داوود کریم زادگان مقدم

در فرآیند آموزش و فراگیری الکترونیکی از مدت ها پیش بحث استاندارد به عنوان یک مقوله بسیار مهم مطرح بوده است، به گونه ای که مؤسساتی نظیر مؤسسه مهندسی الکتریک و الکترونیک3 مدل های بسیاری جهت استاندارد نمودن بحث های مطرح در زمینه آموزش و فراگیری الکترونیکی ارائه نموده اند. یکی از مدل های ارائه شده در این خصوص، مدل ایزو 9126 است که در این مقاله جهت ارزیابی کیفیت سامانه یادگیری الکترونیکی دانشگاه امیرکبیر به کار گرفته شده است. این مدل جهت ارزیابی سامانه، شش متغیر اصلی ارائه نموده است که هرکدام از این متغیرها توسط چند شاخص دیگر قابل اندازه گیری است. هدف این مقاله، بررسی تأثیر هر یک از شش متغیر مدل، روی کیفیت سامانه یادگیری الکترونیکی در دانشگاه امیرکبیر بوده است. بدین منظور، شاخص های مدل ایزو 9126 به صورت پرسشنامه درآمد و در بین نمونه های آماری تحقیق (120 نفر از کارشناسان و دانشجویان دانشگاه امیرکبیر) توزیع و تکمیل گردید. براساس نتایج به دست آمده، بین کیفیت سامانه فراگیری الکترونیکی دانشگاه صنعتی امیرکبیر با هر یک از شش عامل اثرگذار مدل، رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد. همچنین براساس نتایج به دست آمده، کیفیت سامانه آموزش الکترونیکی دانشگاه به ترتیب بیشترین تأثیر را از قابلیت نگهداری سامانه، کارائی سامانه، انتقال پذیری سامانه، عملیاتی بودن سامانه، قابلیت استفاده، و قابلیت اطمینان سامانه می پذیرد.

با رشد سریع اینترنت، یادگیری الکترونیکی در جوامع مختلف مرسوم شده است. علیرغم تمایل آشکار به استفاده از سیستم های یادگیری مبتنی بر وب جهت تسهیل فعالیت های آموزش و یادگیری، تعداد کاربران این سیستم ها به سرعت مورد انتظار افزایش نمی یابد. در این تحقیق، از یک مدل ترکیبی جهت ارزیابی تاثیر عوامل سیستم اطلاعاتی-گرا، روان شناختی و رفتاری بر پذیرش سیستم های یادگیری مبتنی بر وب توسط اساتید استفاده شده است. به منظور آزمون مدل تحقیق، داده های جمع آوری شده از 115 استاد دانشگاه با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان دادند که معیار ذهنی و کیفیت اطلاعات بر مفید بودن از دید کاربر تاثیر مثبت دارند، همچنین، خود-اثربخشی، کیفیت خدمات، معیار ذهنی و کیفیت اطلاعات بر آسانی استفاده از دید کاربر تاثیرگذارند. به علاوه، مفید بودن از دید کاربر، آسانی استفاده از دید کاربر و کیفیت سیستم همگی تمایل اساتید به استفاده از سیستم های یادگیری مبتنی بر وب را افزایش می دهند، با اینحال، مفید بودن از دید کاربر مهمترین عامل موثر بر تمایل و استفاده واقعی از سیستم (پذیرش) است.

پذیرش فناوری، خصوصاً در بانک­ها که فناوری محور به­شمار می­روند و فناوری نقش مهمی در رقابت­پذیری آنها دارد، عموماً، یکی از مهم­ترین اجزای موفقیت و جهت­گیری بانک­ها به شمار می­رود.. از سوی دیگر در صورت عدم­اعتماد در سازمان و همچنین عدم­اعتماد مشتریان به سازمان، پذیرش فناوری باروندی کند صورت می­پذیرد. لذا پژوهشگران به ارتباط میان پذیرش فناوری و اعتماد سازمانی و اثری که این ارتباط بر عملکرد سازمان­ها می­گذارد توجه نموده­اند. در این مقاله براساس داده­های پیمایشی و در چارچوب نظریه پذیرش فناوری راجرز و نظریه اعتماد سازمانی مایر به بررسی ارتباط میان این دو عامل و تأثیر آنها بر عملکرد پذیرش بانکداری همراه از سوی مشتریان پرداخته­شده است. برای بررسی رابطه بین متغیرهای مدل از رگرسیون استفاده شده است، که در این راستا از مدل معادلات ساختاری و به طور مشخص از مدل­های ساختاری تحلیل­مسیر استفاده شده است. لازم به ذکر است برای تأیید یا رد فرضیه­ها علاوه بر آماره آزمون و p-value متناظر با آن، از ضریب استاندارد استفاده و همچنین برای کلیه مسیرها ضریب اطمینان 95درصد و سطح خطای 5درصد می­باشد. نتایج حاصل نشان داده است که خصوصاً در مورد پذیرش خدمات بانکداری همراه، اعتماد از نقش بسیار مهمی برخوردار است که اگر این اعتماد براساس آگاهی نباشد، پذیرش بانکداری سیار به­کندی صورت می­پذیرد.

