هویت دانشجویی

دانشگاهها به تربیت و آماده سازی کسانی در جامعه می پردازند که مقدرات کشور در دست آنهاست و دارای کارکردهای اساسی در زمینه پرورش منابع انسانی، تولید و انتشار دانش و همچنین اعتلای فرهنگ جامعه می باشند. وظیفه دانشگاهها با توجه به نقش کلیدی آنها در توسعه جامعه، به تولید علم بسنده نمی شود، بلکه اصلاح و هدایت جامعه، تقویت تفکر و تعقل، مسئولیت پذیری، توسعه سرمایه اجتماعی، خودباوری و بسیاری شاخصهای دیگر توسعه را نیز به عهده دارند. در این مقاله ضمن اشاره به نقش دانشگاه در جامعه، کارکردهای آن مطرح و بیان شده است که مدیریت دانشگاهها برای اینکه اثربخشی لازم را در جامعه داشته باشند، باید هویت دانشجویی را شناسایی و تبیین کنند. شناسایی و تحقق بخشیدن به هویت دانشجویی یکی از معیارهای مهم دانشگاه اسلامی مطلوب جامعه ماست. اجزای هویت دانشجویی که مورد توجه قرار گرفته است عبارتند از: هویت علمی، هویت معنوی، هویت اجتماعی، هویت سیاسی و هویت نمادین. این اجزا در این مقاله توضیح داده شده و پیشنهادهای لازم برای هرکدام از آنها ارائه شده است. برای تبیین مطلب، از نظرات معمار کبیر انقلاب، حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری استفاده شده است.

هدف اصلی این پژوهش ، شناسایی سازههای مختلفی است که برسازنده هویت دانش جویی در میان دانشجویان است. با اتکا به نظریه روانشناسی گفتمانی که یکی از نظریههای پساساختارگرا و گفتمانی هویت است، فرض ما درباره وجود سه سازه هویتی دانشگاهی، نسلی و شهروندی در میان دانشجویان بر اساس کار میدانی حاصل از مصاحبههای مردمنگارانه تأیید شده اس ت . در ادامه ، این پژوهش با شناسایی و استناد به دو منبع اصلی هویتس از در نظری ه روانشناس ی گفتمانی (گنجینههای تفسیری و تجربه زیسته) به دلایل قوامنایافتهبودن هویتهای دانش جویی و شهروندی در مقابل هویت نسلی پرداخته شده است. بر این اساس، یافتههای ای ن پ ژوهش کیفی نشان میدهد که مهمترین دلیل قوامنایافتگی هویت دانشگاهی در میان دانشجویان متعلق به طبقات متوسط مدرن در ایران تطابق نداشتن گنجینههای تفسیری دانشگاهی با تحرب ه ه ای زیست ه دانشجویان در دانشگاه است.

هدف از اجرای این پژوهش با تأکید بر چارچوب نظری وایدمن در ارتباط با جامعه پذیری دانشجویان تحصیلات تکمیلی از طریق مدل سازی ساختاری- تفسیری، طراحی مدلی مبتنی بر دسته بندی و تفکیک عوامل مرتبط با تعهد دانشجویان به نقش حرفه ای در قالب پایبندی به هنجارهای علم بود. جامعه آماری پژوهش شامل استادان دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان بود که بر اساس نمونه گیری هدفمند از نظرات 10 تن از آنان برای اجرای پژوهش استفاده شد. بر اساس نتایج پژوهش، شکل گیری هویت دانشجویی در سطح اول عوامل مرتبط با تعهد به نقش حرفه ای دانشجویان قرار گرفته است. جامعه پذیری علمی شامل متغیرهای فرهنگ آموزشی دانشکده، تعامل با دوستان، جامعه پذیری دانشگاهی و عضویت در اجتماعات حرفه ای در سطح دوم اثرگذاری و به عنوان متغیر پیونددهنده شناسایی شده است.