تلفیق برنامه درسی

برنامه درسی مفهومی وسیع تر از سازماندهی زمان مدرسه جهت وقوع برخی تجربیات تربیتی دارد و شامل همه عناصر اساسی تعلیم و تربیت نظیر اهداف، محتوا، روش، ارزشیابی و غیره می باشد. از این رو، میان پایگاه فلسفی و موضع معرفت شناختی هر نظام تربیتی، با روش تدوین در برنامه درسی، ارتباط مستقیمی برقرار است. هر تعریفی از موضوع، ساختار و فرآیند علم مقتضی نوع خاصی از برنامه کسب علم است و دست کم، با رویکرد ویژه ای در برنامه درسی بیشتر تلائم دارد. به نظر می رسد، مبانی فلسفه اصالت وجود ازرویکرد تلفیقی در برنامه درسی حمایت می کند، زیرا اصل وحدت تشکیکیه (شخصیه) وجود و اصل مساوقت علم با وجود، در نظریه صدرالمتالهین، وحدت تشکیکیه علم را به جهت موضوع به اثبات می رسانند؛ در حالی که اصل حرکت جوهری و اصل قیام صدوری نفس، بر وحدت علم از جهت ارتباط با فاعل شناسا، دلالت دارند. نظریه صدرالمتالهین در زمینه همراهی علم حضوری با علم حصولی نیز اعتبار مرزهای ساختاری، مفهومی و روشی رشته های دانش را محدود می سازد. بدین ترتیب، همه اشکال دانش به خودی خود مرتبه ای از وجودشناسی است که طی حرکت جوهری (اشتداد وجودی) انسان شناسایی جلوه های گوناگون هستی را ممکن می سازد و در تکامل او که فی الواقع معرفتی است – یاری می رساند. بنابر رویکرد وحدت گرایانه اصالت وجود یادگیری دانش ها بهتر است، با توجه به مناسبات وجودشناختی آنان صورت پذیرد و آموزش رشته های گوناگون علم در بستر نوعی وحدت تشکیکی پیرامون مفهوم وجود تلقی یابد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تطبیقی تلفیق تربیت اقتصادی در دوره ابتدایی در کشورهای اسکاتلند، چین، استرالیا و ایران انجام شده است. این پژوهش، پیمایش تطبیقی است و اطلاعات مورد نیاز برای پاسخگویی از طریق پایگا ههای اینترنتی مانند سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، شبکه بین المللی آموزش مالی و سایتهای آموزش و پرورش کشورهای مورد مطالعه گردآوری شده است. الگوی مورد استفاده، الگوی بردی است. براساس این الگو ابتدا اطلاعات مورد نیاز درباره تجربیات کشورهای مختلف از منابع معتبر گردآوری و تفسیر شدند، سپس در مرحله مجاورت، تفاوتها و شباهتها مطرح و در مرحله آخر داده های حاصل از تفسیر و همجواری مورد مقایسه و تطبیق قرار گرفته اند. از میان کشورهای جهان، سه کشور اسکاتلند، چین و استرالیا با واحد تطبیق نظامهای آموزشی(غیرمتمرکز) و به دلیل تلفیق کامل تربیت اقتصادی در برنامه درسی انتخاب و دلالتهای آن برای تربیت اقتصادی در ایران نیز مطرح شده است. نتایج پژوهش حاکی از آنست که اشتراک کشورهای منتخب در اهداف تربیت اقتصادی در دو حیطه دانش و مهارت است و تفاوت سه کشور، در تأکید کشور استرالیا بر توانایی به کارگیری دانش، مهارت و ارزشها به صورت توامان می باشد. در زمینه شیوه سازماندهی، تلفیق درون موضوعات درسی مختلف به ویژه درس مطالعات اجتماعی به منزله موضوع درسی مشترک میان کشورها مطرح است و نهایتاً در زمینه فرصتهای یادگیری بر استفاده از روشهای فعالیت- محور، کاوشگری، پرسشگری و مناظره همراه با فناوریهای اطلاعات و ارتباطات تأکید شده و تفاوت در ارج نهادن کشور چین به سواد اقتصادی در حکم یک فعالیت فوق برنامه است.

در سال های اخیر یکی از رویکردهای نوین آموزشی در زمینه تلفیق موضوعات، رویکرد آموزشی استم است. روش آموزش STEM بر اساس کاربردهای واقعی زمینه های علوم ، فناوری ، مهندسی و آموزش ریاضیات است. پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان اثربخشی آموزش فیزیک به روش STEM برروی دانش اموزان پایه ی دهم تجربی شهرستان نیشابور صورت گرفت. بدین منظور نمونه ای به حجم 50 دانش آموز پایه دهم 25دانش اموز گروه کنترل و 25 دانش اموز گروه ازمایش به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و به آزمون محقق ساخته پیشرفت تحصیلی در پیش آزمون و پس آزمون پاسخ دادند. در این بین گروه آزمایش در مباحث حجم و چگالی در پایه ی دهم تحت آموزش مبتنی بر STEM قرار گرفتند. اطلاعات حاصل با استفاده از روش تحلیل کوواریانس و با استفاده از نرم افزار Spss تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که اموزش فیزیک به روش STEM اثربخشی بیشتری نسبت به اموزش به روش سنتی دارد. (P˂0.05 ) . همچنین نتایج ازمون های فرعی نشان داد که آموزش فیزیک به روش STEM نسبت به روش سنتی در حیطه درک و فهم و حیطه ی کاربرد تفاوت معناداری دارد و این روش اثربخشی بیشتری داشته است. (P˂0.05).

امروزه رویکرد آموزشی STEM به یک جنبش جهانی تبدیل شده است. زندگی در قرن حاضر به یک سری مهارت هایی نیاز دارد که از طریق STEM می توان به آنها دست یافت. این رویکرد آموزشی شکاف بین تئوری و عمل را از بین می برد و نوعی ترکیب تلفیقی از چهار رشته ی علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات است. در این روش معلم نقش راهنما را دارد و برخلاف روش سنتی معلم، علم را به فراگیران دیکته نمی کند. همچنین این روش، مشارکت فعال فراگیران را می طلبد. در بررسی های انجام شده مشخص گردیده که این رویکرد آموزشی موجب بهبود یادگیری در فراگیران می شود. چرا که فراگیران را برای حل مسائل در دنیای واقعی آماده می کند. امروزه کشورهای پیشرفته ی جهان در حال اجرای این رویکرد آموزشی در مراکز آموزشی خود نظیر مدارس و دانشگاه ها هستند و حتی مراکز اختصاصی برای اجرای این رویکرد آموزشی تأسیس کرده اند و هزینه های گزافی صرف این امر می کنند. باتوجه به پژوهش های انجام شده در این زمینه، تجهیز نظام آموزشی کشور به این رویکرد آموزشی لازم به نظر می رسد. امروزه آنچه در نظام های آموزشی مطلوب است، آموزش تلفیقی و جامع فراگیران و دانشجویان است (مطهری نژاد، 2015).