محمدعلی بابایی زکیلکی

"این پژوهش به منظور شناسایی چالشها و موانع ارتقای زنان در مشاغل مدیریت سازمانهای دولتی اجرا شده است. بررسیها حاکی از این است که در سالهای اخیر تعداد زنان ارتقا یافته به مشاغل مدیریتی افزایش یافته است ولی آنان هنوز سهم اندکی از کل مشاغل مدیریتی برخوردارند. اهداف تحقیق عبارتند از: 1- شناسایی خصوصیات زنان مدیری که توانسته‌اند به سمتهای مدیریت منصوب شوند؛ 2- شناسایی عوامل مؤثر در احراز پستهای مدیریتی و یا نحوه ارتقای زنان به مشاغل مدیریتی؛ 3- شناسایی نوع مهارتها و قابلیتهایی که بتوان به زنان آموخت تا آنان راحتتر مسؤولیتهای محول شده مدیریتی را پذیرا باشند؛ 4- شناسایی موانع ارتقا یا عوامل محدود کننده حضور زنان در مشاغل مدیریتی. اطلاعات لازم از طریق پرسشنامه‌ای که به‌وسیله 256 نفر از مدیران زن شاغل در وزارتخانه‌ها و سازمانهای دولتی تکمیل شده جمع‌آوری شد. نتایج حاکی از این است که: - اکثر مدیران زن دارای تحصیلات دانشگاهی در رشته‌های علوم انسانی و متأهل بوده و از سن حدود 40 سال و سابقه خدمت 5-10 سال برخوردارند. - اهم عوامل مؤثر در احراز پستهای مدیریتی و ارتقای مدیران مزبور سوابق درخشان و عملکرد خوب شغلی، تحصیلات بالاتر، تجربه مناسب و پایبندی به ضوابط می‌باشد. - نوع قابلیتهای مورد فراگیری در اولین سمت مدیریت تقویت اعتماد به نفس، قضاوت عادلانه و سایر مهارتهای مدیریتی می‌باشد. - مشکلات مدیران زنان، نگرش سنتی حاکم در جامعه، عدم برخورداری از مزایا و امکانات برابر و عدم پذیرش مدیریت زنان به‌وسیله زیردستان عنوان شده است. موانع ارتقا به طور عمده تعصب و نگرشهای سنتی تصمیم‌گیرندگان می‌باشد. به عبارت دیگر، براساس تحلیل عاملی انجام شده، موانع اجتماعی- فرهنگی بیش از عوامل فردی و سازمانی عنوان شده است. براساس یافته‌های مزبور پیشنهادهایی به مدیران زن، تصمیم‌گیرندگان در سازمانها و دولتمردان ارائه شده است."

پژوهش گر تلاش کرده تا در فاز اول، مدل بومی شایستگی های رهبری سازمان شهرداری تهران را طراحی کرده و سپس در فاز دوم روش های توسعه شایستگی های رهبری را ارائه دهد. در فاز اول، پژوهش های نظری در حوزه شایستگی های رهبری را با نتایج مصاحبه 22 نفر صاحب نظر مقایسه کرده و در قالب پنل دلفی 5 مولفه فردی ذهنی، فردی شخصیتی، بین فردی، سازمانی و فراسازمانی به همراه 18 شایستگی و 120 شاخص رفتاری مدل شایستگی های رهبری شهرداری تهران استخراج شد. در فاز دوم، روش های توسعه رهبری به همراه مصاحبه با 7 نفر از متخصصین حوزه توسعه شایستگی ها استخراج شد و در قالب جلسه گروه کانونی با حضور 11 متخصص 5 خوشه روش های توسعه ای شامل واگذاری های توسعه ای، برنامه های رسمی، روابط توسعه ای، فرآیندهای بازخورد و فعالیت های خود توسعه ای استحصال شده و در انتهای جلسه پرسشنامه ماتریسی 5 (مولفه های شایستگی های رهبری) در 30 (روش ها و خوشه روش های توسعه شایستگی ها) تهیه شد. نتایج تحلیل آزمون فریدمن حاکی است در مولفه فردی ذهنی خوشه روش های فعالیت های توسعه ای با میانگین 2/2، در مولفه فردی شخصیتی، خوشه روش های فرآیندهای بازخورد با میانگین 1/2، در مولفه بین فردی خوشه روش های روابط توسعه ای با میانگین 8/1، در مولفه سازمانی خوشه روش های واگذاری توسعه ای با میانگین 1/2 و در نهایت مولفه فراسازمانی خوشه روش های واگذاری های توسعه ای با میانگین 1/2 بهترین اولویت ها را کسب کردند.

  اثربخشی کانون های توسعه؛ یعنی توسعه معنادار شرکت کنندگان در یک یا چند شایستگی معین در یک بازه زمانی مشخص منوط به واکنش رفتاری شرکت کنندگان نسبت به بازخورهای توسعه ای دریافتی یعنی؛ انجام فعالیت های توسعه ای پیشنهادی است. این پژوهش در قالب یک مطالعه موردی پیش بین های قصد واکنش رفتاری شرکت کنندگان کانون های توسعه را نسبت به بازخورهای توسعه ای در سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران بر اساس نظریه رفتار برنامه ریزی شده شناسایی کرده است. نتایج حاصل از تحلیل داده های حاصل از مصاحبه با 12 مورد نشان داد که شرکت کنندگان کانون های توسعه در صورتی قصد می کنند نسبت به بازخورهای توسعه ای دریافتی از خود واکنش رفتاری بروز دهند (دست به انجام فعالیت های توسعه ای پیشنهادی بزنند) که 1) نگرش مطلوبی نسبت به انجام فعالیت های توسعه ای پیشنهادی داشته باشند 2) هنجارهای ذهنی مساعدی نسبت به انجام فعالیت های توسعه ای پیشنهادی داشته باشند 3) درک کنند نسبت به انجام فعالیت های توسعه ای پیشنهادی کنترل رفتاری دارند 4) در گذشته فعالیت های توسعه ای انجام داده باشند.