بهینه سازی مصرف

«مصرف» که در یک جامعه نقش مهمی در تعیین نوع، میزان و شکل تولید و توزیع دارد، خود تحت تأثیر شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه است. در این میان مصرف انرژی نیز در اقتصاد و جامعه ما اهمیت خاصی دارد. وضعیت کنونی مصرف نامناسب انرژی در کشور ناشی از دلایل گوناگونی است و کارشناسان امور انرژی معتقدند که خانوارها نقش مهمی در هدر رفت انرژی دارند؛ به خصوص اینکه بر اساس بررسی ها، این بخش بیشترین سهم را در مصرف انرژی کشور نسبت به سایر بخش ها دارد؛ بنابراین فرهنگ سازی و آگاه سازی عمومی در این بخش از ضرورت و اهمیت خاصی برخوردار است. اهمیت آگاهی بخشی عمومی زمانی مضاعف می شود که پی می بریم بر اساس نتایج بسیاری از مطالعات داخلی، کشش قیمتی تقاضای مصرف انرژی در جامعه ما پایین است و سیاست های قیمتی، کارایی زیادی در مدیریت مصرف انرژی و بهبود کارایی آن ندارند. بر این اساس در تحقیق حاضر بر آن بوده ایم تا آگاهی های مؤثر بر رفتار مصرفی و به تبع آن، کارایی مصرف انرژی در بخش خانگی را استخراج و میزان تأثیرگذاری و اهمیت هرکدام از آن ها را ارزیابی کنیم. بدین منظور با بهره گیری از روش های اسنادی، پیمایشی و تحلیل های کیفی و پس از جمع آوری داده های مبتنی بر نظر خبرگانِ این حوزه و تحلیل آن ها توسط «آزمون فریدمن» و با بهره گیری از نرم افزار SPSS این نتایج به دست آمده است که «افزایش آگاهی در زمینه منافع ملی و تقویت حس میهن دوستی و عرق ملی» و «آگاهی رسانی در زمینه تأثیرات مخرب بر محیط زیست و سلامت انسان ها» تأثیر بسیار زیاد، «طراحی دروس و رشته های خاص مرتبط با کارایی انرژی» و «توزیع کتب، ویژه نامه ها و سایر اقلام رسانه ای برای تبیین روش های بهینه سازی» تأثیر زیاد، «آموزش و فرهنگ سازی در مدارس و تبدیل کودکان به ناظرین مصرف در خانواده» و «آگاهی از میزان پتانسیل صرفه اقتصادی ناشی از مصرف بهینه انرژی» تأثیر متوسط، «آموزش های عمومی به زنان خانه دار در زمینه بهینه سازی مصرف انرژی در خانه» تأثیر نسبتاً پایین و «افزایش سطح تحصیلات زنان خانه دار» تأثیری اندک بر رفتار مصرفی و به تبع آن بهینه سازی مصرف انرژی در بخش خانگی دارد.

وضعیت اقتصادی کشورها تا اواخر قرن بیستم رابطه ای مستقیم با میزان انرژی مصرفی آن ها داشت، چنانکه مصرف بالای حامل های انرژی به ویژه در بخش صنعت از نشانه های توسعه یافتگی به شمار می آمد. اما امروزه، این رابطه تغییر یافته و خروج کشورها از مدار عقب ماندگی با علائم دیگری سنجیده می شود. به رغم این تحولات، کشور ما همچنان در گرداب مصرف بی رویه حامل های انرژی دست وپا می زند، لذا برای کنترل میزان انرژی مصرفی کشور، برنامه ریزی و به کارگیری تجارب موفق بین المللی نیاز است. در این پژوهش ابتدا اطلاعات ترازنامه انرژی کشور (از سال 1380 الی 1396) با استفاده از نرم افزار پایتون تحلیل شده است و تصویری دقیق از چالش ها و میزان هدر رفت منابع در زنجیره تولید، توزیع و مصرف، ترسیم گردیده است. همچنین مدل کسب وکار 25 استارت آپ موفق در صنعت انرژی جهان که در بستر فناوری های نوظهور منجر به ارتقاء بهره وری انرژی شده اند، مورد بررسی قرار گرفته و مدل کسب وکار بهینه شده برای ارتقاء بهره وری انرژی در ایران طراحی شده است. در نهایت منطبق با مدل استخراج شده در مسیر رفع چالش های زنجیره تولید تا مصرف انرژی، بستری فناورانه برای هوشمندسازی صنعت انرژی که زمینه ساز نوآوری و خلق ارزش و به کارگیری نوآوری ها و خلاقیت استارت آپ هاست، پیشنهاد شده است.