زندگی دانشگاهی

مقدمه: هدف پژوهش حاضر تعیین صلاحیت های آموزشی و پژوهشی مورد نیاز برای موفقیت دانشجویان در زندگی دانشگاهی از دیدگاه اعضای هیات علمی دانشگاه های دولتی و غیر دولتی شهر تهران است. روش کار: این پژوهش به لحاظ روش یک تحقیق توصیفی- پیمایشی و به لحاظ هدف کاربردی می باشد. جامعه آماری این پژوهش عبارت از اعضای هیأت علمی دانشگاه های دولتی و غیر دولتی شهر تهران در سال تحصیلی ۹۵-۱۳۹۴ می باشند روش نمونه گیری به شیوه تصادفی طبقه ای (متناسب با حجم) و تعداد نمونه برابر با 377 نفربوده است. ابزار تحقیق، پرسشنامه محقق ساخته بوده و برای تعیین روایی آن، از روایی محتوایی استفاده شده است. به این منظور علاوه بر نظرات استادان راهنما و مشاور، پرسشنامه در اختیار چند نفر از استادان علاقه مند به موضوع پژوهش و باسابقه قرار گرفت و نظرات آنها در پرسشنامه اعمال گردید و برای مشخص نمودن پایایی پرسشنامه، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده و ضریب پایایی (۹۵/۰) بدست آمد و داده های جمع آوری شده با استفاده از روش های آمار توصیفی و آزمون های آمار استباطی از جمله آزمون فریدمن و همبستگی پیرسون تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: از دیدگاه اعضای هیأت علمی دانشگاههای شهر تهران (31/96 درصد)، صلاحیت های آموزشی دانشجویان در سطح متوسط و بالاتر بر موفقیت علمی و عملی دانشجویان تأثیر دارد و از دیدگاه (19/90 درصد) از آنها، صلاحیت های پژوهشی در سطح متوسط و بالاتر بر موفقیت دانشجویان تأثیرگذار بوده است. یادگیری و کسب مهارتهای مرتبط با یادگیری مقدمه ورود به عرصه پژوهش تلقی شده و دانشجویان در مقاطع پایین تحصیلی نیاز بیشتری به صلاحیت های آموزشی و یادگیری و در مقاطع بالاتر نیاز بیشتر به صلاحیت های پژوهشی برای موفقیت در زندگی دانشگاهی دارند. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که دانشجویان برای موفقیت در دوران دانشگاهی نیاز به 14 شایستگی آموزشی و 11 شایستگی پژوهشی دارند. صلاحیت های آموزشی و یادگیری نسبت به صلاحیت های پژوهشی، نقش بیشتری در موفقیت علمی و تحصیلی دانشجویان در دانشگاه دارند. همچنین اولویت و اهمیت این شایستگی ها از دیدگاه اعضای هیأت علمی در این مقاله مشخص شده و ضمن تبیین آنها، پیشنهادهایی برای بهبود این صلاحیت ها در دانشجویان ارائه شده است.

دانشگاه به مثابه فضای فرهنگی اجتماعی ای است که روابط نسلی، به صورت درون نسلی و میان نسلی در آن جریان می یابد و بر مدیریت، برنامه ریزی، یاددهی یادگیری، و تحقیق و خدمات تخصصی در آن تأثیر می گذارد؛ بنابراین، مطالعه نسلی در فضای دانشگاهی ضرورت پیدا می کند. این پژوهش با هدف نسل بندی دانشگاهیان ایران و مقایسه با نسل بندی موجود در جهان انجام شده است تا ویژگی های اجتماعی هر نسل را در زیست بوم خودش بررسی کند. پژوهش به روش مطالعه اسنادی و استدلال تحلیلی انجام شده است. در مباحث نظری، پنج نسل ایرانی متناظر با پنج نسل جهان معاصر قابل پی جویی هستند؛ نسل نخست، نسل کهنه سربازان/ نسل مشروطه ایران؛ نسل دوم، نسل بومر/ نسل ناسیونالیسم ایرانی؛ نسل سوم، نسل X/ نسل نوسازی در ایران؛ نسل چهارم، نسل y یا هزاره/ نسل انقلاب اسلامی؛ و نسل پنجم، نسل Z یا نت/ نسل پساانقلاب. نسل نخست، با هنجارهای مرتونی و سنت اقامت در دانشگاه نخبه گرا آشنا است؛ نسل دوم، با رشد هنجارهای سیاسی در کنار هنجارهای غالب علمی روبه رو است؛ نسل سوم، رشد سیاست و ایدئولوژی در کنار علم آموزی و سپس، غلبه آن را تجربه کرده است؛ در نسل چهارم، رشد کمّی آغاز شده و چرخش از آموزش به پژوهش و علم سبک دو است؛ در نسل پنجم، دانش، کالایی و تجاری شده و چرخشی از پژوهش به کارآفرینی همراه با کاهش سنت اقامت رخ داده است. نتیجه اینکه، تفاوت های جدی در ویژگی های نسل های پنج گانه در قرن اخیر، موجب شده است که این نسل های متفاوت نتوانند با هم زندگی خلاق و مؤثر دانشگاهی را تجربه کنند.

ارزیابی مستمر کیفیت آموزش مهندسی، یکی از ضرورت های ارتقای کیفیت نظام آموزش مهندسی است. با وجود تأکیدات ملی و بین المللی بر ارزیابی درونی و برونی در آموزش عالی، هنوز استفاده از این رویکرد در نظام آموزش مهندسی ایران متداول نشده است. یکی از دلایل این امر، پیچیدگی و زمان بر بودن اجرای این رویکرد است. اما می توان رویکردهای جایگزین که سهولت بیشتری برای اجرا دارند، استفاده کرد. از جمله این رویکردها پیمایش مواجهه دانشجویان با زندگی دانشگاهی است. در این رویکرد، به دو سؤال اصلی پاسخ داده می شود: (الف) فعالیت های دانشجویان در محیط دانشگاهی و به طور کلی محیط های یادگیری چیست و کیفیت آنها چگونه است؟ و (ب) نهادهای دانشگاهی برای ارتقای یادگیری دانشجویان، چه اقداماتی انجام می دهند؟ در راستای به کار بردن رویکرد یادشده، یک طرح تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی با هدف ارزیابی مواجهه دانشجویان با زندگی دانشگاهی در دانشکده های فنی و مهندسی کشور اجرا شد. جامعه مورد مطالعه، دانشجویان دانشکده های فنی و مهندسی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و کشور بود. داده های لازم از طریق پرسش نامه و انتخاب نمونه از کل نظام آموزش مهندسی کشور گردآوری شد. نتایج نشان داد که سطح مشارکت فعال تحصیلی دانشجویان فنی مهندسی مطلوب نیست. علاوه بر آن، تعامل دانشجویان با هیئت علمی دارای ضعف جدی است و دانشجویان، تجربه خیلی رضایت بخشی از آموزش های دانشگاهی ندارند. همچنین، سطح یادگیری آنان از مطلوبیت مورد انتظار برخوردار نیست. و بالاخره، دانشجویان بر این باورند که دانشگاه به طور مطلوب دانش و مهارت های آنها را برای ورود به بازار کار ارتقا نداده است.