قواعدتفسیر

تعمیم مفاهیم مطرح شده در آیات قرآن و تطبیق آن بر مصادیق نوپیدا، از دغدغه های اساسی بزرگان اسلام و اندیشمندان مسلمان است. اصطلاح جری و تطبیق یکی از ابزارهای تحقق این هدف والا محسوب می شود. هر چند از دیرباز توجه و نگاه پژوهشگران معطوف به جری و تطبیق بوده است اما در بیشتر موارد کلی و اجمالی است. نوشتار پیش رو، پژوهشی کتابخانه ای و اسنادی است که به روش توصیفی تحلیلی سامان یافته و می کوشد تا با دقت، ابعاد مختلف این قاعده تفسیری را بررسی و نیز نمونه های به کارگیری آن را در سیرة معصومان (ع) گزارش، تبویب و تحلیل نماید. برخی از مهم ترین گونه های به کارگیری جری وتطبیق در سیرة تابناک اهل بیت(ع) عبارتند از؛ نمایاندن جایگاه فرازمند معصومان(ع)، ارزیابی منحرفان و گمراهان، تحلیل و نقد اوضاع اجتماعی و نیز بیان اخبار غیبی.

قواعد تفسیر، دستور العمل هایی کلی برای تفسیر قرآن مبتنی بر مبانی عقلی، نقلی و عقلایی است که با وجود آن ها تفسیر ضابطه مند می شود و با رعایت آن ها خطا در فهم معنا و مراد آیات کاهش می یابد و مفسر اگر چه  ممکن است در متن تفسیر نامی از این قواعد ذکر نکرده باشد؛ لکن  با تکیه به این قواعد برای بدست آوردن مراد جدی خداوند کوشش می نماید. علامه طباطبایی نیز در تفسیر المیزان با رعایت قواعد و اصول ، تفسیری ماندگار و ارزشمند را برای کسانی که خواهان فهم قران می باشند به یادگار گذاشته اند.شناخت این قواعد برای قرآن پژوهان اندیشه امری ضروری می باشد. در ایننوشتار، قواعد تفسیری به کار رفته در  سوره عبس از تفسیر المیزان با استفاده از روش تبیینی-تحلیلی، استخراج شده است؛ مهم ترین قواعد به کار رفته عبارتند از: تبیین مفردات و ساختار ادبی کلمات، توجه به قرائن متصل و منفصل آیات و لزوم علم یا علمی بودن مستندات تفسیر.