جمع سپاری مالی

به تازگی و با رواج شبکه های اجتماعی واژه جمع سپاری مالی زیاد شنیده می شود هرچند این مفهوم جدید نیست و از قدیم به شکل سنتی خود مرسوم بوده است. تمرکز جمع سپاری بر مشارکت دادن جامعه هدف در فعالیت هایی چون حل مسئله، تولید، ایده سازی و نوآوری است. جمع سپاری مالی به صورت خاص بر مشارکت اقتصادی افراد برای اجرای پروژه های خیرخواهانه و یا سرمایه گذاری های اقتصادی متمرکز است که میتواند با هدف کسب سود مادی یا اهداف معنوی همراه باشد. از چالش های اجرای موفق پویش های جمع سپاری مالی، شناخت شاخص های موثر بر مشارکت حداکثری جامعه است. از این رو مساله پژوهش حاضر شناسایی شاخص های موثر بر موفقیت جمع سپاری مالی و اعتبار سنجی آنها در قالب یک مدل ساختاری است. به این منظور پس از بررسی پژوهش های پیشین و طراحی ابزار پیمایش، نظرات جامعه آماری شامل شهروندان یزد که سابقه مشارکت در چنین پروژه هایی داشته اند با روش تحلیل عاملی اکتشافی-تائیدی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از آزمون مدل بر اساس مشارکت نمونه آماری 410 نفری نشان میدهد که به طورکلی چهار عامل هدفمند بودن پروژه جمع سپاری، اطلاع رسانی مناسب، اعتماد به مجریان و ترغیب سرمایه گذار در موفقیت این پویش ها بیشترین تأثیر را دارند.

 پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی فرایندی جمع سپاری مالی در شرکت های دانش بنیان انجام شد. روش پژوهش، کیفی از نوع تحلیل مضمون بود. خبرگان کلیدی موردمطالعه، مدیران و کارکنان شرکت های دانش بنیان در سه استان همدان، کردستان و کرمانشاه به همراه مدیران دارای تخصص و تجربه از نهادهای دولتی و خصوصی بودند. معیار انتخاب خبرگان، دارا بودن حداقل 5 سال تجربه شغلی یا سابقه پژوهش در رابطه با موضوع پژوهش و معیارهای موافقت، کلیدی بودن و مشارکت بود. خبرگان با استفاده از روش نمونه گیری قضاوتی و گلوله برفی انتخاب شدند و گردآوری داده ها تا دستیابی به اشباع نظری ادامه پیدا کرد (40 نفر). ابزار گردآوری داده ها مصاحبه های نیمه ساختارمند بود. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش شش مرحله ای کلارک و بران استفاده گردید. به اختصار نتایج نشان داد، الگوی فرایندی جمع سپاری مالی در شرکت های دانش بنیان از 623 کد، 66 مضمون پایه، 21 مضمون سازمان دهنده فرعی و 5 مضمون سازمان دهنده اصلی تشکیل شده است. بر این اساس، پیشران های محیطی و داخلی شرکت دانش بنیان، به همراه اقدامات راهبردی مناسب، پیامدهای موردانتظار در سطح کلان و پیامدهای موردانتظار در سطح بنگاه، عناصر الگوی فرایندی پژوهش را شکل می دهند. به نحوی که پیشران ها موجب شکل گیری پدیده «جمع سپاری مالی» شده و در پی آن، اقدامات راهبردی، پیامدها را شکل می دهند.

هدف از این پژوهش، طراحی مدل تأمین مالی جمعی برای پروژه های ورزشی ملی بود. روش تحقیق از نوع کیفی با رویکرد اکتشافی نظام مند (رویکرد تحلیل مضمون) انتخاب شد. مشارکت کنندگان پژوهش شامل تمامی افراد آگاه و مطلع موضوع پژوهش (مدیران، اساتید و متخصصان تامین مالی) بود. نمونه گیری به تعداد قابل کفایت و با روش قضاوتی بر مبنای رسیدن به اشباع نظری انجام شد (17 نفر). ابزار پژوهش شامل مصاحبه های اکتشافی نیمه ساختارمند به همراه مطالعه کتابخانه ای بود. روایی ابزار و چارچوب براساس اعتبار حقوقی و شایستگی علمی نمونه، نظر خبرگان و توافق بین مصححان ارزیابی و تایید گردید. جهت تحلیل یافته ها از روش کدگذاری مفهومی چندمرحله ای با رویکرد تحلیل سیستمی استفاده شد. نتایج نشان داد که چارچوب مفهومی شامل 89 مولفه، 23 بُعد، 8 منظر و 3 سطح مفهومی است. مطابق کلیات مدل و چارچوب مفهومی، توالی روابط اثرگذاری- اثرپذیری بین متغیرهای مدل به ترتیب از سطح بسترهای کاربرد به سمت سطح ویژگی های سیستم تامین مالی جمعی و سطح سازوکارها و کارکردهای تامین  مالی جمعی پروژه های ورزشی بود. براساس یافته ها می توان گفت کاربرد تأمین مالی جمعی برای پروژه های ورزشی ملی ابتدا نیازمند شناخت جامع بسترهای محیطی (بیرونی) و ویژگی های سیستمی (درونی) و سپس فرایندها و پیامدهای آن است. از این رو به مدیران اجرایی، بازاریابی و مالی در پروژه های ورزشی پیشنهاد می شود برای تامین مالی جمعی پروژه ها بر خلاف رویکرد سنتی تنها به جنبه های سازمانی آن متمرکز نشوند و با نگاه سیستمی به تحلیل تعامل بین عوامل مختلف از مشارکت کنندگان، کارگزاران و فضای مشارکت بین این دو بپردازند.

مدل تأمین مالی جمعی یکی از روش های نوین برای تأمین مالی پروژه های عام المنفعه یا دارای ریسک بالا است که از عهده مؤسسات مالی و بانک ها برنمی آید و اغلب رغبتی به این پروژه ها نشان نمی دهند. این مدل که شباهت زیادی به آیین سنتی گلریزان دارد، دسترسی کارآفرینان به سرمایه مورد نیاز را با کمک اهرم جمعیتی و سرمایه خرد افراد فراهم می کند. بحران مالی سال 2008 زمینه بروز و ظهور این ابزار را در سطح جهانی فراهم کرد، اما همچنان این روش در ایران در ابتدای راه است. لذا، مطالعه تجربه کشورهایی همچون چین، درصورتی که با اقتضای فرهنگ و اجتماع ما هم نوا شود، نسخه مورد اعتنا و باارزشی است. از جمله مهم ترین چالش های پیش روی تأمین مالی جمعی در ایران، اوضاع نابسامان اقتصادی و سطح پایین قدرت خرید مردم، هزینه فرصت بالای کارآفرینی در مقابل دلالی و ضعف فرهنگ جمع سپاری است. چالش هایی که راهکار آن در اجرای درست سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی نهفته است. با عنایت به اهمیت جایگاه تأمین مالی در فضای اقتصادی و مفاهیمی مانند درون زایی، مردمی سازی و استفاده از حداکثر ظرفیت ملی در رشد و پیشرفت اقتصادی که ازجمله نکات کلیدی مستخرج از ابلاغیه سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی است، می توان توسعه ابزار تأمین مالی جمعی را به عنوان راهبردی قطعی برای نیل به این اهداف در دستور کار قرار داد.