پژوهش های سیاست اسلامی

هجوم مدرنیته به دنیای اسلام، مسئله اصلی دنیای اسلام در دو سده اخیر بوده که واکنش های متفاوتی را هم در پی داشته است. (تاریخچه)ولی ابهام در رابطه دو سویه جنبش های اجتماعی اسلامی  و مدرنیته غربی(مسئله) در چارچوب هویت و انطباق سازی، مورد مطالعه قرار نگرفته است.(پیشینه)ما اینکه این جنبش ها در چه چارچوبی عمل کرده و به دنبال دستیابی به چه اهدافی هستند (سؤال) محل بحث و مجادله اندیشمندان بوده است. این پژوهش بر آن است که جنبش های اجتماعی اسلامی همواره دو مفهوم کلیدی هویت یابی و انطباق سازی را در بستری فرهنگی دنبال کرده اند. (فرضیه) بنابراین، این طیف از جنبش ها را در چارچوبی فرهنگی و در قالب دو مفهوم هویت یابی و انطباق سازی می توان مطالعه کرد. (هدف) بدیهی است که چنین مطالعاتی در فضایی توصیفی – تحلیلی قابل انجام است. (روش) بازیابی مفهوم خود با رجوع به ارزش های دینی و بومی در چارچوب فرایند هویت یابی و همچنین کارآمدسازی جوامع اسلامی در چارچوب پروژه انطباق سازی، فصل مشترک جنبش های اجتماعی اسلامی به ویژه در جهان اهل سنت بوده است. (یافته)

در اندیشه ورزی دیرپای فلسفی و اجتماعی، آرمان عدالت خواهی همواره جایگاهی برجسته داشته است، (تاریخچه) اما این آرمان در هر دو روایت هستی شناختی و هنجاری با ناسازنمایی روبه رو است؛ (مسئله) گرهی که روشمند به چالش کشیده نشده است. (پیشینه) پرسش اصلی مقاله این است که انقلاب اسلامی به آرمان عدالت خواهی در دو روایت هستی شناختی و هنجاری چه پاسخی می دهد؟ (سؤال) الگوپردازی آرمان عدالت اجتماعی در انقلاب اسلامی ایران در دو روایت هستی شناختی و هنجاری، به طور همزمان بر دو وجه شکوفایی فردی و هم نوایی جماعتی دلالت دارد. (فرضیه) این نوشتار همراه با واکاوی ناسازنمایی این دو روایت، درصدد ارائه الگویی از عدالت اجتماعی است که با سخنان بنیانگذار انقلاب اسلامی و قانون اساسی جمهوری اسلامی تناسب داشته باشد. (هدف) مقاله، به ترتیب از دو روش تاریخی و هرمنوتیک متن محور، در بررسی شکل گیری جماعت ها و نهادسازی های مردمی آغازین در دوره پس از انقلاب اسلامی و تأمل در سیاست های کلی برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی بهره می جوید. (روش) دلالت آرمان عدالت اجتماعی انقلاب اسلامی ایران در دو روایت هستی شناختی و هنجاری، به طور همزمان بر دو وجه هم نوایی جماعتی و شکوفایی فردی و هم نشینی و سازگاری این مفهوم با عدالت توزیعی در معنای فرصت های برابر، کاهش فاصله طبقاتی و رفع نیازهای اساسی محرومان جامعه، از نتایج مقاله است. (یافته)

در فلسفه معاصر سیاسی غرب، نظام های حقوقی و سیاسیِ مبتنی بر مأذونیت الهی، با صبغه نادیده انگاری خودانگیختگی و خودمختاری انسان، ملازم با دیگرآیینی اراده انسان ها و غیر قابل دفاع و نامشروع است. (تاریخچه) تأثیر این نگاه، رابطه مأذونیت الهی با خودآیینی اراده را با ابهام مواجه ساخته و درصدد است تا به اراده های خودآیین به عنوان یگانه معیار قوانین و قانونیت نهادهای حقوقی و سیاسی مشروعیت ببخشد! (مسئله) از این رو، بازشناسی و تحلیل اصل اراده خودآیین و تبلور آن در دموکراسی غربی با محک اندیشه سیاسی اسلام به مثابه موضوعی فراموش شده ضرورت می یابد. (پیشینه) لذا پرسش اصلی مقاله این است که چه رابطه ای بین اراده خودآیین و تبلور آن در دموکراسی در غرب و اسلام وجود دارد؟ (سؤال)برای پاسخ به این پرسش می توان احتمال نسبیت گرایی سوفیستی به ویژه در تأثیرگذاری و سودهیِ اراده ها و سیطره اصل خطا بر همه منظومه های معرفتی غرب و غیر منطبق بودن آن با ایده مأذونیت الهی در پذیرش اراده خودتحمیل را در وجه سیاسی (فرضیه) به قصد ارائه تصویری روشن از این اصل در دو مکتب فکری هماورد معاصر (هدف) با شیوه اسنادی تحلیلی (روش) مورد بررسی قرار داد. پرهیز اسلام از دیگرآیینی اراده و اصل عدم ملازمه میان خودآیینی اراده و خودقانون گذاری مطلق انسان، بر خودمختاری اراده های متکی بر بصیرت و آگاهی از دستاوردهای این مقاله است. (یافته)

