سیستمهای اطلاعاتی

یکی از ویژگیهای مهم جهان امروز بروز ناپایداریها و تغییرات شدید و گسترده در نظامهای سیاسی،اقتصادی،اجتماعی و اداری می باشد. در عصر انفجار اطلاعات،با افزایش روزافزون نیازها،انتظارات،اطلاعات و تحولات مختلف زیست – محیطی و تکنولوژیکی ، به یکباره جوامع بشری دچار نوعی تزلزل،سردرگمی،التهاب و پیچیدگی خاصی شدند که پیامد آن بروز رویدادها و بحرانهای مخاطره انگیز در این جوامع است . در دنیای کنونی روند سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی دائماً در معرض التهابات و تهدیدهای بسیار خطرناکی می باشد که جز با مدیریتی مدبرانه و مبتنی بر دانش و حکمت امکان خروج از بن بستهای حاصل از این بحرانها وجود ندارد . در این مقاله ، ضمن معرفی "مدیریت بحران"،نقش"سیستمهای اطلاعاتی" را در فرایند اجرا و تحقق این مدیریت نوین معرفی می کنیم . سیستمهای اطلاعاتی که در واقع حیاتی ترین منبع تأمین کننده اطلاعات،تحلیلها و راه حلهای استراتژیک در هنگام مقابله با بحرانها می باشند،نقش بسیار سرنوشت سازی در پیش بینی ،پیشگیری و مهار ریسکها و بحرانها دارند که در این نوشتار به آنها خواهیم پرداخت. در این تحقیق ضمن استفاده از مطالعات کتابخانه ای و تطبیقی،از تجربیات زلزله معروف بم نیز بهره مند شده و با مصاحبه با متخصصینی که به نحوی از انحاء در این شهر زلزله زده حضور داشته و در امور مشارکت داشته اند ، فرضیات خود را بررسی نموده ایم.

یکی از موضوعات مورد توجه در سیستم‌های اطلاعاتی، شناسایی عامل هایی است که منجربه موفقیت پیاده‌سازی این سیستم‌ها می‌شوند. مقاومت کارکنان دربرابر تغییر از عوامل مهمی است که ممکن است در مسیر پیاده‌سازی سیستم‌های اطلاعاتی مشکل‌ساز شود. این مقاله از طریق مطالعات پیمایشی به بررسی ارتباط بین دلایل مقاومت و نوع سیستم های اطلاعاتی پرداخته و میزان اهمیت هریک از راهبردهای افزایش سطح پذیرش را در سیستم های اطلاعات مدیریت (MIS) و تراکنشی (TPS)، از دیدگاه مدیران سنجیده است. نتایج حاصله از این مطالعه، حاکی است که، MIS و TPS، به دلایل متفاوتی مورد مقاومت واقع می‌شوند و درعین حال اثربخشی راهبردهای مختلف نیز در آن ها متفاوت است. این تحقیق به شناسایی دلایل مقاومت و تبیین راهبردهای مناسب هر سیستم می‌پردازد و الگویی را برای پیاده‌سازی موفق سیستم‌های اطلاعاتی ارایه می‌دهد.

امروزه برنامه‌ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات یکی از عوامل اساسی یکپارچگی کسب‌و‌کار و فناوری اطلاعات و حصول مزیت رقابتی می‌باشد. با وجود اهمیت این موضوع، باز هم شاهد گزارش شکست‌های متعدد شرکت‌ها در این حوزه هستیم. یکی از دلایل نرخ بالای شکست برنامه‌ریزی استراتژیک در سازمان‌ها، توجه بیش از حد به یک عامل و عدم توجه کامل به سایر عوامل سازمانی می‌باشد. در این راستا، ارزیابی آمادگی سازمان برای همراستایی استراتژیک باید به‌عنوان نقطه اولیه و شروع فعالیت طرح‌های جامع فناوری اطلاعات مورد توجه قرار گیرد. در این تحقیق نسبت به ارایه مدلی مفهومی برای سنجش میزان آمادگی سازمان جهت برقراری این همراستایی اقدام می‌کنیم. در این راستا مدل‌ها و چارچوب‌های مختلف همراستایی مورد ارزیابی قرار گرفته و بعد از بررسی همه‌جانبه، مدل لوفتمن به‌عنوان مدل مبنایی جهت سنجش آمادگی سازمان برای همراستایی استراتژیک تعیین گردید. در ادامه با مطالعه تطبیقی سایر چارچوب‌ها و مدل‌های همراستایی، مدل پیشنهادی بهبود داده شده و در نهایت برای کاربرد در سازمان‌های داخلی بومی‌سازی شده‌است.

