مدیریت سرمایه فکری

در عصر اقتصاد مبتنی بر دانش و در پی تغییرات وسیع اقتصادی – اجتماعی، موفقیت سازمان ها به کسب منابع مالی و مادی محدود نمی شود، بلکه منوط به دست یابی به سرمایه های نامشهودی است که به کمک آن ها می توان به برتری رقابتی پایدار رسید. در محیط راهبردی جدید، سازمان هایی پیشرفت خواهند کرد که خود را سازمانی یادگیرنده بدانند که هدفش بهبود مداوم سرمایه فکری است، زیرا سازمانی که قادر به افزایش سرمایه فکری خود نباشد، قادر به بقا نیست. لیکن علی رغم اهمیت فزاینده سرمایه فکری به عنوان منبع حیاتی برتری رقابتی سازمان ها، درک محدودی از آن وجود دارد. این در حالی است که مدیریت سرمایه فکری به مدیران سازمان ها اجازه خلق، پرورش، کنترل و حفظ یک منبع مستحکم مزیت رقابتی را می دهد؛ آن چه که به سادگی به تصرف رقبا در نخواهد. آمد مقاله حاضر چیستی و چگونگی مدیریت سرمایه فکری را در سازمان ها بررسی کرده است.

زمینه: در دنیای مبتنی بر دانش، سرمایه های فکری نقش اساسی در دستیابی به مزیت رقابتی بازی می کنند. در این میان نقش آموزش عالی در ساختار اقتصادی کشورها از منظر تربیت نیروی کار و آموزش دیده برای بخش های خصوصی و دولتی و همچنین ایجاد زمینه های نوآوری و گسترش فناوری حائز اهمیت ویژه ای است. نظام آموزش عالی از طریق مدیریت و بکارگیری مؤثر سرمایه های فکری، زمینه رشد، نوآوری کارآفرینی و نهایتاً توسعه اقتصادی را فراهم می نماید. شناخت سرمایه های فکری در نظام آموزش عالی و شیوه های سنجش آن راه را برای بهبود مدیریت این سرمایه ها هموار می سازد. هدف: این پژوهش با معرفی عناصر سرمایه فکری و چگونگی سنجش آن در نظام آموزش عالی، راهبردی برای مدیریت این سرمایه ها ارائه می نماید تا از این طریق، نظام آموزش عالی به عنوان یکی از ابزارهای ویژه در دستیابی به سند چشم انداز نظام مقدس جمهوری اسلامی که در آن دانش و دانایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است، نقش پر رنگ تری ایفا نماید. روش: برای دست یابی به هدف فوق شاخص ها و معیارهای سنجش سرمایه فکری که از سوی پژوهشگران مختلف معرفی شده مورد بررسی قرار گرفت و مبتنی بر آن شاخص هایی که بیش ترین فراوانی و کاربرد را در این تحقیقات داشتند شناسایی شده و به قضاوت 20 نفر از خبرگان و متخصصان دانشگاهی که حداقل دارای یک مقاله یا کار تحقیقاتی در ارتباط با سرمایه فکری بودند، گذاشته شد و با استفاده از تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی معیارهای سنجش سرمایه فکری رتبه بندی شد. یافته ها: نتایج و یافته های تحقیق نشان می دهد که سرمایه فکری در نظام آموزش عالی مشتمل بر سه عنصر اصلی سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه رابطه ای می باشد که از بین سرمایه انسانی با وزن نسبی0.710 دارای بیش ترین اولویت و سرمایه ساختاری با وزن نسبی0.206 در اولویت دوم و سرمایه رابطه ای با ضریب وزنی0.084 در اولویت سوم قرار دارد. همچنین مهم ترین زیر معیارهای سرمایه انسانی به ترتیب اولویت عبارت اند: از هیئت علمی، دانشجویان و کارکنان. نتیجه گیری: بر مبنای یافته های تحقیق، درنهایت مدل مناسب سنجش سرمایه فکری به همراه ابعاد و معیارهای مربوطه جهت نظام آموزش عالی ایران ارائه گردید.

هدف از پژوهش حاضر، شناسایی رابطه بین رهبری دانش با مدیریت سرمایه فکری در دانشگاه بوعلی سینای همدان در سال تحصیلی 92-1391 است. روش پژوهش از نوع توصیفی- همبستگی است. جامعه ی آماری شامل کلیه کارکنان (غیرعضو هیئت علمی) به تعداد 313 نفر بوده، حجم نمونه براساس فرمول کوکران به تعداد 173 آزمودنی تعیین شد. روش نمونه گیری با استفاده از نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبی انجام شد. برای گردآوری داده ها از دو پرسشنامه با عناوین، پرسشنامه رهبری دانش ویتالا (2004) و پرسشنامه مدیریت سرمایه فکری بونتیس (2001)، پیکه و همکاران (2002) استفاده شد. برای تعیین روایی پرسشنامه ها از روش روایی محتوایی و برای سنجش پایایی پرسشنامه ها از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. ضریب پایایی محاسبه شده برای پرسشنامه های رهبری دانش و مدیریت سرمایه فکری به ترتیب 93/0 و 92/0 برآورد شد. یافته ها حاکی از آن است که وضعیت رهبری دانش و مدیریت سرمایه فکری در دانشگاه بوعلی سینا بالاتر از سطح متوسط است. ضریب همبستگی پیرسون نشان داد، بین رهبری دانش با مدیریت سرمایه فکری رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه بیانگر آن است که از بین مؤلفه های رهبری دانش، مؤلفه حمایت از فرایند یادگیری فردی و گروهی بیشترین تأثیر را در پیش بینی مدیریت سرمایه فکری دارد.  

هدف : هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین مدیریت استعداد و مدیریت سرمایه فکری با کیفیت زندگی کاری در کتابداران کتابخانه های دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران است. روش پژوهش : پژوهش حاضر از نظر هدف،کاربردی و از نظر روش، توصیفی از نوع همبستگی  است. جامعه آماری پژوهش کلیه کتابداران کتابخانه های دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران است،که مجموعاً شامل 40 نفر می باشند. جهت گردآوری داده ها از سه پرسشنامه مدیریت استعداد؛ مدیریت سرمایه فکری و کیفیت زندگی کاری استفاده گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی و نرم افزار 19 Spss انجام شد. یافته ها : حاکی از آن است که مدیریت استعداد با میانگین 33/2 درصد در وضعیت کمتر از سطح متوسط؛ مدیریت سرمایه فکری با میانگین 42/2 درصد در وضعیت نسبتاً مطلوب؛ و کیفیت زندگی کاری با میانگین 25/2 درصد در وضعیت کمتر از سطح متوسط می باشد.   نتیجه گیری : با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون می توان گفت که بین مدیریت استعداد و مدیریت سرمایه فکری با کیفیت زندگی کاری کتابداران رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. تحلیل رگرسیون چندگانه نیز در این پژوهش نشان داد مدیریت استعداد و مدیریت سرمایه فکری توان پیش بینی کیفیت زندگی کاری کتابداران را دارند. از بین مؤلفه های مدیریت استعداد، مؤلفه انتخاب استعدادها و حفظ و نگهداری استعدادها و از بین مؤلفه های مدیریت سرمایه فکری، مؤلفه سرمایه ساختاری و سرمایه مشتری بیشترین تأثیر را در پیش بینی کیفیت زندگی کاری کتابداران دارد.