داعش، گروه تکفیری جدیدی است که از درون القاعده برخاست (تاریخچه) و به دلیل تازگی، ناشناخته باقی مانده و به سبب شیوه برخوردش با پدیده های پیرامونی مانند سوریه، عراق و ایران، بر ابهامات آن افزوده شده است! (مسئله) نباید کتمان کرد که تحلیل های فراوانی در شناخت داعش صورت گرفته اما بیشتر آنها ژورنالیستی است و مهم تر اینکه در تحلیل علمی هیچ یک از آنها از مدل swot استفاده نشده است. (پیشینه) لذا پرسش اصلی این است که چگونه می توان بر اساس مدل تحلیلی swot راهبردهای برون رفت از بحران رفتار سیاسی داعش- ایران را ارائه کرد؟ (سؤال) به نظر می رسد شیوه رفتار متقابل داعش ایران از مقولات فراوان داخلی و بیرونی تبعیت می کند. (فرضیه) از این رو، مقصود مقاله دستیابی به رفتار سیاسی آن دو و عرضه راهبردهای برون رفت از بحران موجود بین آنهاست. (هدف) مدل swot که بر قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و قوت ها در دو بعد داخل و بیرون استوار است، مقاله را در پاسخ به سؤال، آزمایش فرضیه و نیل به هدف مذکور یاری می کند. (روش) نوبودن کاربست مدل swot در تحلیل داعش ایران، ترکیب و سنجش تأثیر مؤلفه های swot درباره داعش ایران و ارائه چند راهبرد بر پایه آن، نشان دادن ناتوانی swot در تحلیل پدیده های شرقی، ارائه چند مدل جدید در تحلیل پدیده های سیاسی به تأسی از swot از نکات جدید این مقاله است. (یافته)

تاکنون راه حل های متعددی در عرصه دیپلماسی برای بحران فلسطین طرح و اجرا شده،  (تاریخچه) در حالی که هیچ یک به حل بحران منجر نشده است. (مسئله) البته کوشش هایی برای تبیین این راه حل ها صورت گرفته، اما بحران فلسطین در نگاه آینده پژوهی و رهبری انقلاب مورد بررسی قرار نگرفته است. (پیشینه) خروج از غزه، طرح صلح و تشکیل دولت مستقل فلسطینی با حاکمیت محدود را می توان از جمله این کوشش ها دانست. در این مقاله با استفاده از نظریات آینده پژوهی در چارچوب نظریه پیتر شوآرتز، تأثیر دیدگاه پیشنهادی مقام معظم رهبری (برگزاری همه پرسی و تسلیح کرانه باختری) بر آینده رژیم صهیونیستی بررسی شده است. پرسش مطرح این است که دیدگاه ایشان، چه تأثیری در آینده اسرائیل خواهد داشت؟ (سؤال) رشد جمعیت و بازگشت آوارگان فلسطینی موجب بر هم خوردن موازنه جمعیتی به سود فلسطینی ها می شود و انتفاضه مسلحانه در کرانه باختری تهدیدات اصلی امنیتی فراروی اسرائیل طی دهه های آینده خواهد بود. (فرضیه) طرح این دو دیدگاه راهبردی از سوی مقام معظم رهبری برای دفاع از ملت مظلوم فلسطین در مقابل طرح های غربی و عربی است که در راستای به رسمیت شناختن و حفظ امنیت و بقای رژیم صهیونیستی مطرح می شود. (هدف) این مقاله با کاربست روش سناریونویسی به بررسی تأثیر دیدگاه مقام معظم رهبری بر بقا یا فروپاشی اسرائیل و تحقق حقوق ملت فلسطین می پردازد. (روش) این دو دیدگاه آینده پژوهانه را می توان از عوامل اصلی تسریع در فروپاشی رژیم صهیونیستی دانست. (یافته)

در علوم اجتماعی بحث از روش، همواره حائز اهمیت بوده؛ زیرا نظریه پردازی و تولید دانش بدون آن، ممکن نیست. (تاریخچه) اما مواضع هستی شناسانه و معرفت شناسانه گوناگون موجب جهت گیری های روشی متمایزی شده اند؛ لذا نظریه بومی (اسلامی) روابط بین المللی، روش شناسی ویژه ای را می طلبد که علاوه بر علمیت، بتواند در صورت بندی آن، مؤثر باشد؛ (مسئله) ضرورتی که حداکثر با توصیف، تبیین و برشمردن محدودیت روش های مختلف غیربومی، متوقف مانده است. (پیشینه) از این رو، مقاله حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که کدام روش شناسی برای صورت بندی نظریه اسلامی در روابط بین الملل از کارایی بهتری برخوردار است؟ (سؤال) گمانه نگارندگان آن است که روش شناسی لاکاتوشی که به دلیل همخوانی با مبانی نظریه اسلامی، امکان اصلاح طولی/ زمانی نظریه را نیز به همراه دارد، بهترین شیوه برای صورت بندی نظریه اسلامی در روابط بین الملل است، (فرضیه) لذا ارائه روش شناسی ویژه ای که دسترسی به نظریه اسلامی در روابط بین الملل را تسهیل کند، غایت این مقاله است. (هدف) تحقق این امر، با توصیف و تبیین داده های کتابخانه  دنبال می شود. (روش) به اعتقاد نویسندگان، نظریه ای که به نام نظریه اسلامی روابط بین الملل شکل خواهد گرفت، گرچه نظریه ای مستقل با معیارهای کاملاً علمی نیست، اما در صورت شکل گیری، شباهت های اندکی با نظریه هایی علمی این حوزه خواهد داشت. (یافته)