استقرارگاه های نظامی

در حال حاضر با توجه به موقعیت خاص ژئواستراتژیکی کشور ایران به خصوص استان اردبیل به دلیل نزدیکی به مرزها ضروری است که مکان یابی مناسب برای استقرارگاه های نظامی از جمله مسائل مهم در آمایش دفاعی قرار بگیرد. لذا مکان گزینی مناسب این مراکز می تواند باعث بالا رفتن کارایی و اثربخشی این مراکز در مواقع بحران و تهدیدات نظامی باشد. معیارهای متعددی در مکان گزینی مراکز نظامی تأثیرگذار می باشند که بخش عمده ای از آنها ملاحظات دفاعی و امنیتی هستند. مؤلفه ها و معیارهای دفاعی و امنیتی یکی از عوامل تعیین کننده مکان های مناسب برای دفاع و ساخت مواضع و مراکز نظامی هستند. لذا این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی و با هدف تحلیل جهات بهینه استقرارگاه های نظامی بر مبنای ملاحظات دفاعی و امنیتی در استان اردبیل انجام گرفته است. با توجه ملاحظات دفاعی و امنیتی ، داده ها گردآوری و براساس نظر کارشناسان و منابع موجود با استفاده از مدل ANP در نرم افزار Super Decision در محدوده مورد مطالعه وزن دهی؛ سپس با بهره گیری از روش هم پوشانی کلیه لایه های مؤثر در مکان یابی مراکز نظامی در محیط Arc Gis نقشه سازی شده و در نهایت جهات بهینه برای ایجاد استقرارگاه های نظامی شناسایی و پهنه بندی گردیده است. نتایج حاصل از این بررسی ها نشان می دهدکه از مجموع 17953 کیلومتر مربع مساحت استان اردبیل، 07/26 درصد از کل مساحت استان از نظر مکان گزینی پادگان های نظامی استقرار بسیار نامناسب؛ 50/30 درصد جزء مناطق با مکان گزینی استقرار نامناسب؛ 53/25 درصد جزء مناطق با مکان گزینی استقرار نسبتاً مناسب؛ 12/13 درصد جزء مناطق با مکان گزینی استقرار مناسب و در نهایت 76/4 درصد جزء مناطق با مکان گزینی استقرار بسیار مناسب در سطح کاربری های استان اردبیل قرار دارند.

در جهان کنونی تنوع، تعداد و نوع بحران ها درحال افزایش است. پدافند غیرعامل می تواند هزینه های مادی و غیرمادی این تهدیدات را کاهش دهد. به همین خاطر در استراتژی های نظامی کشورها بخشی برای پدافند غیرعامل درنظر گرفته شده است. مکان و موقعیت قرارگیری استقرارگاه های نظامی یکی از موارد برجسته پدافند غیرعامل است. با توجه به اینکه در شهر تهران 83 پادگان نظامی قرار دارد و از این تعداد بیش از نیمی از آن یعنی 49 پادگان در محدوده شهر تهران واقع شده است؛ این سوال مطرح است که به چه میزان این استقرارگاه های نظامی به لحاظ آمایش سرزمینی منطبق با معیارها و اصول پدافند غیرعامل است؟ کدام منطقه تهران بهترین موقعیت برای استقرارگاه های نظامی در آینده را دارد؟ برای این منظور از روش منطق فازی و نرم افزار GIS برای تحلیل داده ها استفاده گردید. معیارها و شاخص های مکان یابی شامل پنج گروه فضایی- کالبدی، جمعیتی، جغرافیایی(اقلیمی، ژئومورفولوژی، هیدورولوژیکی، دسترسی به مکان های انسان ساخت و زیرساختی)، اقتصادی و امنیتی بود. یافته های پژوهش نشان داد در آمایش استقرارگاه های نظامی تهران به بحث پدافندغیرعامل توجه لازم نشده است. به لحاظ جنس خاک، شیب زمین، فاصله از رودخانه، گسل، خطوط انتقال برق و نزدیکی به مراکز حساس این مناطق دارای آسیب پذیری هستند. با توجه به نتایج بدست آمده از مدل منطق فازی بر اساس گامای 9% شهرستان های رباط کریم(34/25%)، ورامین(64/13%) و شهریار(24/8%) به ترتیب بهترین و شهرستان شمیرانات(73%) کمترین شرایط مناسب را برای ایجاد مراکز نظامی با رویکرد امنیتی و دفاعی دارند.