مکالمه کاوی

ترمیم، یکی از پدیده های رایج در مکالمات روزمره همه زبان ها و از جمله زبان فارسی است. ترمیم جایگزینی است برای گفتار تولید شده قبلی که گوینده یا فرد دیگری در گفتگو بیان می­کند. مطالعه ترمیم، بخشی از حوزه مکالمه کاوی است که گفتگو های روزمره را در قالب داده­های صوتی و تصویری مطالعه می­کند. پژوهش حاضر به دنبال مشخص کردن انواع ترمیم ها و جایگاه آنها در توالی نوبت­ها در گفتگوهای تلویزیونی زبان فارسی و نیز تعیین بسامد وقوع هر یک از انواع ترمیم­ها وآغازگرهای واژگانی و غیرواژگانی همراه آن­ها است. یافته های تحقیق نشان داد که به طور کلی، نوبت­ها و جایگاه­های انواع ترمیم­ در مصاحبه های تلویزیونی زبان فارسی با آنچه شگلاف و همکاران (1977) در مورد زبان انگلیسی آمریکایی بیان کرده ­ اند یکسان است. در همین راستا بررسی داده­های تحقیق نشان داد که استفاده از خودترمیمیِ خودآغازی نسبت به سایر انواع ترمیم و کاربرد آغازگرهای غیر واژگانی نسبت به آغازگرهای واژگانی ارجحیت دارد. سرانجام در خصوص نقش تعاملی ترمیم مشخص گردید که پایبندی به استفاده از واژگان فارسی، آگاه کردن بینندگان و روشن کردن مطلب برای آن­ها، کوتاه کردن بحث به دلیل کمبود وقت و توجه به حساسیت­ها و باورهای بینندگان از جمله عوامل برون زبانی است که در مصاحبه­های تلویزیونی بر نوع آغاز و اجرای ترمیم تاثیر می­گذارد.

تعامل نه تنها دریادگیری زبان بشر عاملی بنیادین محسوب می شود، بلکه درزندگی اجتماعی وی نیز عنصری اساسی است. با توجه به اهمیت بررسی تعامل درزبان دوم که محوریت اجتماعی دارد، هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیرآموزش تعامل-محور (مبتنی بر مکالمه کاوی) بر توانش تعاملی درتکالیف زوج-گفتار بوده است که بدین منظور 124 زبان آموز سطح متوسط بر اساس نمرات آن ها، در آزمون تعیین سطح تافل، در دو گروه آزمایش و کنترل قرارگرفتند. گروه آزمایش علاوه بر منابع اصلی خود، مکالمات برگزیده از کتاب فراترازگفتار را طبق چرخه آموزشی فیلیپی و روهان (2015) فراگرفتند درحالی که گروه کنترل تنها در معرض یادگیری منابع اصلی خود بودند. توانش تعاملی آن ها در 4 تکلیف مختلف زوج-گفتار به وسیله مقیاس سنجش توانش-تعاملی ونگ (2015) مورد سنجش قرارگرفت. نتایج برآمده از تحلیل کواریانس موید موفقیت گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل بود. بنابراین شایسته است که معلمان با اتخاذ این رویکرد آموزشی، فرصت هایی دراختیار زبان آموزان قرار دهند تا آن ها بتوانند به شکل معناداری مفاهیم اصلی مکالمه را در زبان گفتار همسازی نمایند. این تعامل می تواند منجر به هوشیاری بیشتر در مهارت گفتاری و نیز طبیعی تر به نظر رسیدن مکالمات روزمره آن ها شود.

موضوع اصلی پژوهش حاضر بررسی خود ترمیمی خود آغازی در خلاصه گویی در زبان فارسی است. نویسندگان در این مطالعه به بررسی راهبرد های مورد استفاده در خودترمیمی خود آغازی، الگوی فراوانی وقوع این راهبرد ها و ترجیحات کاربرد آنها پرداخته اند. هدف دیگر این مطالعه بررسی رابطه متغیر جنسیت با راهبرد های خودترمیمی خود آغازی در خلاصه گویی است. جامعه ی آماری این مطالعه متشکل از 20 مرد و 20 زن در رده ی سنی 40-20 سال است. بر اساس داده های جمع آوری شده از 374 دقیقه بازگویی داستان یا فیلم توسط شرکت کنندگان، مشاهده شد که از تمامی راهبردهای ترمیم بر اساس الگوی ده گانه ی راهبردهای ترمیم شگلاف (2013) استفاده شده است. یافته ها نشان می دهند که ترمیم غیرواژگانی و پرش توالی به ترتیب بیشترین و کمترین بسامد ترمیم های انجام شده را به خود اختصاص داده اند. راهبردهای جایگزینی، بازیابی و جستجو نیز کاربرد زیادی داشته اند. سایر راهبردها نیز با بسامدهای کمتر به کار رفته اند. همچنین، با وجود اینکه زنان بیش از مردان انواع ترمیم استفاده کرده اند، تفاوت معناداری بین ترمیم در زن ها و مردها مشاهده نشد. ازآنجا که عمده ی مطالعات در حوزه ی ترمیم در مکالمات چندنفره صورت گرفته، یافته های این پژوهش که متمرکز بر ترمیم در گفتار تک گویه (خلاصه گویی توسط یک فرد) بود، می تواند در توسعه ی مطالعات ترمیم نقش داشته و مورداستفاده ی دیگر پژوهشگران واقع شود.