ادبیات اسپانیایی

عارف و شاعر نامی ایرانی؛ مولانا، با سردادن شوریدگی خود، قرن ها تأثیر چشمگیری در ادبیات ملت های مختلف داشته است، به طوری که شاعران و نویسندگان دیگر کشورها شیفته اشعار عارفانه وی شدند و آثار ماندگاری آفریدند. ادبیات اسپانیایی زبان نیز از آثار مولانا بی بهره نبوده و شاعرانی در این خطه پرورش یافته اند که تأثیرپذیری از اندیشه ها و تفکرات عارف بزرگ پارسی، مولانا، در آثارشان به گونه ای چشمگیر مشهود است. عارفانی چون سان خوآن د لا کروز و سانتا ترسا این جمله کسان اند که با تحقیقی پیرامون اشعارشان می توان بر این مدعا صحه گذاشت. در این مقاله ابتدا پیرامون عرفان اسلامی در اسپانیا و تأثیرات تصوف اسلامی بر ادبیات و فرهنگ آن سرزمین توضیحاتی داده خواهد شد و سپس درباره تأثیر اندیشه های مولانا بر یکی از نام آورترین ادیبان اسپانیایی زبان، سان خوآن دلاکروز، بحث خواهد شد.

اسپانیا با آنکه جزو اتحادیهٔ اروپاست و درهای این کشور در زمینه های اقتصادی و سیاسی به روی جهان گشوده است، در حوزهٔ ادبیات تطبیقی به حاشیه رانده شده است. در این مقاله، علل حاشیه نشینی ادبیات تطبیقی در اسپانیا تشریح می شود و به پیش بینی آیندهٔ آن می پردازیم. از جمله علل عمدهٔ کم توجهی اسپانیا به نظام ادبیات تطبیقی می توان به افول قدرت سیاسی و اقتصادی این کشور به دنبال از دست دادن مستعمراتش، سلطهٔ حکومت های فاشیستی و سیاست اتخاذ درهای بسته، و وقوع جنگ های داخلی در این کشور اشاره کرد. همچنین، بیمِ از دست دادن هویت ادبی ملی سبب می شد تا پژوهشگران اسپانیایی با تردید با نظریات جدید و مطرح در ادبیات تطبیقی برخورد کنند و پذیرای آنها نباشند. از دیگر علل، تعدد زبان و ادبیات در این کشور است که به تضاد و اختلاف میان نویسندگان دامن می زد. نویسندگان هر منطقه مدعی بودند که هویت فرهنگی اسپانیا از آنِ آنهاست و این موضوع بین ادبیات های زبان های مختلف شکاف ایجاد می کرد و موجب می شد که نویسندگان و پژوهشگران، به جای پرداختن به نظریات مطرح و جدید ادبیات تطبیقی در جهان، به اقداماتی میهن پرستانه و منطقه ای اکتفا کنند. از اواسط قرن بیستم، با تأسیس انجمن ادبیات تطبیقی، برگزاری همایش ها، تأسیس کرسی های ادبیات تطبیقی در دانشگاه ها، و پژوهش های محققان بزرگی چون کلادیو گی ین در این حوزه، ادبیات تطبیقی در اسپانیا از رشد قابل توجهی برخوردار شده است.