محمدحسین الیاسی

 حوادث رانندگی هزینه مادی هنگفتی را بر جامعه تحمیل می نماید. گرچه چندین عامل در وقوع این حوادث ذی نقش هستند اما چنین پیداست که "کژرفتاری رانندگی" در صدر این عوامل جای دارد؛ از همین روی، در این پژوهش، نقش چند عامل روان آسیب شناختی در وقوع این نوع کژرفتاری ها مورد بررسی قرار گرفته است. در این مطالعه، با بهره گیری از روش تحقیق همبستگی و با استفاده از روش نمونه گیری خوشه چند مرحله ای، نمونه ای به حجم 2900 نفر از رانندگان سراسر کشور انتخاب شد. آنگاه با استفاده از پرسش نامه های استاندارد، کژرفتارهای رانندگی و عوامل روان آسیب شناختی آنان اندازه گیری شد. روایی پرسش نامه نیز به ترتیب از طریق روایی صوری و منطقی و نیز پایایی آن به وسیله ضریب الفای کرونباخ به دست آمد. داده های جمع آوری شده به کمک نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون های آماری همبستگی و رگرسیون چند متغیره، مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت و برای بررسی از آزمون آماری استفاده شد. نتایج حاصل از آزمون همبستگی پیرسون درخصوص رابطه انواع اختلال روان شناختی با کژرفتاری در رانندگی نشان داد که پنج عامل روان شناختی همبستگی معناداری با کژرفتاری در رانندگی دارند؛ اما ضریب همبستگی نشانه های پاتولوژیک و اعتیاد با کژرفتاری بیش از رابطه سه عامل دیگر با این متغیر است. طبق نتایج، بین تمامی عوامل آسیب شناختی و کژرفتاری رانندگی، رابطه معناداری وجود دارد؛ همچنین، تحلیل رگرسیون آشکار ساخت که این عوامل(اعم از احساس جویی، پرخاشگری و علائم بالینی) حدود نیمی از واریانس کژرفتاری رانندگی را تبیین می نمایند.

"هوشمندی" ویژگی شناختی، عاطفی، مدیریتی و رفتاری ویژه ای است که در چند سال اخیر در چند قلمرو بین رشته ای صورت بندی شده است. قدمت کوتاه این ویژگی، به خصوص در قلمرو سازمان پلیس، با وجود تأکید فراوان بر ضرورت بسط و تقویت آن، موجب ناشناخته ماندن ابعاد و زوایای پرتعداد آن شده است؛ از همین رو، این پژوهش به سامان رسید تا ابعاد و شاخصه های آن را در سازمان ناجا شناسایی کند، عوامل همبسته با آن را مشخص سازد و راهبردهای ایجاد و تقویت هوشمندی در سازمان ناجا را تدقیق کند. بدین منظور، از دو روش تحقیق مستقل استفاده شده است: نخست، روش مطالعه پیمایشی؛ دوم، زمینه یابی از کارشناسان. یافته های حاصل از این دو روش مطالعه و پژوهش با بهره گیری از آزمون های مختلف آماری (نظیر همبستگی، تحلیل واریانس و رگرسیون چند متغیره) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که مدیر هوشمند با 10 عامل بزرگ و چندین شاخص معین می شود. هر یک از این دو دسته عامل، بیش از 60 درصد واریانس هوشمندی را تبیین می کنند. همچنین، یافته ها نشان داد که 10 عامل بزرگ، سهم معناداری از هوشمندی را پیش بینی و تبیین می کنند. سرانجام، زمینه یابی از نخبگان نشان داد که با بهره گیری از 16 راهبرد کلان می توان هوشمندی و عوامل همبسته با آن را ایجاد و تقویت کرد.