مطالب مرتبط با کلیدواژه

ترکان خاتون


۱.

حاکمان زن شیعه مذهب در تاریخ ایران (سیده خاتون، ترکان خاتون، جانبیگم خاتون)

کلیدواژه‌ها: سلجوقیان آل‏بویه زنان قدرتمند سیده خاتون ترکان خاتون جان بیگم خاتون قراقویونلو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۶۱۰
زنان مسلمان و شیعه مذهب تاریخ ایران با الهام از آموزه‏های مذهبی و فرهنگی خود، همواره در عرصه سیاست و حکومت تأثیرگذار بوده‏اند. نقش سیاسی این بانوان در زنانی همچون سیده خاتون همسر فخرالدوله دیلمی، ترکان خاتون همسر ملکشاه سلجوقی و جان بیگم خاتون همسر جهانشاه قراقویونلو بسیار شاخص است، تا آنجا که می‏توان ایشان را از زنان حکومتگر و سیاستگذار تاریخ دوره اسلامی ایران نامید. سیده خاتون در قوام و اداره حکومت شیعی آل‏بویه نقش کلیدی داشت. ترکان خاتون با پیوستن به شیعیان مخالف نظام‏الملک، پای شیعیان را به دربار سلجوقی باز کرد. و جان بیگم خاتون در زمان حکومت همسرش و حتی پس از مرگ او، در امور سیاسی نقشی تعیین‏کننده داشت. این بانوان قدرتمند علاوه بر تأثیر سیاسی، خدمات فرهنگی بسیاری نیز انجام دادند.
۲.

نقش هوشمندی و تدبیر سیاسی حکومتگران در ایجاد امنیت و توسعه جامعه (مطالعهٔ موردی حکومت ترکان خاتون قراختایی در کرمان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امنیت کرمان توسعه اقتصادی وقف توسعه فرهنگی ترکان خاتون قراختاییان

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قراختایی سیاسی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قراختایی اجتماعی
تعداد بازدید : ۲۶۶۶ تعداد دانلود : ۱۵۳۴
حکومت قراختاییان کرمان هم زمان با حملهٔ مغول به ایران شکل گرفت و دورهٔ اوج آن در زمان ترکان خاتون بود. تاریخ ایران در دورهٔ حکومت ترکان خاتون شاهد پیشرفت های اقتصادی و فرهنگی در کرمان است و از وجود امنیت در این برهه از زمان در آنجا حکایت دارد. اگر امنیت، ایجاد شرایط مطلوب سیاسی برای دستیابی به اطمینان خاطر از حفظ و بقای ارزش ها و برقراری آرامش و رفاه در جامعه دانسته شود، رشد اقتصادی و فرهنگی کرمان در زمان ترکان خاتون می تواند به عنوان عوامل پنهان در مفهوم امنیت، نشان دهندهٔ وجود آن در جامعهٔ کرمان باشد. این مقاله در صدد است تا چگونگی و چرایی دستیابی به امنیت و نقش آن در توسعهٔ اقتصادی و فرهنگی این دیار را دریابد. فرض بر آن است که ترکان خاتون به اقتضای هوشمندی سیاسی و درک شرایط زمانی و مکانی، شناخت موقعیت سیاسی و استفادهٔ بهینه از سنت ها و روش های معمول، توانسته بود امنیت را در کرمان برقرار کند و با اجرای برنامه های اقتصادی مهمی از جمله سنت وقف، موجب مهاجرت گروهی از دانشمندان و عالمان ایرانی، به ویژه از ماوراءالنهر و فارس به کرمان شده و این منطقه را در آن برههٔ خاص از زمان به یکی از کانون های علمی ایران تبدیل کرده بود.
۳.

نگاهی نو به وزارت در دوره خوارزمشاهیان

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: وزارت خوارزمشاهیان ترکان خاتون

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۹ تعداد دانلود : ۵۳۹
شغل وزارت از مهم ترین پست های حساس اداری هر دولتی به شمار می رود. خوارزمشاهیان نیز برای اداره متصرفات وسیع خود مانند سایر حکومت ها از داشتن وزیر مبرا نبودند. وزارت از ارکان اصلی حکومت خوارزمشاهیان به شمار می رفت، که معمولاً سعی می شد، فرد لایقی برای این منصب انتخاب شود، چون تحمل بار گران امور مملکت داری بر دوش وزیر قرار داشت. در این دوره نیز رسیدن به وزارت رابطه تنگاتنگی با لیاقت و شایستگی فردی داشت. از مهم ترین وظایف وزیر در این دوره، می توان به نظارت بر امور مالی اشاره کرد. اما ماهیت حکومت در چگونگی اداره امور دیوانی نقش بسزایی داشت، چنانکه اگر ماهیت حکومت نظامی بود، وزیر نیز باید هزینه های لشکری را بیشتر مورد توجه قرار می داد، با توجه به اینکه خوارزمشاهیان به کشور گشایی  اهمیت زیادی می دادند، بنابراین نیروی نظامی بیشترین نقش را در حکومت داشت. در این دوره وزیر از ارج و قرب والایی برخوردار بود، چنانکه اصطلاحی که برای وزیر به کار می بردند، اصطلاح خواجه جهان بود. در این مقاله سعی شده به  بررسی  چرائی اهمیت وزارت در این دوره، چگونگی انتخاب وزیر، وظایف وزیر، مزایای وزارت و خطراتی که شغل وزارت با آن گریبانگیر بود، پرداخته شود.
۴.