برون‌سپاری سیستم‌های اطلاعاتی از موضوعاتی است که در سال‌های اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده است چراکه بسیاری از پروژه‌های سیستم‌های اطلاعاتی در درون سازمان‌ها به این صورت انجام می‌گیرد. از طرف دیگر نرخ شکست این گونه پروژه‌ها نیز بسیار بالا است. هدف از ارائه مقاله این است که عوامل موثر در موفقیت مدیریت ریسک برون‌سپاری سیستم‌های اطلاعاتی را در بانک‌های تجاری ایران بیابد تا با استفاده از این عوامل، ضریب موفقیت مدیریت ریسک پروژه‌های برون‌سپاری سیستم‌های اطلاعاتی را بتوان افزایش داد. روش تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی، از نظر روش گردآوری داده‌ها، توصیفی- پیمایشی، ابزار آن، پرسشنامه و جامعه آماری، خبرگان حوزه بانکداری تجاری است. در این تحقیق ابتدا ریسک‌های برون‌سپاری سیستم‌های اطلاعاتی شناسایی و رتبه‌بندی گردید، سپس علل برون‌سپاری سیستم‌های اطلاعاتی مورد پیمایش قرار گرفت و بالاترین علل شناسایی شد و در نهایت ریسک‌هایی که ارتباطی با بالاترین دلایل برون‌سپاری سیستم‌های اطلاعاتی نداشتند حذف و عوامل موثر در موفقیت مدیریت ریسک‌‌های باقیمانده استخراج گردید.

اصلی‎ترین جلوه مدیریت در سازمان، تصمیم‎گیری در مراحل مختلف مدیریتی است و دسترسی به اطلاعات صحیح، دقیق و به موقع از مهم‏ترین عوامل برای اتخاذ تصمیم می‎باشد. برای دستیابی به این هدف به‎کارگیری هرچه بیشتر شبکه‎های رایانه‎ای و سیستم‎های یکپارچه به‎طور روزافزون در حال گسترش می‌باشد. در بُعد درون‌سازمانی با طراحی یکپارچه فرآیندها و به‏کارگیری نرم‌افزارهای یکپارچه و در بُعد برون‌سازمانی به‎کارگیری ابزار وب به صورت پورتال‌های یکپارچه و یا برپائی اینترانت و یا به‏کارگیری اینترنت می‌توان یکپارچه‌سازی را انجام داد. در این راستا می‎توان از زبان XML و پروتکل‌های UDDI ، WSDL ، SOAP به عنوان مهمترین ابزار یکپارچه‎سازی یاد نمود که در این مقاله به آن اشاره شده است و در نهایت بر پایه مفاهیم فوق یک مدل مفهومی که تاثیر یکپارچه‏سازی سازمان را در فرایند تصمیم‎گیری بیان می‎کند ارائه شده است. سپس با استفاده از عوامل مؤثر شناسایی شده یک مدل عملیاتی برای ارزیابی تاثیر سیستم‌های یکپارچه سازمانی در فرآیند تصمیم‏گیری مدیران که نشان دهنده 28 شاخص شناسائی شده می باشد طراحی و در شرکت صنایع الکترونیک ایران مورد ارزیابی قرار گرفته است .

"این مقاله برگرفته از رساله دوره دکتری با عنوان «طراحی و تبیین سیستم ارزیابی کیفیت خدمات سیستمهای اطلاعاتی با استفاده از الگوریتم ژنتیک» است. در این نوشتار، ضمن اشاره به مسأله و متدلوژی تحقیق و همچنین مروری اجمالی بر مبانی نظری،‌ مدل پیشنهادی MISSQM ٢مبتنی بر الگوریتم ژنتیک و ویژگیهای عمده مدل تبیین شده‌‌است. این ویژگیها، شامل تضمین امکان انتخاب و اولویت‌بندی نزدیک به بهینه شاخصهای سنجش کیفیت خدمات سیستمهای اطلاعاتی، فراهم‌‌ساختن امکان مشارکت خبرگان و دانشگاهیان در فرایند تعیین شاخصها و کمک به مدیران جهت اتخاذ تصمیم بهینه یا نزدیک به بهینه درباره سرمایه‌گذاری برای توسعه کیفیت خدمات سیستمهای اطلاعاتی است که با کمک فرایند تحلیل سلسله‌‌مراتبی و الگوریتم ژنتیک تحقق یافته‌اند. آنگاه مشارکت علمی تحقیق حاضر در توسعه مبحث سیستمهای اطلاعاتی و به‌ویژه سنجش کیفیت خدمات سیستمهای اطلاعاتی مورد اشاره قرار گرفته و پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی ذکر شده‌‌است."

