حقوق قانونی

یکی از جدال برانگیزترین مباحث در حوزه دانش «فلسفه حقوق»، بحث از تعیین «منشأ حق» است. سؤال اصلی در این بحث، این است که چه چیزی موجد حق، به ویژه حقّ بشر و اعتبار آن، میشود؟ در پاسخ به این پرسش، ابتدا باید واژه «حق» را از دو نگاه معرفت شناسانه و هستیشناسانه در حوزه دانش فلسفه حقوق تحلیل نمود، آن گاه به بیان خاستگاه اقسام حق پرداخت. به لحاظ بعد معرفت شناسانه، به نظر میرسد مفهوم «حق» امری بدیهی و به معنای مجاز بودن در «داشتن یک صفت» و یا «انجام یک عمل یا ترک آن» است. مفهوم «حق» در نگاه هستیشناسانه، مفهومی فلسفی است، نه ماهوی یا منطقی. این مفهوم درباره انسان از مقایسه رابطه او با کمال واقعی مورد انتظار به دست میآید؛ کمالی که در اثر انجام فعل یا ترک آن و یا داشتن صفت میتواند بدان نایل شود. این مفهوم درباره واجب الوجود، که او هم فاعلی مختار است، از مقایسه وی با هدفش انتزاع میشود. با توجه به اینکه پیدایش حق بر رابطه میان فاعل مختار و هدف مطلوب او مبتنی است، حق را به لحاظ نوع هدف فاعل، میتوان به دو نوع تقسیم نمود: حقّ اصیلِ ذاتی، حقّ تبعی. چون هدف خدا از آفرینش مخلوقات در این جهان، متعلّق دو نوع اراده تکوینی و تشریعی اوست، هر یک از این دو نوع اراده در خداوند، منشأ پیدایش حقّ اصیل تکوینی و یا تشریعی او نسبت به آفرینش مخلوقات است؛ همچنانکه منشأ هر حق تبعی، حقی اصیل است. حقوقی که به انسان نسبت داده میشود، در یک تقسیم کلی، به «حقوق اخلاقی» و «حقوق قانونی» قابل تقسیم است. منشأ بخشی از حق اخلاقی، اراده تشریعی خدا و منشأ بخشی دیگر اراده تکوینی اوست؛ اما منشأ همه حقوق قانونی، اراده تشریعی خداوند است.

چنان که از عنوان این پژوهش بر میاید ، موضوع آن درباره نوع خاصی از حق است . واژه ی حق مشترک لفظی است و کاربردها و معانی فراوانی دارد . اما یکی از مهمترین مواردی که این اصطلاح بر آن صدق میکند، قواعد و فضایل اخلاقی است که میتوان آن را حق اخلاقی نامید ، چرا که برخی از امور وارزش های اخلاقی نوعی حق را ایجاد می کنند که ما اخلاقا ملزم به رعایت آنها هستیم . البته این نوع از حق با سایر حقوق ، به ویژه حقوق قانونی تفاوتهایی دارد ، از جمله اینکه حقوق اخلاقی ضمانت اجرا ندارد و اگر آن را رعایت نکنیم قابل مجازات و پی گیری نمی باشد . در این پژوهش برای تببین بیشتر این نوع از حق ، به دیگر تفاوتهای حقوق اخلاقی و قانونی نیز اشاره خواهد شد . حقوق اخلاقی دارای تقسیم بندی های خاص خودش می باشد .. از جمله حقوق درونی ، حقوق انسان بر خودش ، ونیز بر اعضا و جوارح خویش است . واز جمله حقوق بیرونی ، می توان به حقوقی که در روابط انسان با سایر انسان ها و بالاخره با حیوانات و حتی اجسام نیز اشاره نمود . به نظر نگارنده ، همانطور که در فضای واقعی و حقیقی ، این حقوق ( اخلاقی ) ارزش واعتبار دارد در فضای مجازی هم می توانیم مصادیقی برای آن  پیدا نماییم که آگاهی و آشنایی ما با آن ، ما را ملزم به رعایت بیشتر آن در فضای مجازی خواهد کرد.

دو عبارت «محاکمة عادلانه» و «آیین ملک داری و اصول دادگری» به یک معنا گرفته شد و هریک به جای دیگر به کار رفت. هیچ کس بدون محاکمة عادلانه از حیات، آزادی، و مالکیت محروم نمی شود. «محاکمة عادلانه» گاه به معنای حمایت هایی است که از قواعد شکلی حقوقی ناشی می شود و گاه به معنای حمایت هایی که از قواعد ماهوی حقوقی نتیجه گرفته می شود؛ مثل قواعد مربوط به حقوق و آزادی های اساسی. اصول و معیارهای دادرسی عادلانه، که در اسناد بین المللی حقوق بشر آمده، ناظر به شرایط و متقضیات دادگاه ها و دادرسی های ملی بوده است. از نگاهی دیگر، اجزای ذاتی دادرسی عادلانه سه دسته اند؛ 1. تضمین های ساختاری و نهادی مانند استقلال و بی طرفی؛ 2. اصول و قواعدی که باید بر هر مرحله از دادرسی حاکم شود و کل فرایند دادرسی را به گونه ای هدایت کند که برآیندی منصفانه داشته باشد؛ 3. عناصر و اجزای محاکمة عادلانه، که در معنایی محدود، حقوق قانونی تلقی می شود و شامل آزادبودن از چیزی مثل (مصونیت، حق بر عدم بازداشت خودسرانه یا برخوردار) حقِ داشتن وکیل است. در این مقاله، تلاش شده است که ضمن احصای عوامل حاکم بر اصول دادرسی عادلانه، مطالعه ای نقادانه و تطبیقی در دو حوزة داخلی و بین المللی انجام گیرد.

در شهر تهران، علیرغم تنوع هویت های اجتماعی که در سطح محلات، وجود دارد. همبستگی اجتماعی نسبی وجود دارد که در برخی مناطق تهدید کننده هایی این انسجام را تهدید می کند. هدف این تحقیق" بررسی تاثیر آگاهی از حقوق شهروندی بر همبستگی اجتماعی در سطح محلات"، می باشد. در مبانی نظری از نظریه های مرتبط استفاده شده و در پایان مدل نظری تحقیق، طراحی گردیده است. این تحقیق با استفاده از مطالعات میدانی و روش پیمایشی انجام گرفته است. جامعه آماری کلیه افراد بالای 15 سال در شهر تهران می باشد که 730 نفر به عنوان نمونه آماری تعیین شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته و بعد از برآورد اعتبار و پایایی در بین پاسخ گویان توزیع گردید. پس از گردآوری داده ها، بر اساس آمارهای استنباطی و با استفاده از نرم افزار spss، داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته اند. نتایج بدست آمده، نشان می دهد که آگاهی از حقوق شهروندی بر همبستگی اجتماعی تاثیر معناداری وجود دارد. و طبق رگرسیون سعی شده در قالب تحلیل مسیر، به ترسیم نیکوئی برازش مُدل نظری پردا خته شود. در بیشترین و قوی ترین اثرات همبستگی اجتماعی، می توان به اثر مستقیم بر متغیرهای حقوق سیاسی به میزان(233/0) حقوق قانونی به میزان (160/0)، حقوق مشارکت به میزان(234/0) و حقوق اجتماعی به میزان(172/0) و بر متغیر همبستگی اجتماعی که جمعا وزنی برابر با 337/0 بر متغیر وابسته دارد.