ساختار، نهادها و کارکردهای نظام دیوانی در عصر تیموریان تا پایان سلطنت شاهرخ

کلیدواژه‌ها: وزارت خوارزمشاهیان ترکان خاتون

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۹ تعداد دانلود : ۳۸۲
تیموریان عناصر بیابان گردی بوند که با تکیه بر نیروی شمشیر بر جامعه ی ایرانی چیره شدند و فرهنگی برتر برای ارائه به مردم سرزمین های فتح شده نداشتند و تنها به امور سیاسی و نظامی می پرداختند ولی در این میان ایرانیان مسلمان توانستند با فرهنگ بالنده خویش به تیموریان تاتارمنش تمدن و فرهنگ ایرانی بیاموزند. شاهرخ در حکومت خود از دیوان سالاران ایرانی استفاده کرد. در این میان ایرانیان که میزبان مهمان های ناخوانده بودند، خود دارای تخصص بودند. این مطلب قابل توجه می باشد که در دیوانسالاری تمایل موروثی شدیدی وجود داشت و همین امر در تشکیلات دیوانی نوعی تداوم ایجاد می کرد. تاریخ دیوان حکومتی در حوزه سرزمینهای اسلامی در دهه های اخیر در چارچوب تحقیقات پیوسته توجه زیادی به خود جلب کرده است تا حدی که حتی از وقایع سیاسی صرف نیز تطور فرهنگی در مد نظر گرفته می شود و جهات تشکیلاتی حیات حکومتی هم بویژه توجه را به خود معطوف می دارد.از دید تاریخ سیاسی، بایستی طبیعتاً دیوان حکومتی در مرکز ثقل علاقه و توجه قرار گیرد یک بار به عنوان وسیله قدرت سیاسی و بار دیگر به عنوان محل پیدایش یکی از مهمترین رده های منابع تاریخی.
۵.

واکاوی نفوذ زنان در حکومت قراختائیان کرمان بر اساس نظریه رویکرد سوم قدرت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قراختائیان کرمان استیون لوکس اوکه خاتون ترکان خاتون پادشاه خاتون

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۳ تعداد دانلود : ۵۷۱
نفوذ زنان در تصمیمات حکومتی و ستیز پنهان و آشکار آنان در موضوع جانشینی، نقشی مهم در تثبیت حکومت قراختائیان و همچنین ضعف و زوال آن داشته است. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی، قدرت و نفوذ سه تن از زنان تأثیرگذار در تاریخ قراختائی، اوکه خاتون، ترکان خاتون و پادشاه خاتون را در چارچوب نظری «نظریه قدرت استیون لوکس» که ستیز بالفعل را به عنوان عنصر تعیین کننده قدرت معتبر نمی داند، مورد واکاوی قرار داده است. چگونگی نفوذ و اِعمال قدرت زنان در موضوع جانشینی حکومت قراختائیان، پرسش اصلی این نوشتار است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که مداخله زنان در قالب استراتژی عدم ستیز و اِعمال نفوذ با بهره گیری از رفتارهای سیاسی مختلف، مانند ازدواج های سیاسی، اغواء، تطمیع، تبلیغات، مانور سیاسی و غیره در انتقال قدرت مؤثر بوده است.
۶.

گجسته بانوان (المپیاس، ترکان خاتون و مهد علیا)

کلیدواژه‌ها: تاریخ ایران گجسته بانوان المپیاس ترکان خاتون مهدعلیا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۵ تعداد دانلود : ۳۰۵
در ایران و تاریخ سراسر فراز و نشیب آن، زنان بسیاری بوده اند که هر کدام به نوعی، سهمی در آبادی یا ویرانی عناصر فرهنگی، انسانی، سیاسی و حتی حکومت و گسترش و نابودی مرزهای جغرافیایی این کشور داشتهاند. در این پژوهش، به معرفی تعدادی از زنان مؤثر(المپیاس، ترکان خاتون و مهد علیا) در تاریخ و سرنوشت ایران، پرداخته شده است. همچنین میزان تأثیرگذاری، جنبههای این نفوذ و پیامدهای گجستهی آن، مورد بحث و بررسی قرار گرفته و این نتیجه بدست آمده که در بعضی حکومت ها باید زنان را بازی گردانان قدرت نامید و این سه زن، تأثیرات بسیار منفی و مخربی بر تاریخ و سرنوشت مردم ایران داشته اند و به همین سبب باید آن ها را گجسته بانوان نامید؛ زیرا نحوست اندیشه ی آن ها دامن همه ی ایرانیان را گرفت.
۷.

