شایستگی های پژوهشی

هدف تحقیق، طراحی مدل شایستگی های پژوهشیِ مورد نیاز و متناسب با دوره دوم ابتدایی است. این تحقیق از نوع توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری شامل اسناد بالادستی نظام آموزشی، نظرات متخصصان و نتایج برخی پژوهش های داخلی و خارجی است که با روش نمونه گیری هدفمند، سند برنامه درسی ملّی و تعدادی از پژوهش ها که تمرکز بیشتری بر معرفی شایستگی های پژوهشی داشتند، انتخاب شدند. برای طراحی مدل شایستگی، از رویکرد طراحی (مدل بیهام و مایر) در پنج مرحله استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه،از شاخص هایی مانند میانگین، انحراف معیار و آزمون t تک گروهی استفاده شد. در مرحله آخر، مدل مفروض شایستگی های پژوهشی متناسب با دوره دوم ابتدایی ترسیم شد، که که مشتمل بر 5 خوشه شایستگی های خاص با 14 زیر خوشه و 11 شایستگی عام پژوهشی است.

مقدمه: هدف پژوهش حاضر تعیین صلاحیت های آموزشی و پژوهشی مورد نیاز برای موفقیت دانشجویان در زندگی دانشگاهی از دیدگاه اعضای هیات علمی دانشگاه های دولتی و غیر دولتی شهر تهران است. روش کار: این پژوهش به لحاظ روش یک تحقیق توصیفی- پیمایشی و به لحاظ هدف کاربردی می باشد. جامعه آماری این پژوهش عبارت از اعضای هیأت علمی دانشگاه های دولتی و غیر دولتی شهر تهران در سال تحصیلی ۹۵-۱۳۹۴ می باشند روش نمونه گیری به شیوه تصادفی طبقه ای (متناسب با حجم) و تعداد نمونه برابر با 377 نفربوده است. ابزار تحقیق، پرسشنامه محقق ساخته بوده و برای تعیین روایی آن، از روایی محتوایی استفاده شده است. به این منظور علاوه بر نظرات استادان راهنما و مشاور، پرسشنامه در اختیار چند نفر از استادان علاقه مند به موضوع پژوهش و باسابقه قرار گرفت و نظرات آنها در پرسشنامه اعمال گردید و برای مشخص نمودن پایایی پرسشنامه، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده و ضریب پایایی (۹۵/۰) بدست آمد و داده های جمع آوری شده با استفاده از روش های آمار توصیفی و آزمون های آمار استباطی از جمله آزمون فریدمن و همبستگی پیرسون تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: از دیدگاه اعضای هیأت علمی دانشگاههای شهر تهران (31/96 درصد)، صلاحیت های آموزشی دانشجویان در سطح متوسط و بالاتر بر موفقیت علمی و عملی دانشجویان تأثیر دارد و از دیدگاه (19/90 درصد) از آنها، صلاحیت های پژوهشی در سطح متوسط و بالاتر بر موفقیت دانشجویان تأثیرگذار بوده است. یادگیری و کسب مهارتهای مرتبط با یادگیری مقدمه ورود به عرصه پژوهش تلقی شده و دانشجویان در مقاطع پایین تحصیلی نیاز بیشتری به صلاحیت های آموزشی و یادگیری و در مقاطع بالاتر نیاز بیشتر به صلاحیت های پژوهشی برای موفقیت در زندگی دانشگاهی دارند. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که دانشجویان برای موفقیت در دوران دانشگاهی نیاز به 14 شایستگی آموزشی و 11 شایستگی پژوهشی دارند. صلاحیت های آموزشی و یادگیری نسبت به صلاحیت های پژوهشی، نقش بیشتری در موفقیت علمی و تحصیلی دانشجویان در دانشگاه دارند. همچنین اولویت و اهمیت این شایستگی ها از دیدگاه اعضای هیأت علمی در این مقاله مشخص شده و ضمن تبیین آنها، پیشنهادهایی برای بهبود این صلاحیت ها در دانشجویان ارائه شده است.

هدف تحقیق، ارزیابی میزان هم خوانی برنامه های درسی قصد شده، اجرا شده و کسب شده دوره دوم ابتدایی در پرورش شایستگی های پژوهشی است.روش تحقیق، توصیفی از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری در برنامه قصد شده، کتاب های درسی و راهنمای معلم دوره دوم ابتدایی (40کتاب) و اسناد بالادستی نظام آموزشی بود که با روش نمونه گیری هدفمند، کلیه کتاب ها و سند برنامه درسی ملّی انتخاب شد. در برنامه اجرا شده 9 معلم و در برنامه کسب شده 96 دانش آموز با روش نمونه گیری خوشه ای از شهرستان قوچان انتخاب شدند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از شاخصه های آمار توصیفی (فراوانی، درصد و میانگین) و آمار استنباطی (آزمون های t تک متغیره وt نمونه های زوج) استفاده شد. نتایج نشان داد که بین برنامه های قصد شده با اجرا شده و کسب شده، هم خوانی وجود دارد ولی بین برنامه های اجرا شده و کسب شده، هم خوانی وجود ندارد.