"امنیت اطلاعات یک مسأله حیاتی است و امروزه سازمان‌ها در سراسر دنیا با آن روبه‌رو هستند. امنیت سیستم‌های اطلاعاتی هم فناوری و هم افراد (عوامل انسانی) را در بر‌‌می‌گیرد. در بیشتر تحقیقاتی که در زمینه امنیت سیستم‌های اطلاعاتی صورت گرفته؛ یک نوع دید و رویکرد فنی وجود داشته است. پژوهش حاضر در راستای الگوی جدیدی است که آن را ""مسأله انسانی"" و""مسأله سازمانی"" می‌نامند. این الگو بر ""امنیت اطلاعات رفتاری"" تمرکز دارد و در آن بر این نکته که کاربران و در کل عوامل انسانی، ضعیف‌ترین و سست‌ترین عنصر آسیب‌پذیر در مدل‌های امنیت سیستم‌های اطلاعاتی مطرحند تأکید می‌شود. در این پژوهش با در نظر گرفتن اهمیت امنیت، برای سازمان‌های امروزی، یک مدل مدیریتی برای بررسی نقش عوامل انسانی در امنیت سیستم‌های اطلاعاتی ارائه ‌می‌شود. هدف این پژوهش، به طور خاص شناسایی و مدل‌سازی سازه ‌های مدیریتی حیاتی و اساسی مؤثر بر اثربخشی امنیت سیستم‌های اطلاعاتی است. در این راستا، سازه‌های ""حمایت مدیریت عالی، آموزش امنیتی، فرهنگِ امنیتی، مهارت امنیتی، تقویت خط‌مشی امنیتی، تجربیات و خودباوری افراد"" به‌عنوان فاکتور‌های مؤثر بر اثربخشی امنیت سیستم‌های اطلاعاتی معرفی می‌شوند. روش‌شناسی این مطالعه، ترکیبی از تکنیک‌های کیفی و کمّی تحقیق است. از طریق تکنیک‌های کیفی و بررسی پیشینه موضوع، متغیر‌های کلیدی مؤثر بر امنیت سیستم‌های اطلاعاتی شناسایی شده‌اند. سپس با توجه به مدل مفهومی پژوهش که از مرور پیشینه و منابع موضوع و بررسی نتایج تحقیقات قبلی به‌دست آمده است، ابزار جمع‌آوری داده‌ها (پرسشنامه) طراحی شده و نسبت به جمع‌آوری داده‌ها از طریق نمونه‌های انتخابی (خبرگان و سازمانی) اقدام شده است. پس از آن داده‌ها‌ی جمع‌آوری شده توسط SPSS و LISREL مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند و طبق آن، مدل نهایی تحقیق با عنوان "" مدل عوامل انسانی مؤثر بر امنیت سیستم‌های اطلاعاتی"" ارائه شده است."

امروزه سیستم های اطلاعاتی از عوامل مؤثر در دستیابی به مزیت رقابتی برای سازمان ها محسوب می شوند؛ چرا که کیفیت خروجی این سیستم ها نقش مهمی در بهبود عملکرد سازمان دارد. هدف اصلی این پژوهش شناسایی و رتبه بندی عوامل کلیدی مؤثر بر اثربخشی سیستم های اطلاعاتی است. بر همین اساس، نقش متغیرهایی چون «عوامل سازمانی»، «عوامل انسانی» و «عوامل فنی» مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری این پژوهش، خبرگان و کارشناسان فناوری اطلاعات یکی از سازمان های بخش عمومی کشور به تعداد 60 نفر است. پس از جمع آوری داده ها، به منظور تأیید مؤلفه ها و شاخص ها از نرم افزار «اس پی اس اس» استفاده شد و با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی اولویت بندی عوامل صورت گرفت. نتایج نشان دهنده تأثیر مثبت عوامل سازمانی، عوامل انسانی و فنی به ترتیب بر اثربخشی سیستم های اطلاعاتی است. همچنین، از بین شاخص های مؤثر بر اثربخشی سیستم های اطلاعاتی، حمایت مدیر ارشد، امنیت، پذیرش و مدیریت دانش فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی، به ترتیب رتبه های نخست را به خود اختصاص داده اند.