یادگیری الکترونیکی در سراسر جهان رشد داشته است، اما شکست ها نیز وجود دارند. پژوهش های گذشته نشان داده است که رضایت کاربران، اولین عامل مهم در ارزیابی موفقیت پیاده سازی یک سامانه یادگیری الکترونیکی بوده و عوامل متنوعی نیز بر رضایت کاربران مؤثر بوده است. در این پژوهش، هشت متغیر مستقل به نام های خودتوانی اینترنتی یادگیرنده، پاسخگویی به موقع مدرس، انعطاف پذیری و کیفیت دوره یادگیری الکترونیکی، کیفیت فنّاوری، سودمندی سامانه، سهولت استفاده از سامانه، و تنوع در ارزیابی، در قالب نه فرضیه مورد بحث واقع شدند. از تحلیل همبستگی اسپیرمن برای بررسی هشت فرضیه اول و از مدل رگرسیون خطی چندگانه گام به گام برای هدایت آزمون فرضیه نهم استفاده گردید. نتایج نشان دادند که چهار متغیر مستقل انعطاف پذیری، کیفیت دوره یادگیری الکترونیکی، کیفیت فنّاوری، و تنوع در ارزیابی، از عوامل کلیدی مؤثر بر رضایت یادگیرنده الکترونیکی هستند که برای پیاده سازی موفق دوره های یادگیری الکترونیکی نباید مورد غفلت واقع شوند.

بیمه نامة شخص ثالث بیشترین سهم از بازار بیمة کشور را دارا می باشد و فرصت مناسبی برای کاوش اطلاعات و استخراج الگوهای ناشناخته جهت تصمیمات کلان در صنعت بیمه را فراهم می نماید. در حال حاضر حق بیمه با کمترین توجه به عوامل ریسک بیمه گذاران محاسبه می گردد، که موجب زیانده شدن بیمه نامة شخص ثالث برای شرکت های بیمه و نارضایتی بیمه گذاران از خدمات شرکت های بیمه گردیده است. بدین منظور در این پژوهش، اطلاعات خودرویی، سوابق بیمه ای و ویژگی های بیمه گذاران در بیش از 30 میلیون بیمه نامه و ۷/۲ میلیون خسارت جمع آوری و استانداردسازی شده و در داده انبار ذخیره گردید. برای استانداردسازی داده های خودرویی با بانک اطلاعاتی نیروی انتظامی و اطلاعات هویتی بیمه گذاران با استفاده از داده های سازمان ثبت احوال کشور، اعتبارسنجی و تکمیل گردیده است. سپس ساختار کاوشی طراحی و با استفاده از سه الگوریتم خوشه بندی، شبکة عصبی و درخت تصمیم و داده های آموزشی مورد آموزش قرار گرفت. در نهایت مدل ها با استفاده از داده های آزمایشی مورد بررسی قرار گرفته و نتایج به دست آمده از مدل ها با استفاده از ماتریس آشفتگی و نسبت خسارت، مورد اعتبارسنجی قرار گرفتند، که نتایج به دست آمده نشان دهندة امکان استفاده از روش ارائه شده در تعرفه گذاری پویا در خصوص بیمة شخص ثالث به صورتی کارآمد را نشان می دهد، به نحوی که نسبت خسارت، کاهش می یابد و ماتریس آشفتگی، صحت ارزیابی را نشان می دهد.

هدف نهایی توسعه و پیادهسازی راهبری فناوری اطلاعات، ترکیب کسبوکار و فناوری اطلاعات و دستیابی به نتایج مالی بهتر است. بنابراین روند کارت امتیازی متوازن راهبری فناوری اطلاعات که به ایجاد سهم در کسبوکار منتهی میشود، روندی منطقی است و در این تحقیق، به عنوان یکی از روش­های ارزیابی عملکرد راهبری فناوری اطلاعات، بهکاررفتهاست. در پژوهش حاضر، از مدل کارت امتیازی راهبری فناوری اطلاعات، بهعنوان چهارچوبی برای ارزیابی عملکرد راهبری فناوری اطلاعات در یک شرکت بیمه استفاده شده و وضعیت این شرکت در هر یک از چهار بُعدِ سهم در کسبوکار، ذینفعان، تعالی عملیاتی و آیندهگرایی، مورد ارزیابی قرار گرفته و امتیازدهی شده است؛ بدین ترتیب، علاوه بر شناسایی وضعیت فعلی راهبری فناوری اطلاعات در شرکت مورد نظر، راهکارهایی نیز برای بهبود استفاده از فناوری اطلاعات بهعنوان ابزار توانمندسازی کسبوکار ارائه گردیده است.

