سیستم های خدمت - محصول

امروزه شرکت های تولیدکننده تلاش می کنند با استفاده از راه حل های یکپارچه مانند پیشنهاد خدمت - محصول ترکیبی، موقعیت راهبردی خود را نزد مشتریان بازتعریف کنند تا از مزایای ارائه خدمات دوره عمر محصول، بهره مند شوند. هدف این پژوهش، معرفی پدیده خدمات محوری و ارائه روشی برای سنجش و عملیاتی سازی دامنه کسب وکار خدمات صنعتی است. جامعه آماری پژوهش، 140 نفر از مدیران عامل شرکت آلفا و شرکت های تابعه آن، مدیران میانی و کارشناسان مرتبط با حوزه خدمات است. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از روش تحلیل عاملی (اکتشافی و تأییدی) و مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شده است. از میان 32 آیتم اولیه برای دامنه خدمات محصول محور، 17 آیتم در قالب چهار مؤلفه خدمات فنی و بهینه سازی محصول، خدمات تحقیق و توسعه، خدمات مرتبط با کسب وکار مشتری و خدمات به اشتراک گذاری اطلاعات محصول با مشتریان تعیین شده است. مقایسه نتایج حاصل از این سنجش با موقعیت کنونی خدمات شرکت آلفا، نشان می دهد استفاده از الگوی جدید، موجب بهبود شاخص های ارزیابی می شود.

  پایداری اجتماعی یکی از سه رکن توسعه پایدار است. در حالی که میزان توجه طراحان به این حوزه از جایگاه قابل قبولی برخوردار نیست، تلاش کافی نیز برای معرفی ابزارها و راه حل های مرتبط انجام نگرفته است. با توجه به خلأ جدی در دانش بومی مرتبط، این مقاله در دو بخش معرفی طراحی برای پایداری اجتماعی و نمایش امکان پیشنهاد راه حل در جامعه بومی، توسط طراحان ایرانی انجام شد. در بخش اول، ضمن برشمردن لزوم و اهداف طراحی برای پایداری اجتماعی و شاخص های آن، رویکرد سیستم های خدمت- محصول در پاسخ به نیازهای این حوزه و چالش های مرتبط شرح شد. بخش دوم با شرح اهداف طراحی موردی و چیستی روش ام اس دی اس به عنوان ابزار انتخابی پی گرفته شد.  پس از مرور تجارب موفق، طراحی موردی برای نمایش امکان به کارگیری، چگونگی پیاده سازی و ارزیابی عملکرد طراحان بومی در استفاده رویکرد سیستم های خدمت- محصول انجام شد. برای این منظور، تیم هایی از دانشجویان طراحی صنعتی دانشگاه هنر اصفهان انتخاب شدند و پس از ارائه آموزش های لازم، طراحی راه حل اجتماعی برای چند محله در شهر اصفهان انجام شد. در پایان، ضمن ارائه و نمایش امکان طراحی و پیشنهاد راه حل با رویکرد پی اس اس برای جامعه بومی، ارزیابی نتایج امکان به کارگیری موفق این ابزار توسط دانشجویان طراحی را نشان داد.      

بنگاه های مدرن تولیدی برای مزیت رقابتی پایدار و سودآوری، هدف از تولید محصولات را ارائه خدمات به مشتریان به جای فروش محصولات و یا ارائه بسته ای از خدمات و محصول می دانند. یکی از ابعاد خدماتی شدن سیستم های خدمت-محصول است. لذا، با توجه به افزایش استفاده در صنعت و انتشار روزافزون مقالات، مانند طراحی، پیاده سازی و مدل های کسب وکار، سیستم های خدمت-محصول دیجیتال، هوشمند، پایدار و همچنین پژوهش های اندک در این حوزه در کشور، فرصت مناسبی برای آشنایی و مرور مطالعات، شناسایی شکاف های ادبیات موجود می باشد؛ بنابراین، هدف مقاله تمرکز بر این موضوع است. برای دستیابی به اهداف، یک تحلیل کامل کتاب سنجی و ساختار شبکه بر روی ادبیات موجود در اسکوپوس تا 18/7/ 2022 انجام شده است. مطالعه حاضر از نرم افزارهای “VOSviewer" و منبع باز R بسته "”bibliometrix استفاده می کند. همچنین، تحلیل های هم استنادی، همکاری (هم نویسندگی)، هم رخدادی (هم واژگانی)، استناد، تحلیل نقشه برداری موضوعی و خوشه بندی موردبحث قرار می گیرد. نتایج نشان داد که غالب ترین کلمات کلیدی «سیستم های خدمت-محصول»، «پایداری» و «سیستم های خدمت-محصول» هستند. کلیدواژه های اصلی درخوشه اصلی سیستم های خدمت-محصول و خدماتی شدن می باشند. اغلب مطالعات و استنادها به اقتصادهای توسعه یافته ی چین، انگلستان و ایتالیا محدود می شود. منابع را می توان به چهار خوشه طبقه بندی کرد. «مفهوم سازی و واژگان شناسی»، «طراحی و پیاده سازی سیستم های خدمت-محصول»، «ادغام سیستم های خدمت-محصول و پایداری و ارتباط با زنجیره تأمین» و «سیستم های خدمت-محصول دیجیتال و هوشمند». این مقاله به مدیران فرصتی برای آشنایی با این حوزه و طراحی و پیاده سازی آن ارائه می دهد.