مطالب مرتبط با کلیدواژه

قلمکار


۱.

پژوهشی در مورد برترین بافته های عصر صفوی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: پارچه ترمه زری صفوی قلمکار مخمل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۲ تعداد دانلود : ۶۴۷
دوره صفویه عصری درخشان برای هنر نساجی ایران شناخته می شود. در مراکز تولید آن زمان انواع دستبافته ها از جمله پارچه های نفیسی چون مخمل، زری، ترمه و قلمکار تهیه می شد. آنچ ه در مورد این پارچه ها قابل توجه است استفاده از شیوه های متنوع در بافت و تولید انواع پارچه ها با طرح ها و رنگ های مختلف می باشد. به لوری که تولید آنها نه تنها افزایش تقاضا در بازار داخلی را به همراه داشت بلکه به دلیل مرغوبیت و زیبایی با عنوان کالای تجاری به دیگر کشورها نیز صادر می شد. این رونق و شکوفایی مدیون توجه و علاقمندی شاهان این عصر به استفاده از پارچه های نفیس، حمایتهای آنان از بافندگان و توجه به زیرساخت های لازم در رونق اقتصاد وتجارت ایران بود. پژوه حاضر بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و میدانی و با هدف بررسی انواع دستبافته های نفیس و مطرح دوره صفوی مانند زری، مخمل، ترمه و قلمکار انجام گرفت ه اس ت. نتیجه پژوه نشان می دهد رونق اقتصادی نساجی در عصر صفویه مرهون هنر نگارگری و نف واندیشه و باورهای شیعی است و این تأثیر به لور خاص در طراحی بافته های زری، قلمکار، مخمل و ترمه نموده پیدا کرده است.
۲.

مقدمه ای بر شناخت چیت سازی کاشان با تکیه بر یک سند نویافته(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: چیت سازی قلمکار نساجی کاشان دوره صفوی پهلوی اول

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۲۰۹
سابقه نساجی در کاشان، به هزاره های قبل از میلاد می رسد و در دوران اسلامی نیز یکی از مهم ترین مراکز تولید انواع منسوجات ابریشمی و پنبه ای بوده است. یکی از اقلام نساجی که از عصر صفوی به بعد در این شهر تولید می شد، "چیت" نام داشت. "چیت سازی"، به هنر چاپ با قالب های چوبی بر روی منسوجات پنبه ای اطلاق می شود. این هنر که در اصل، روشی ارزان برای تقلید پارچه های زربفت و گلدوزی شده بود، از آغاز سده یازدهم/هفدهم در ایران و هند رواج گسترده یافت. از آنجا که این اجناس ارزان قیمت برای کاربردهای روزمره مردم بوده، اسناد و نمونه های تاریخی بسیار کمی از آنها به جا مانده اند. این مقاله با دسترسی به یک سند دست نویس نویافته متعلق به عصر پهلوی اول و نیز چند نمونه چیت تولیدشده در کاشان، به مطالعه چیت سازی در این شهر می پردازد. این پژوهش با بهره گیری از مطالعه کتابخانه ای و اسنادی و به روش های توصیفی- تحلیلی و تاریخی انجام شده است. از مهم ترین سؤالات مطرح، می توان به ویژگی های فنی و هنری، میزان رواج و علت افول چیت سازی کاشان اشاره کرد. سند منتشرشده در این مقاله نشان می دهد که در سال 1317 شمسی، حداقل هجده کارگاه چیت سازی در کاشان دایر بوده که حکایت از رونق گسترده این هنر در کاشان دارند. این سند در حقیقت، یک توافق نامه صنفی برای پرداخت مالیات بوده که هر کس بر اساس میزان سهم خود در تولید چیت، مالیات بپردازد. در مقایسه با نمونه های تولیدشده در اصفهان، چیت های کاشان، به خصوص انواع دو رنگی آن را از نظر طرح و رنگ بندی، می توان تقلیدی از فرش ها دانست. یکی از مهم ترین دلایل افول چیت سازی کاشان در عصر پهلوی دوم، تنوع و حجم بالای اقلام تولیدی در کارخانجات نساجی این شهر بوده است.
۳.

تحلیل و طبقه بندی شیوه های تولید و تزیین سجاده های پارچه ای موجود در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: سجاده های قاجار سوزن دوزی خامه دوزی پنبه دوزی قلمکار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴ تعداد دانلود : ۵۶
سجاده به عنوان یکی از منسوجات کاربردی برای اقامه نماز معمولاً با استفاده از بافت یا عملیات تکمیلی همچون سوزن دوزی و چاپ، با طرح محرابی تهیه می شود. جایگاه جغرافیایی و فرهنگی نمازگزاران و البته موقعیت اجتماعی آنها از جمله عوامل مهمی هستند که جنس، طرح و تزیین سجاده را تحت تأثیر قرار می دهند. ظاهراً بایست بهبود کیفی قالیچه های جانمازی را متناظر با رواج تشیع در عهد صفوی جستجو کرد اما به نظر می رسد سجاده های مبتنی بر بافت تار و پودی به روش ساده یا پیچیده (پارچه)، ابداع جدیدتری باشد که بر اساس نمونه های موجود، سابقه آن در ایران از عصر قاجار قابل بازیابی است. البته که پارچه با طرح محرابی، کارکردهای دیگری نیز دارد که مسئله پژوهش حاضر به حساب نمی آید. هدف این پژوهش، تحلیل و طبقه بندی انواع سجاده های قاجاری است که در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن نگهداری شده و در قالب منسوجات دستگاهی درمقابل اقسام داری همچون قالی تعریف می شوند بنابراین پرسش آن است: چگونه می توان براساس شیوه های تولید و تزیین سجاده های پارچه ای محفوظ در موزه ویکتوریا و آلبرت در لندن، نسبت به تحلیل و طبقه بندی آنها اقدام کرد؟ جهت انجام این مطالعه تاریخی به شیوه توصیفی تحلیلی و با استفاده از اسناد کتابخانه ای، نسبت به نمونه گیری سیزده قطعه به شیوه هدفمند اقدام شد. نتیجه نشان داد بیشتر سجاده های پارچه ای موزه ویکتوریا و آلبرت لندن با استفاده از عملیات تکمیلی همچون انواع روش-های سوزن دوزی مبتنی بر نخ کشی تاروپود پارچه یا پنبه دوزی و چاپ قلمکار تولید شده و فقط تعداد نمونه معدودی با تکنیک-های حین بافت اجرا شده اند. سجاده های سوزن دوزی به شیوه نخ کشی تار و پود پارچه با بیشترین کمیت آماری و محدودیت رنگی (سفید)، کوچک ترین ابعاد را دارند و انواع پنبه دوزی که به لحاظ کمّی در مرتبه بعدی قرار می گیرند، بزرگ ترین اندازه ها را به خود اختصاص می دهند. سجاده های قلمکار از برخی جهات همچون ابعاد بزرگ، طبیعت گرایی و گستردگی رنگ پردازی نظیر انواع پنبه دوزی هستند. درباره نقش-پردازی سجاده ها، صور هندسی و گیاهی نسبت به دیگر اقسام پیشی دارد اما کتیبه نگاری و نقش مایه های انسانی و جمادی نیز قابل بازیابی است.