مبنای هستی شناسی

به رغم تأکید منابع و متون اسلامی بر تأسیس امت واحده اسلامی و تشکیل آن در قرون اولیه، این مهم به دلایلی به تدریج دچار افتراق و گسست سیاسی شد. این امر ناشی از رفتار سیاسی نادرست نخبگان سیاسی و نیز برداشت ناصحیح از منظومه فکری اسلام و جایگزین شدن عناصر جدید در هندسه معرفتی مسلمانان است. مودودی دو عامل ظهور نظم سلطانی در حاکمیت اسلامی پس از خلفای راشدین توسط معاویه و به انزوا کشیده شدن خلافت انسان را که با روش های دموکراتیک در دوره خلفای راشدین معمول بود، مهم ترین عنصر مؤثر در انشقاق وحدت اسلامی می خواند. هدف این پژوهش بررسی عوامل گسست و پیوست سیاسی امت اسلامی و همچنین راهبرد بازسازی آن از منظر مودودی است. دلیل اهمیت این تحقیق این است که مودودی از اندیشمندان بزرگ معاصر تأثیرگذار بر گروه های سلفی است که امروزه به نوعی از آنها به عنوان عامل گسست امت اسلامی یاد می شود. این نوشتار داده ها و اطلاعات لازم را به شیوه اسنادی گردآوری می کند و با روش تفسیری به تحلیل آن از دیدگاه مودودی می پردازد.

حکمرانی توحیدی به عنوان نظامی مبتنی بر ارزش های اخلاقی و اعتقادات دینی می کوشد عدالت، حقوق انسانی و ارزش های اخلاقی را محقق سازد. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با تکنیک داده بنیاد، مبانی و اصول حکمرانی توحیدی در قرآن کریم را بررسی کرده است. هدف اصلی پژوهش، بررسی نقش اساسی این مبانی در تشکیل نظام اجتماعی توحیدی و عدالت محور است و اهمیت آنها را در ایجاد توازن اجتماعی و تحقق عدالت مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. این مطالعه با تأکید بر چهار مبنای هستی شناسی، انسان شناسی، جامعه شناسی و معرفت شناسی به تحلیل این اصول پرداخته است. ازجمله این اصول می توان به اصل توحید، نفی طاغوت، راهنماشناسی، نصرت الهی، مردم پایگی، فطرت، خلیفه الهی بودن، کرامت، حکمت، عقلانیت، اعتقاد به سنت های الهی و عدالت اشاره کرد. نتایج نشان می دهد شناخت دقیق این اصول بهبود فرایند حکمرانی را آسان می کند و با رعایت اصول توحیدی، امکان رسیدن به سعادت دنیا و آخرت وجود دارد که هدف اصلی حکمرانی توحیدی است.