ارتباط والد - نوجوان

محیط خانواده و برخورد والدین با نوجوان تأثیر قابل ملاحظه ای در تحول شخصیت فرد می گذارد. از جمله مشکلاتی که والدین با آن مواجه هستند، کمبود اطلاعات در مورد تغییرات تحولی طبیعی در دوره نوجوانی و کمبود اطلاعات در مورد شیوه های والدگری است؛ بنابراین وجود برنامه ای که هردوی این مؤلفه ها را پوشش دهد، ضروری به نظر می رسد. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی برنامه مداخله ای بهبود روابط والدین و نوجوانان بر شیوه های والدگری و رابطه والد- نوجوان طراحی و اجرا گردید. مطالعه حاضر از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون تک گروهی است. گروه نمونه شامل 65 نفر از والدین دانش آموزان پیش دبستانی و دبستانی شهر تهران بود. مقیاس شیوه والدگری بامریند و سیاهه رابطه والد- فرزند پیش از مداخله و پس ازآن توسط شرکت کنندگان تکمیل شد. یافته ها حاکی از آن است که برنامه آموزش والدین تنها بر رضایت از والدگری تأثیر معناداری داشته (0/05> p ) و بر سایر متغیرها اثرگذار نبوده است. خرده مقیاس رضایت از والدگری، سازه ای را در برمی گیرد که از پویایی بیشتری برخوردار است، اما پنج خرده مقیاس دیگر، احتمالاً باورهای پایدارتر و عمیق تر را می سنجند که در طول زمان شکل گرفته اند و برای اینکه تغییر کنند، نیاز به زمان بیشتری دارند.

 هدف مطالعه حاضر، شناسایی اسنادهای خوش بینانه و بدبینانه مادر در ارتباط با نوجوان بود. پژوهش به روش کیفی انجام شد. با روش نمونه گیری هدفمند، 10 مادر دارای نوجوان 12 تا 18 ساله انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها به صورت مصاحبه نیمه ساختاریافته چهره به چهره بود. تحلیل داده ها با روش تحلیل تماتیک انجام شد. پنج مضمون اصلی با استخراج و کدگذاری مصاحبه ها به دست آمد که عبارت اند از: خوش بینی دیدن نکات مثبت از دریچه یک ذهن مثبت گرا، بدبینی دیدن نکات منفی از دریچه یک ذهن منفی گرا، خوش بینی تسهیل گر رابطه خوب و مؤثر والدین با نوجوان، اسنادهای خوش بینی (تداوم، علت و شخصی سازی) و چالش های فرزندپروری است. براساس پژوهش، هنگامی که مادر از اسنادهای خوش بینانه در تعامل با نوجوان استفاده می کند، روابط سازنده ای بین نوجوان و مادر به وجود می آید، رضایت و آرامش بیشتری بین آنها ایجاد می شود و مادر با چالش های فرزندپروری کمتری مواجه می شود. درمقابل، استفاده از اسنادهای بدبینانه به کلافکی و عصبانیت بیشتر نوجوان منجر می شود. نارضایتی، نداشتن آرامش و تنش داشتن از پیامدهای استفاده از اسنادهای بدبینانه است؛ بنابراین، آشنایی مادران با اسنادهای خوش بینانه و بدبینانه در روابط سازنده با نوجوان نقش بسزایی دارد.