صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات

رقابت همکارانه که از تلفیق دو استراتژی رقابت و همکاری منتج می شود، نوع جدیدی از روابط بین سازمانی است که می تواند به وضعیتی برد - برد منتهی شود. در مقاله حاضر سعی شده است تا با استفاده از روش پژوهشی نظریه زمینه ای و استفاده از نظر خبرگان صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات، به یک مدل مفهومی از استراتژی رقابت همکارانه در این صنعت دست یابیم. بدین ترتیب با اتخاذ یک روش پژوهشی کیفی با ماهیت بنیادی و پس از انجام مصاحبه های عمیق و نیمه ساخت یافته با خبرگان این صنعت و انجام تحلیل های مرتبط با کدگذاری باز، محوری و انتخابی در نظریه زمینه ای، ضمن شناسایی گرایش به استراتژی رقابت همکارانه به عنوان پدیده محوری، سایر ابعاد مدل مفهومی شامل شرایط علی، مداخله گر و زمینه ای و نیز کنش ها، واکنش ها و پیامدهای رقابت همکارانه در صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات شناسایی شد. در انتها اجزای شناسایی شده برای مدل مفهومی با موارد مطرح شده در پیشینه تحقیق مقایسه تطبیقی و جمع بندی شده است.

همکاری های رقابتی در پاسخ به چالش هایی که در ورود به بازارهای پرتلاطم امروز پیش روی سازمان ها قرار دارد، مطرح شده است. این نوع همکاری ها ریسک های فراوانی را به همراه داشته لذا نیازمند آن است که از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار گیرند. هدف این پژوهش نیز شناسایی محرک ها و عواملی است که موجب می شوند تا رقبای سرسخت برای ورود به بازار به همکاری با یکدیگر بپردازند. به این منظور نیز صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران مورد بررسی قرار گرفته و با استفاده از استراتژی نظریه داده بنیاد چندگانه به تحلیل داده های حاصل از مرور نظام مند پیشینه تحقیق در بازه زمانی 15 سال اخیر و نیز مصاحبه با 16 نفر از خبرگان این صنعت پرداخته شده است، که به صورت غیراحتمالی و هدفمند با استفاده از روش گلوله برفی مورد انتخاب واقع شدند. نهایتاً مدل توسعه یافته که در آن محرک های همکاری رقابتی برای ورود به بازار فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران است در چهار گروه «منافع ادراکی حاصل از همکاری رقابتی»، «محرک های کلان»، «مشخصه های صنعت» و «شایستگی های سازمانی» مفهوم پردازی شده اند.

در شرایط کسب وکار امروز، موفقیت هر سازمانی به سرعت واکنش آن به تغییرات محیط وابسته است و مدل های کسب وکار ایستا و بدون تغییر در محیط های رقابتی فعلی محکوم به شکست هستند. سازمان ها در این شرایط باید دائما مدل کسب وکار خود را مورد بازنگری قرارداده و در صورت نیاز آن را با شرایط جدید سازگار و منطبق کنند. در همین راستا هدف این پژوهش مفهوم پردازی سازگاری مدل کسب و کار و شناسایی پیشران های محیطی سازگاری مدل کسب وکار در صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات است. برای این منظور با استفاده از نظریه داده بنیاد چندگانه به تحلیل داده های حاصل از مرور نظام مند ادبیات (15 سال اخیر) و نیز مصاحبه با خبرگان صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران (18 نفر)، که به صورت غیراحتمالی و هدفمند (گلوله برفی) انتخاب شده اند، پرداخته شده است. نهایتا مدلی توسعه یافته است که در آن مهمترین مولفه های سازگاری مدل کسب کار در سه گروه سازگاری در ارزش پیشنهادی، سازگاری در خلق ارزش و سازگاری در کسب ارزش مفهوم پردازی شده اند. همچنین پیشران های محیطی که در صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات، محرک سازگاری مدل کسب و کار هستند در شش گروه عوامل سیاسی و قانونی، عوامل اقتصادی، عوامل مرتبط با بازار، عوامل مرتبط با فناوری، عوامل اجتماعی و عوامل مرتبط با رقبا قرار گرفته اند.

شرایط سخت بازارهای فرا رقابتی امروز، نه تنها هزینه و ریسک ورود به بازار را به طور چشم گیری افزایش داده، بلکه موجب شده تا سازمان های نوپا در بدو ورود به بازار شکست بخورند. همکاری های رقابتی، نوعی پارادایم فکری است که در پاسخ به مسائل بازارهای امروزی مطرح شد. در همکاری های رقابتی، بازیگران اقتصادی از طریق همکاری با یکدیگر به خلق ارزش پرداخته درحالی که به صورت هم زمان برای کسب سهم بیشتری از همان ارزش در حال رقابت هستند. یکی از مسائل مهم پیش روی تصمیم گیرندگان در پروژه های همکاری رقابتی، این است که چگونه باید پیامدهای این نوع همکاری ها را مورد ارزیابی قرار داده و تصمیم به ورود یا عدم ورود و همچنین ادامه یا قطع این همکاری ها نمود؛ بنابراین، هدف این پژوهش نیز طراحی و تبیین پیامدهای همکاری رقابتی در ورود به بازار در صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران است که ابتدا با استفاده از استراتژی نظریه داده بنیاد چندگانه به تحلیل داده های حاصل از مرور نظام مند ادبیات در بازه زمانی 15 سال اخیر پرداخته، سپس مصاحبه با 16 نفر از خبرگان صورت گرفته است. نهایتاً مدلی توسعه داده شده که در آن پیامدهای همکاری رقابتی در سه گروه «عملکرد برند»، «عملکرد صنعت» و «عملکرد ورود به بازار» تبیین شده است.  

در سالیان اخیر مطالعات زیادی در سطح بنگاه جهت بهره برداری بیشتر از مزایا و کنترل چالش های نوآوری باز صورت پذیرفته است. مطالعه مدیریت سبد پروژه های نوآوری باز جهت ایجاد یکپارچگی در سطح پروژه و بنگاه مورد نیاز است. اما تحقیقات در سطح پروژه و سبد پروژه اندک بوده است. در این پژوهش با استفاده از مبانی نظری پیشین، روش مطالعه چندموردی در ۱۰ شرکت فناوری اطلاعات و ارتباطات، بهره برداری از روش تحلیل محتوای کیفی و اجرای ۲۳ مورد مصاحبه نیمه ساختاریافته به استخراج چارچوب مفهومی کیفی برای مدیریت سبد پروژه های نوآوری باز پرداخته شده است. یافته های پژوهش در پنج دسته اصلی که شامل مدیریت استراتژیک سبد پروژه نوآوری باز؛ مدیریت فرهنگ در سبد پروژه نوآوری باز؛ مدیریت فرآیندهای سبد پروژه نوآوری باز؛ مدیریت ذینفعان در سبد پروژه نوآوری باز و مدیریت فناوری در سبد پروژه نوآوری باز می باشد، ارائه شده است. در این پژوهش نقش مدیریت فناوری به عنوان یافته ای که تاکنون در ادبیات موضوعی به آن توجه نشده، مطرح شده است. همچنین در حوزه مدیریت فرهنگ نقش مدیریت کاریزماتیک، در حوزه مدیریت فرآیندها نقش مدیریت دانش، مدیریت یکپارچه بازار و ایجاد فرآیندهایی برای واحد تحقیق و توسعه سازمان را می توان به عنوان مفاهیمی که کمتر مورد توجه قرار گرفته اند نام برد.