گمراهی

تاریخ اسلام در طول قرن های متمادی انواع فتنه ها و جریانهای متعددی از غوغاسالاری وانحراف را تجربه کرده است. حضرت علی (ع) در مجموعه سخنان خود در نهج البلاغه بارها با طرح این مساله درصدد برآمد تا بر زوایای ناپیدای انواع فتنه ها نور بتاباند و نقاب از چهره آنها بردارد در این مقاله پس از استخراج و بررسی غالب بیانات حضرت در این زمینه، توصیف دقیق و داهیانه امیرالمومنین از جلوه های فتنه و بسترهای لازم برای شکل گیری آن ها و نیز آثار و پیامدهای آن ها مورد بررسی قرار گرفته و شیوه های مورد نظر امام(ع) در مقابله باآنها نیز رصد شده است. امام علی هوا پرستی و ضعف در باورهای دینی و ورود بی خردانه به مسایل شبهه ناک را از مهمترین عوامل بروز فتنه می داند که فضای غبارآلود ناشی از آن با درآمیختن حق و باطل سبب گمراهی افراد می شود.ایشان برای مقابله با فتنه، تمسک به آموزه های قرآنی و پرهیز از شتابزدگی و برخورد محتاطانه را مورد تاکید قرار می دهد.

خداوند متعال انسان را آفرید و در او نیرو و کششی درونی به سمت خیرات و خوبی ها و صراط مستقیم قرار داد. این نیروی درونی «فطرت» نامیده می شود. گاهی در بین انسان ها کسانی دیده می شوند که در مسیری برخلاف فطرت خویش حرکت می کنند و به گم راهی می افتند. نوشتار پیش رو با هدف شناسایی عواملی که سبب انحراف فطرت از مسیر اصلی اش می شود، به رشتة تحریر درآمده است. این مقاله با روش تحقیق استنادی و با مراجعه به تفاسیر قرآن کریم، نگاشته شده است. در این مقاله، براساس آیات قرآن کریم یازده عامل (وسوسه های شیطانی، غفلت، کبر و خودبینی، پندارگرایی، دنیاگرایی، زنگار دل، پیروی از هوای نفس، دوست ناباب، شخصیت گرایی، پیروی نسنجیده از اکثریت ناآگاه، و گسستن پیوند ایمان و خانواده) به عنوان عواملی که سبب خاموشی نور فطرت می گردند، بررسی شده است. در پایان نیز راه کارهایی برای پیش گیری از ورود به این انحرافات بیان شده است.

یکی از مهم ترین نیازهای بشر شادی و شاد زیستن است، که در بسیاری از جنبه های حیاتی انسان نقش مؤثری ایفا می کند. اضطراب های فکری و تنش های روانی از مشکلات جدی انسان ها درعصر تکنولوژی و ارتباطات است که منجر به کاهش احساس شادی در آن ها شده است. عده ی زیادی به ویژه قشر جوان به جای روی آوردن به شادی های حقیقی و لذت های معنوی به دنبال شادی های کاذب هستند. دین اسلام که دین جامع و منطبق  بر فطرت انسان است در این راه دستورالعمل های متعددی را درجهت شاد زیستن ارایه می کند که  نه تنها انسان را به بطالت و پوچ گرایی سوق نمی دهد بلکه درجهت رسیدن به کمال، انسان ها را هدایت می کند. شیوه تحقیق در این نوشتار به روش تحلیلی توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و مطالب از متون علمی، استخراج و به توضیح و تشریح آن پرداخته شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که، مهم ترین موانع تحقق فرح(ممدوح) از منظر قرآن کریم و احادیث معصومین علیهم السلام عبارتند از: گناهکاری و معصیت، ناامنی روانی، کمبود محبت، کسالت، گمراهی، کبر و غرور، حسادت، افراط و تفریط در یاد مرگ، حرص و دلبستگی به مال در انسان می باشند.

انسان به عنوان حیوانی ناطق پس از رانده شدن از بهشت و هبوط به زمین، همیشه تحت وسوسه های شیطان بوده است، موجودی که انسان گاه خود در برابر او بی اراده پنداشته و همین امر او را تحت وسوسه های شیطان قرار داده و به منجلاب نابودی کشانده است؛ از برای همین، پژوهش پیش روی با روش توصیفی – تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای و با تأکید بر قرآن و روایات، این پرسش بنیادی را که «شیطان و انسان چه نگاهی نسبت به یکدیگر دارند؟»، پاسخ داده است؛ زیرا پاسخ بر این پرسش بنیادین نه تنها شایان توجه است؛ والاتر که امری واجب و ضروری در برابر این موجود پلید که گاه انسان توانسته با شناخت این دیدگاه ها بر این وسوسه ها و بر دشمن خویش فائق آید و گاه با بی توجهی به این نگاه ها نتوانسته بر آن پیروز گردد، برآیندهای پژوهش نمایانگر آن است که در نگاه انسان، شیطان عاملی اغواگر، فتنه انگیز، عامل رنجش و شکنجه ی پیامبران، عامل ناامیدی و شهوت رانی است و دوم آنکه، شیطان، موجودی با رتبه ای پایین تر از خود که بی جهت برتری داده شده و دوستی اجابت کننده پنداشته است.

تمام فرقه های اسلامی، به جز ازارقه و حشویه، به اتفاق معتقدند که پیامبران الهی دچار شرک نشده اند و عمل شرک آلود انجام نداده اند. با این حال، از ظاهر برخی متون دینی ( قرآن و احادیث) برمی آید که از برخی از پیامبران خدا عمل مشرکانه سر زده است. این متن ها در تضاد آشکار با دلایل دال بر عصمت پیامبران خداست؛ لذا در این پژوهش که از نظر روش گردآوری مطالب، کتابخانه ای است و در نحوه استناد داده ها، از شیوه اسنادی پیروی می کند و در تجزیه و تحلیل مطالب، روش آن تحلیل محتوایی از نوع توصیفی تحلیلی می باشد، تمام شبهات مربوط به شرک ورزی حضرت محمد (ص) گردآوری شده است و پس از تنظیم این شبهه ها و پاسخ های گوناگون دانشمندان به آن ها، به تحلیل و نقد این پاسخ ها پرداخته است و در پایان، به گمان نویسنده، به بهترین پاسخ یا به دیدگاهی نو در این زمینه دست یافته است.