کارآفرین اجتماعی

کارآفرینی اجتماعی به معنای انجام فعالیتی نوآورانه و خلقکنندهی ارزش اجتماعی است که میتواند در بخش های غیرانتفاعی و تجاری انجام شود. با توجه به اینکه امروزه کارآفرینی اجتماعی به عنوان راهکاری اثرگذار و پایدار در راه توسعهی اقتصادی و اجتماعی کشورها شناخته میشود و هر روزه توجه بخش های گسترده تری از جامعه را به خود جلب میکند، توجه به این مفهوم در فضای کشور ایران نیز ضرورت دارد. این تحقیق بنای خود را بر اساس الگوی مفهومی آستین قرار داده و با طرح دو سوال اصلی در پی بررسی نگرش فعالان اجتماعی نسبت به عوامل اثرگذار در توسعهی کارآفرینی اجتماعی در ایران و نیز اولویت بندی این عوامل بوده است. جامعهی آماری تحقیق 108 نفر از فعالان اجتماعی شامل مدیران یا بنیان گذاران، کارمندان، داوطلبان و حامیان فعال در کسب وکارهای اجتماعی در بخش های انتفاعی و غیرانتفاعی بوده اند. پرسش نامه افزار اصلی تحقیق بوده و در تجزیه و تحلیل نتایج، به ترتیب از آزمون کولموگروف اسمیرنوف برای سنجش نرمال بودن داده ها، آزمون میانگین برای سنجش اثرگذار بودن متغیرها و آزمون فریدمن برای اولویت بندی نتایج به دست آمده از پرسش نامه استفاده شده است. براساس نتایج این تحقیق، هر پنج عامل معرفی شده در الگوی مفهومی، در توسعهی کارآفرینی اجتماعی در ایران، اهمیت داشته و اولویت آن ها به ترتیب عبارت است از: افراد، ماموریت، عوامل زمینه ای، فرصت و سرمایه.

هدف: در خروج کارآفرین به عنوان یک تصمیم مهم در طول فرآیند کارآفرینی است. خروج بخشی از فرآیند کارآفرینی است و تأثیر زیادی بر اکوسیستم کسب وکار و اقتصاد می گذارد. بررسی فرآیند کارآفرینی بدون بررسی پدیده خروج ناقص است. در این پژوهش قصد داریم با تحلیل خروج کارآفرینی در طول مراحل شش گانه چرخه رشد کسب وکار به شناخت دقیق تری از این پدیده دست یابیم. اولویت بندی دلایل خروج بین کارآفرین تجاری و اجتماعی به شناخت دقیق تر از این حوزه کمک می کند. در این تحقیق برای رتبه بندی دلایل خروج از روش اندازه های تکراری استفاده نمودیم.روش شناسی پژوهش: جامعه آماری تحقیق عبارت است از خبرگان و کارآفرینان که به روش گلوله برفی و نمونه گیری در دسترس به صورت آگاهانه انجام شد.یافته ها: پس از بررسی نظرات خبرگان و کارآفرینان مشخص شد که اهمیت دلایل خروج ازنظر هر دو نوع کارآفرین تجاری و اجتماعی در طول مراحل مختلف رشد کسب وکار تغییر می کند. از سوی دیگر دلایل خروج ازنظر شخص کارآفرین و ازنظر شرکت الزاماً از یکدیگر تبعیت نمی کنند به نحوی که اهمیت دلایل خروج از منظر شخص کارآفرین تجاری و اجتماعی متفاوت است، ولی از منظر شرکت تجاری و اجتماعی مشابه می باشد. این نتایج نشان دهنده این است که دلایل خروج در مراحل مختلف متفاوت بوده و نمی توان فهرستی از دلایل خروج برای همه کسب وکارها بدون توجه به مرحله رشد آن ها ارائه داد.اصالت/ارزش افزوده علمی: این پژوهش با استفاده از روش سنجش اندازه های تکراری به دنبال رتبه بندی دلایل خروج کارآفرینان ایرانی (در سطح تجاری و اجتماعی) در طول مراحل مختلف رشد کسب وکار پرداخته است.

کارآفرینی اجتماعی به عنوان یک موضوع جدید در عرصه اجتماعی ظهور نموده که با ایجاد ارزش اجتماعی می تواند پاسخی به نیازها و چالش های جوامع در شرایط کنونی باشد با این حال، نظریه کارآفرینی اجتماعی هنوز در مرحله مفهوم سازی است و همچون کارآفرینی اقتصادی، مفهوم شناخت فرصت در قلب آن قرار دارد. هدف اصلی این پژوهش ، شناسایی عوامل مؤثر بر تشخیص فرصت های اجتماعی برای خلق ارزش اجتماعی در ایران است. این پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی انجام شده و راهبرد آن نظریه پردازی داده بنیاد با رویکرد ظاهرشونده (گلیزری) است. ابزار جمع آوری داده ها، مصاحبه های نیمه ساختاریافته بوده و به منظور گردآوری اطلاعات، با به کارگیری روش: نمونه گیری هدفمند با 19 نفر از خبرگان کارآفرینی اجتماعی و مؤسسان شرکت های اجتماعی، مصاحبه انجام شد. در راستای تجزیه و تحلیل داده ها در این پژوهش، از بسته نرم افزاری MAXQDA نسخه10 استفاده شده است. جهت بررسی استحکام پژوهش نیز از چهار معیار قابلیت اعتبار، انتقال پذیری، قابلیت اطمینان و تأیید پذیری استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها در دو مرحله کدگذاری حقیقی و کدگذاری نظری انجام گرفت. نتایج این پژوهش نشان دهنده استخراج بالغ بر 263 کد یا مفهوم اولیه و نیز احصاء 11 مفهوم از مصاحبه ها است که در قالب دو مقوله اصلی؛ یعنی «عوامل انگیزشی شامل: انگیزه های اجتماعی و فرااجتماعی» و «عوامل زمینه ای یا محیطی مشتمل بر پیشینه تحصیلی و تجربه پیشین، قابلیت های کارآفرینانه، ویژگی های شخصیتی، عوامل خانوادگی، الگوهای نقش، نظام تربیتی، دولت و خط مشی ها، عوامل فرهنگی - اجتماعی و رسانه ها» در شناخت فرصت های اجتماعی برای «فرآیند خلق ارزش اجتماعی» ایران تأثیر دارند. پژوهش حاضر می تواند بخشی از خلأهای شناختی کارآفرینی اجتماعی در ایران را مرتفع نماید.