از دغدغه های سازمان ها، امکان سنجی و آگاهی از میزان آمادگی سازمان برای پیاده سازی هوش تجاری است. در این مقاله با استفاده از رویکردی که استیو ویلیامز و نانسی ویلیامز ارائه داده اند، هفت شاخص برای سنجش آمادگی سازمان ها برای پیاده سازی هوش تجاری درنظرگرفته شد که عبارت اند از: همراستایی استراتژیک کسب و کار و فناوری اطلاعات، مدیریت پورتفولیو، مشارکت سازمان و فناوری اطلاعات، آمادگی فنی سیستم های هوش تجاری و انبار داده، فرهنگ مهندسی فرایند تصمیم گیری، فرهنگ بهبود فرایندی مداوم و فرهنگ به کارگیری اطلاعات و ابزارهای تحلیلی. براین اساس پرسش نامه ای شامل 39 گویه تدوین شد و یک شرکت بیمه با 245 نفر کارمند تمام وقت، به عنوان جامعه آماری انتخاب شد. نمونه ای مشتمل بر 150 نفر از کارکنان آن شرکت با استفاده از روش تصادفی انتخاب و پرسش نامه تهیه شده در بین آنها توزیع گردید. روایی سازه با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی و پایایی آن از طریق آزمون آلفای کرونباخ سنجیده شد. نتایج نشان داد که شرکت مورد بررسی از نظر همراستایی استراتژیک و مدیریت پورتفولیو در وضعیت مطلوبی قرار دارد ولی از نظر مشارکت سازمان و فناوری اطلاعات، فرهنگ بهبود فرایندی مستمر، فرهنگ استفاده از اطلاعات و ابزارهای تحلیلی، فرهنگ روشمندساختن و مهندسی جریان تصمیم گیری و آمادگی فنی سیستم های هوش تجاری و انبار داده ها در وضعیت متوسط قرار دارد. درنهایت برمبنای یافته های پژوهش، پیشنهادهایی برای آمادگی بهتر سازمان ها در پیاده سازی هوش تجاری مطرح شد.

همراستایی فناوری اطلاعات در کسب وکار، عملکرد و اثر بخشی فناوری اطلاعات به کار گرفته شده در کسب وکار سازمان را افزایش داده، اهداف، استراتژی ها، منابع، یکپارچه سازی، سرمایه گذاری و سایر عوامل مرتبط در کسب وکار را بهبود می بخشد. تاکنون مدل های همراستایی مختلفی بیان شده اند که به کسب وکار سازمان ها کمک کنند تا فناوری اطلاعات را آنچنان که با کسب وکارشان همراستا باشد، به کارگیرند و منافع آن را افزایش دهند. هر یک از این مدل ها، شاخص ها و معیارهایی که از دید خود اهمیت داشته اند را بررسی کرده اند. مدل های معروف و پرکاربردی که نقش فناوری اطلاعات در کسب وکار یا یک سازمان را از جهت استراتژیک، همراستایی، عملیاتی، کاربردی و سایر ابعاد فناوری اطلاعات در کسب وکار را مطرح کرده اند بررسی و با مقایسه تطبیقی این مدل ها به استخراج شاخص های آنها پرداخته می شود. پس از تجمیع شاخص ها، اشتراک و همپوشانی آنها حذف و الگویی مفهومی به دست آورده خواهد شد که شاخص های همراستایی را به صورت جامع تری از هر یک از مدل ها بیان می دارد. روش پژوهش توصیفی- همبستگی است و در ارزیابی میزان همراستایی، نمونه گیری تصادفی از کارشناسان سازمان صندوق بازنشستگی نفت و برای تحلیل داده ها از مدل معادلات ساختاری استفاده خواهد شد. نتایج پژوهش بیان کننده مدلی مفهومی است که میزان همراستایی فناوری اطلاعات در سازمان را به وسیله چهار شاخص اصلی و متغیرهای آشکار هر شاخص، قابل اندازه گیری می کند و به صورت کمی عددی را برای همراستایی نمایش می دهد تا سازمان ها به کمک این مدل همراستایی خود را اندازه گیری کرده، بتوانند مقدار آن را افزایش دهند.