هدف این تحقیق، شناسایی شایستگی های پژوهشی مورد نیاز و متناسب با دوره دوم ابتدایی است. در این تحقیق، با استفاده از رویکرد طراحی یا ایجاد یک مدل از پایه(الگوی بیهام و مایر)، این شایستگی ها طی پنج گام شناسایی شدند. در گام اول، تعداد 105 شایستگی از نظرات 24 صاحبنظر استخراج گردید. در گام دوم، تعداد 49 شایستگی در مصاحبه های نیمه ساختار یافته با 14 متخصص و معلم خبره، به دست آمد. در گام سوم، برای تلخیص و دسته بندی 154 شایستگی پژوهشی فوق، از تکنیک دلفی استفاده شد؛ که در نتیجه نظرسنجی های انجام شده از 10 متخصص علوم تربیتی و روان شناسی، 18 شایستگی پژوهشی مورد نیاز دوره دوم ابتدایی، شناسایی شدند. سپس برای هر شایستگی، سه سطح تعریف و مصادیق عملکردی هر سطح مشخص گردید و متخصصان، سطح متناسب با دوره دوم ابتدایی را تعیین نمودند. در مرحله چهارم، شایستگی های پژوهشی شناسایی شده توسط 6 متخصص علوم تربیتی و روان شناسی با ضریب کاپای کوهن اعتباریابی شدند و در مرحله آخر، چارچوب ساختاری شایستگی های پژوهشی مورد نیاز و متناسب با دوره دوم ابتدایی ترسیم گردید. این شایستگی ها با توجه به ماهیت شان در سه دسته شامل شایستگی های فنی و تکنیکی(نوشتن سؤال تحقیق، طراحی تحقیق، جمع آوری اطلاعات، تجزیه و تحلیل داده ها، جمع بندی و نتیجه گیری، تنظیم و ارائه گزارش، ارزیابی تحقیق)، شایستگی های فردی و شخصیتی(کنجکاوی، علاقه مندی و انگیزه، تلاش و پشتکار، سعه صدر و تحمل شکست، خودکارآمدی، برقراری ارتباط و همکاری) و شایستگی های ادراکی(تصمیم گیری، استدلال، پیش بینی، مقایسه کردن، تفکر) قرار گرفتند.

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی توسعه شایستگی پژوهشی معلمان آموزش و پرورش با محوریت شهر تهران انجام شد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها کیفی و کمی (روش آمیخته) بوده است.روش شناسی: جامعه پژوهش در بخش کیفی شامل کلیه متخصصان و اساتید حوزه علوم تربیتی و مدیران ارشد آموزش و پرورش تا اشباع نظری به تعداد 17 نفر و جامعه آماری بخش کمی جامعه بزرگ معلمان دوره ابتدایی شهر تهران در سال 1400 می باشد که به روش نمونه گیری خوشه ای تعداد 384 نفر بر اساس مناطق شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز انتخاب شده اند. ابزار گردآوری داده ها در بخش کیفی فرم مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمی پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی و پایایی آن بدست آمد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها در بخش کیفی کدگذاری باز، محوری و انتخابی و در بخش کمی از آمار توصیفی، آمار استنباطی شامل آزمون های کلموگروف- اسمیرنف و تحلیل عامل تأییدی استفاده شده است.یافته ها: براساس مطالعات نظری انجام شده و دسته بندی نظرات در مرحله کیفی 133 شاخص شناسایی که پس از مصاحبه های نیمه ساختاریافته در مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی 6 بعد، 20 مؤلفه و 111 شاخص نهایی و سپس براساس آن ها، پرسشنامه پژوهش طراحی شده است.بحث و نتیجه گیری: پس از تحلیل نهایی، شش بعد شایستگی های ذهنی، شایستگی های شخصیتی، شایستگی های میان فردی، شایستگی های ارزشی- نگرشی، شایستگی های اخلاقی و شایستگی های حرفه ای- تخصصی و برخی از مؤلفه های آن شامل مهارت های ادراکی و تأملی، تصمیم گیری و حل مسئله، اعتماد به نفس، تعامل مؤثر، کار تیمی و شبکه سازی، تلاش و پشتکار، تقوا و بصیرت دینی، مدیریت و رهبری پژوهشی، مهارت های دانشی و ... شناسایی شده اند.