بررسی نقش سیاسی، اجتماعی ترکان خاتون در دوران خوارزمشاهیان

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ترکان خاتون حقوق و علوم سیاسی سیاسی اجتماعی خوارزمشاهیان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳۵ تعداد دانلود : ۳۵۹
در تاریخ ایران بعد از اسلام، معروفترین زنی که در حکومت نقش موثری بر عهده داشته و مدت کوتاهی نیز به تنهائی فرمانروائی کرده، ترکان خاتون ملقب به «خداوند جهان» زوجه علاء الدین تکش و مادر سلطان محمد خوارزمشاه است. این زن در زمان سلطنت سلطان تکش در امور اداره ی حکومت تسلط کامل داشت و در زمان حکمرانی سلطان محمد نیز از صلاحیت کامل درعزل و نصب وزرا و فرمان روایان برخور دار بود. ترکان خاتون اکثر خویشا وندان قوم ترک خود را در اداره ی دولتی شوهرش تکش وپسرش سلطان محمد شریک قدرت ساخت. همین ترکان خاتون سبب شد که محمد خوارزمشاه، شیخ مجدالدین بغدادی را زنده در دریای سیحون بیندازد. این زن خود دربار و دستگاهی مستقل داشت. غیر از وزیر مخصوص، هفت تن از دانشمندان مشهور در دیوان انشای او به کار مشغول بودند. وی در امور سیاسی مملکت دخالت مستقیم داشت و در سلطنت با همسرش شریک بود. بسیاری از مورخان وی را از مهمترین عوامل برکناری و سپس قتل خواجه نظام الملک توسی، وزیر ملکشاه، می دانند. ترکان خاتون در کرمانشاه (قره مسین) به رییس عشایر آنجا به نام فرخ سلطان قول ازدواج داد و او را برای سرنگونی برکیارق پسر بزرگ ملکشاه که در اصفهان به کمک باطنی ها به حکومت رسید و سپس آنها را از خود دور کرد بسیج نیرو کرد و به اصفهان آمد و چون برکیارق برای جنگ با تنش که عموی او بود از اصفهان خارج شده بود بدون خون ریزی شهر اصفهان را به تصرف در آورد و تاج پادشاهی را بر سر پسرش گذاشت.
۸.

رویکرد پدیدارشناسانه به فرانقش زنان در تاریخ میانه ایران

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: زنان ترکان خاتون گوهرشاد خاتون پدیدارشناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۵۴۰
در تاریخ میان ایران، حضور مردان در ساختار اقتدار و مرجعیت از سوی قوانین حکومتی، امری بارز و ضروری محسوب می شد. با وجود این، نقش زنان در برهه هایی از زمان در ساختار حاکمیت تبدیل به فرانقش های اثرگذار شده است. نمود عینی این ادعا را می توان در فرانقش های دو شخصیت تاریخ میانه ایران، ترکان خاتون (مادر سلطان محمد خوارزمشاه) و گوهرشادخاتون (همسر شاهرخ) مشاهده کرد. مقاله حاضر با رویکردی پدیدارشناسانه نسبت به فرانقش این دو زن در تلاش است تا به این پرسش ها پاسخ دهد که رویکرد اقتدار زنانه از چه مسیر زمانی و مکانی گذر کرد؟ دستاوردهای پژوهش نشان میدهد که رابطه ای نزدیک میان فروکاست اقتدار پدرشاهی با رویکرد اقتدار زنانه در دوران گسست و انحطاط به چشم می خورد. به حاشیه رفتن اقتدار مردانه و تنزل مرجعیت این گروه، مجالی برای نمود یافتن اقتدار در فرانقشهای زنان در حاکمیت تاریخ میانه فراهم آورد. این زنان در فرانقشهایی مهم نظیر فرانقش مادر، خواهر و جایگاه زن در قبیله، زمینه ساز تحول سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در تاریخ میانه ایران شدند. مقاله حاضر در صدد است تا با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر رویکرد پدیدارشناسانه به حقیقت فرانقش های زنان در دوران گسست تاریخ میانه ایران دست یابد.