرینان از سال 2000 شروع شده و همچنان ادامه دارد. آمریکا، انگلستان و اندونزی، کشورهای پیشرو این حوزه علمی هستند. همچنین خوشه های موضوعی اصلی شامل: آموزش عملی کارآفرینی، استراتژی های آموزشی در کارآفرینی، جنبه های روان شناختی کارآفرینی و ادغام آموزش و کارآفرینی است. اهمیت پژوهش: نتایج می تواند به درک بهتر از وضعیت حال و آینده این حوزه کمک کند. تحلیل علم سنجی از سویی موضوعات مورد بررسی و مغفول را نشان می دهد و از سوی دیگر زمینه های پژوهش و همکاری های پژوهشگران را آشکار می کند. این آشکارسازی خدمتی به شناسایی مسئله های مهم و مغفول می رساند و به پژوهشگران فرصت همکاری می دهد. . نتیجه گیری: پژوهش در حوزه کارآفرینی، عملی میان رشته ای و نیازمند همکاری گروه های علمی متعدد است و این فعالیت طی قرن بیست و یک افزایش قابل توجهی داشته و همچنان در فرایند رشد است. با وجود این، پژوهش های اندکی توسط پژوهشگران ایرانی انجام شده است. فعالیت های کارآفرینی به چندین روش، توسعه اجتماعی و اقتصادی را ترویج می کنند؛ زیرا درآمد افراد را افزایش می دهند و مشاغل بیشتری ایجاد می کنند و نیروی خلاقیت جامعه را به تحرک وامی دارند. تجربه مدرسه ای کارآفرینان نقش اساسی در شکل دهی به دانش و مهارت های نظری آن ها برای راه اندازی و مدیریت یک کسب وکار دارد.