راهبردهای جبرانی

مقاله حاضر تلاشی است برای بررسی رابطه بین خلاقیت، راهبردهای یادگیری زبان و توانایی زبانی. به منظور اندازه گیری این سه متغیر، از آزمودنی ها یک تست "نلسون" برای سنجش توانایی زبانی، یک پرسشنامه "راهبردهای یادگیری زبان" برای سنجش میزان و نوع راهبردهای بکار رفته و یک پرسشنامه "سنجش شخصیت خلاق" برای سنجش خلاقیت گرفته شد. نتایج نشان داد که خلاقیت با میزان استفاده از راهبردها و همچنین با توانایی زبانی همبستگی مثبت معنی دار دارد. اما میزان استفاده از راهبردها، رابطه معنی داری با توانایی زبانی نشان نمی دهد. در این تحقیق، آزمودنی ها به دو گروه دارای خلاقیت بالا و خلاقیت پایین تقسیم شدند. با توجه به میزان استفاده از راهبردها، تفاوت معنی داری بین این دو گروه مشاهده نشد. اما بر اساس توانایی زبانی، بین آنها تفاوت معنی داری وجود داشت. هر دو گروه دارای خلاقیت بالا و خلاقیت پایین از راهبردهای فراشناختی بیش از سایر راهبردها و از راهبردهای احساسی کمتر از سایر راهبردها استفاده می کردند. آزمودنی ها همچنین به دو گروه دارای توانایی زبانی بالا و توانایی زبانی پایین تقسیم شدند. گروه دارای توانایی زبانی بالا از راهبردهای جبرانی و گروه دارای توانایی زبانی پایین از راهبردهای فراشناختی بیش از سایر راهبردها استفاده می نمودند. در حالیکه هر دو گروه، حداقل بهره را از راهبردهای احساسی می بردند.

راهبردهای یادگیری به طور گسترده به عنوان تکنیک ها یا روش هایی معرفی شده اند که دانش آموزان اغلب برای بهبود پیشرفتشان در یادگیری مهارت های زبان دوم مورد استفاده قرار می دهند. از این رو، با توجه به تأثیر به کارگیری راهبردها بر تسریع و اثربخشی فرایند یادگیری، پژوهش حاضر به بررسی تأثیر راهبردهای حافظه ای، شناختی و جبرانی بر میزان موفقیت فارسی آموزان غیرایرانی در مهارت نوشتن می پردازد. نمونه آماری پژوهش متشکل از 42 فارسی آموز عربی زبان غیرایرانی زن و مرد بود که در بازه سنی 18-20 سال قرار داشتند و در ترم پاییز سال 1395 در دوره پیشرفته مشغول یادگیری زبان فارسی بودند. ابزار پژوهش جهت سنجش میزان به کارگیری راهبردها ، پرسش نامه راهبردهای یادگیری زبان آکسفورد (1990) است و برای تعیین رابطه به کارگیری راهبردهای یادگیری زبان فارسی با میزان موفقیت فارسی آموزان در مهارت نوشتن، از نمراتشان در درس نگارش استفاده شد. نتایج حاصل از آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین به کارگیری راهبرد حافظه ای و راهبرد جبرانی با موفقیت در مهارت نگارش رابطه معنی دار مثبتی وجود دارد . این در حالی است که طبق یافته های پژوهش، بین به کارگیری راهبرد های شناختی و موفقیت در مهارت نگارش رابطه معنی داری وجود ندارد. همچنین، تحلیل رگرسیون در دو گام نشان داد که بین راهبردهای مستقیم یادگیری زبان فارسی، دو نوع راهبردهای حافظه ای و جبرانی، باعث موفقیت فارسی آموزان در درس نگارش شده است و از بین این راهبردها، به کارگیری راهبرد جبرانی نسبت به راهبرد حافظه ای تأثیر بیشتری بر موفقیت در مهارت نگارش فارسی آموزان دارد. درنهایت، پیشنهاداتی جهت آموزش راهبردها در کلا س های آموزش زبان فارسی ارائه شد.