ارتباط درمانی

ارتباط درمانی یکی از مهم ترین عوامل تعیین کننده ی موفقیت درمانی است. هدف از این مطالعه بررسی ادراک زوجین ایرانی از حریم خصوصی زناشویی در ارتباط درمانی با روان درمانگر بود. مطالعه ی حاضر، پژوهشی کیفی به روش تحلیل موضوعی مکنون بود. این پژوهش با استفاده از مصاحبه ی نیمه ساخت یافته ی چهره به چهره و نمونه گیری هدفمند انجام شده است. 30 فرد متأهل (15 زن و 15 مرد) ساکن در شهر تهران که حداقل سه سال از زندگی زناشویی آن ها سپری شده بود، دیدگاه شان پیرامون ملزومات صیانت از حریم زناشویی خود در ارتباط درمانی با روان درمانگر را به اشتراک گزاردند. راهبرد شش مرحله ای براون و کلارک (2006) برای استخراج درون مایه ها مورد استفاده قرار گرفت. نتایج این تحقیق در قالب سه درون مایه سایبانی، نه درون مایه و چهار درون مایه فرعی طبقه بندی شدند.درون مایه های سایبانی عبارتند از: محرمیت، تخصص و مرز در ارتباط درمانی. نتایج این مطالعه ضمن برجسته نمودن اقبال عمومی نسبت به نقش روان شناس در تقلیل آلام روحی و مشکلات زناشویی در جامعه ی ایرانی، بیانگر اهمیت برخی مؤلفه های فرهنگ بسته در شکل گیری یک ارتباط درمانی مؤثر و ملزومات صیانت از حریم خصوصی زناشویی در روان درمانی است.

همراهی بیماران مزمن از رژیم مراقبتی - درمانی جزء چالش های جدی در این بیماران است؛ زیرا این فرآیند پیچیده و متأثر از عوامل مختلف بخصوص شرایط زمینه ای هست. یکی از عواملی که می تواند موجب استمرار همراهی در این بیماران گردد ایجاد رابطه درمانی بین بیمار و کادر درمان هست. با توجه به عدم وجود مطالعه جامع ثبت شده در بانک های مطالعاتی ایران، هدف مطالعه حاضر جمع بندی مطالعات سال های اخیر در زمینه نقش ارتباط درمانی در سازگاری با بیماری مزمن براساس مرور نظام مند متون پژوهشی بود. پژوهش حاضر یک مرور توصیفی و با توجه به روش اجرا جزء مطالعات مرور نظام مند است. جستجوی سابقه پژوهشی با استفاده از پایگاه های داده های الکترونیکی زیر شامل پایگاه اطلاعات علمی google scholar, pubmed, sciencedirect, SID, Proquest, Ovid با استفاده از کلمات کلیدی انگلیسی Therapeutic Relationships, Adaptation, Chronic Disease و کلمات فارسی ارتباط درمانی، سازگاری، بیماری مزمن از سال های ۱۳95 تا ۱۳۹9 گردآوری شدند. نتایج به صورت کیفی گزارش شد. پس از جستجو و ارزیابی مطالعات، تحلیل نهایی بر روی 20 مقاله انجام گرفت. در این مطالعات، ارتباط معناداری بین ارتباط درمانی در سازگاری با بیماری های مزمن مختلف گزارش شده است. مقالات مذکور ارتباط درمانی را عاملی مهم در تبعیت از درمان و افزایش کیفیت زندگی در این بیماران معرفی کرده اند هرچند نیاز به مطالعات تحلیلی آینده نگر با کنترل متغیرهای مداخله گر جهت مشخص تر شدن این رابطه لازم است.

مطالعه حاضر با هدف کشف چالش های ارتباط درمانی در مداخلات خانواده درمانی انجام شد. روش پژوهش کیفی و رویکرد پدیدارشناسی انتخاب گردید. میدان پژوهش را کلیه درمانگران حوزه های خانواده درمانی در استان تهران با حداقل 5 سال تجربه کار در سال های 1400-1401 تشکیل دادند. 15 مشارکت کننده از طریق نمونه گیری هدفمند و طی یک فراخوان انتخاب شدند. نمونه گیری تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. جهت جمع آوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختار یافته استفاده شد. تحلیل داده ها براساس روش تحلیل مضمون براون و کلارک (2019) انجام شد. تحلیل نتایج منجر به تولید 1 مضمون اصلی، 3 مضمون فرعی و 7 مفهوم اولیه شد. مضمون اصلی «ضعف در مدیریت پویایی های سیستمی» بود. مضمون فرعی نخست «ضعف در پیاده سازی دید سیستمی خانواده درمانگر» با مفاهیم اولیه (ضعف آموزش، ضعف نظارت و غفلت از درمان فردی خود) بود. مضمون فرعی دوم «مهارت ناکافی خانواده درمانگر در رعایت تعاملات متوازن در جلسات خانوادگی»، شامل مفاهیم اولیه (مهارت نادیده گرفته نشدن تمام اعضا در جلسه و ناهمخوانی جنسیت با درمانگر) بود. و مضمون فرعی سوم «مهارت ناکافی خانواده درمانگر در مدیریت تنش جلسات خانوادگی» به همراه مفاهیم اولیه(ضعف مهارت کنترل هیجانی و تمایل کمتر به برگزاری جلسات خانوادگی) بود. نتایج نشان داد مهارت ناکافی خانواد ه درمانگر در مدیریت پویایی های پیچیده و پنهانی در تعامل با سیستم خانواده، چالش در ارتباط درمانی است. بر این اساس، لزوم بسترسازی های آموزشی و کاربردی در حوزه ارتباط در مداخلات خانواده درمانی برجسته می گردد.