حیات اجتماعی شبانه

یکی از شاخصه های سبک زیست جوامع، زندگی شبانه است که نوع نگاه مردم به شب و چگونگی بهره مندی آنان از این بازه زمانی را نشان می دهد. اگرچه مفهوم زیست شبانه به لحاظ مبانی نظری، پس از انقلاب صنعتی و به واسطه رشد اقتصاد و به منظور استفاده بهینه از زمان شکل گرفت، بدیهی است پیش از آن بیشتر ملت ها متناسب با فرهنگ و ارزش های حاکم بر جامعه خود، حیات و سرزندگی شبانه را تجربه کرده اند. در جامعه سنتی ایران، سنت دیرینه شب نشینی، اصلی ترین کانونی است که با واکاوی آن می توان به کیفیت زندگی اجتماعی شبانه ایرانیان دست یافت. به جز آن بسیاری از جلوه های سرزندگی اجتماعی شبانه در ایران مرهون آیین هایی است که در بستر شب انجام می گیرند . این جستار کوشیده است ضمن مطالعه اسنادی و بررسی پیشینه پیدایش شهرهای 24 ساعته، گونه های مختلف سنت شب نشینی در ایران را به عنوان مهم ترین جلوه فعالیت های فراغتی و اجتماعی شبانه ایرانیان بررسی کند و به این پرسش پاسخ گوید که: آیا زندگی شبانه ایرانی ها صرفاً درونی است یا می توان جلوه هایی از حیات اجتماعی شبانه در بیرون از خانه را در آن ان یافت. نتایج این پژوهش نشان می دهد به جز شب نشینی های رایج که در کانون خانواده شکل می گرفته بیشتر اجتماعات شبانه، وابسته به آیین و مناسبت بوده است و حضور مردم در بیرون از خانه برای تفریح، اقتصاد و اجتماع در شبانگاه به صورت غیرآیینی کمتر مجال بروز یافته است.