محمدحسن الهی منش

متد و الگوی حکمرانی خوب از مباحث تازه و کلیدی است که بیش از دو دهه اخیر به ادبیات توسعه وارد شد و به سرعت توجه همگان را به خود معطوف کرد. حکمرانی خوب برای دوری جستن از نتایج و عواقب حکمرانی بد بوده است، زیرا فقدان یک حکومت مردم سالار و عدم ساختارهای دموکراتیک موجب بروز مشکلات و ناهنجاری هاییی از قبیل: فقر، نابرابری، عدم اشتغال، فساد، عدم بهداشت و آموزش و عدم توزیع مناسب ثروت در سطح جامعه می گردد. حکمرانی خوب دارای شاخص ها و ویژگی هایی چون: مشارکت، حاکمیت قانون، شفافیت، پاسخگویی و مسئولیت پذیری، توجه به آرای عمومی و توافق جمعی یا اجماع، برابری، اثربخشی و کارآیی است. با توجه به آنچه گفته شد، پژوهش حاضر تلاش دارد که به ارزیابی شاخص های حکمرانی خوب در جمهوری اسلامی ایران بپردازد. لذا در پاسخ به این پرسش تنظیم شده است که حکمرانی خوب در جمهوری اسلامی ایران با توجه به شاخص های آن چگونه است؟ فرضیه ای که در پاسخ به این پرسش مورد سنجش قرار می گیرد آن است که: در جمهوری اسلامی ایران به جهت آنکه سیاستگذاری در چهار حوزه سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی به وسیله دولت و به شیوه عمودی صورت می گیرد، نتایج این سیاست گذاری دولت ناهمسو به شاخص های حکمرانی خوب است. لازم به ذکر است که روش گرد آوری داده ها و اطلاعات، مشاهده و مطالعه است که از طریق مراجعه به کتابخانه و آرشیو اسناد و مدارک و همچنین جستجو در شبکه های مجازی و اینترنتی انجام شده است. اما ماهیت پژوهش، توصیفی و تحلیل داده ها و یافته ها می باشد.

با پیروزی انقلاب اسلامی کنش دشمنان در قالب جنگ تحمیلی و واکنش عناصر درونی اجتماع با رویکرد اندیشه سیاسی تشیع، دفاع مقدس را شکل داد. همگرایی یا واگرایی اجتماعی متأثر از شرایط به وجود آمده، موضوعی است که به آن توجه عمیقی صورت نگرفته است. بحرانی مانند جنگ تحمیلی، کنش واکنش های جمعی را نسبت به همبستگی اجتماعی دچار تحول بنیادینی نمود. بنابراین مسئله تحقیق حاضر آن است که دفاع مقدس چگونه بر همبستگی اجتماعی تأثیر داشته است؟ این پژوهش با شیوه توصیفی تحلیلی درصدد بررسی مؤلفه های تأثیرگذار و ریشه های فکری تقویت مفهوم همبستگی اجتماعی در شرایط جنگ تحمیلی برآمده است. بدین خاطر با شکل گیری هویت، وفاداری و تقسیم کار اجتماعی، دفاع مقدس ارزش ها و کنش های مشترک اجتماعی را تقویت نموده و با ارتقاء انگیزه های دینی و مذهبی، روح عصبیت ملی و یاری گری همگانی، مشی مشترک و وفاق دسته جمعی سبب تقویت همبستگی اجتماعی گردید.

با فهم درست مفهموم دین و رسانه از خلط معانی مختلف جلوگیری نموده و با حضور دین در زندگی فردی و همراهی آن در فرایندهای اجتماعی و رسانه ای رویکردهای مختلف درباره ی رابطه ی بین دین و رسانه در تلویزیون را از منظر فیلسوفان و نظریه پردازان غربی بررسی و در بحث از قلمرو انتظار بشر از دین به بیان دیدگاه متفکرانی چون علامه طباطبایی، شهید مطهری، شهید صدر، آیت ا... جوادی آملی می پردازیم که قلمرو دین را وسیع می دانند. یعنی معتقدند دین در همه عرصه های بشر دخالت می کند. سپس به بررسی دیدگاههای مهندس بازرگان، دکتر سروش و آقای مجتهدی شبستری می پردازیم که به اصطلاح انتظار حداقلی از دین دارند. با بررسی دیدگاههای مختلف ذات گرایانه، ابزارگرایانه، کارکردگرایانه، فرهنگ گرایانه رضایت و سودمندی، ساختاری کارکردی و همگرا به این نکته رسیدیم که می توان رسانه را در جهت تبلیغ دین و تعمیق دینداری متدینان هدایت کرد. به دلیل اهمیت دین در طول تاریخ بشر هیچ پدیده ای از جمله رسانه نمی تواند دین را نادیده بگیرد و از منظر دیگر به دلیل جایگاه و نقش فوق العاده تلویزیون، دینداران و نهاد های دینی نمی توانند نسبت به آن بی تفاوت باشند.الگوی شبکه قرآن و معارف سیما شاهدی بر این مدعاست. در این نوشتار با مرور دیدگاه ها و نظرات اندیشمندان در حوزه همگرایی بین دین و رسانه به بیان ضرورت و امکان بهره مندی هوشمندانه از ظرفیت رسانه در همگرایی با دین دست می یابیم.

قشربندی، مکانیسمی اجتماعی بشمار می آید که جایگاه اجتماعی توسط افراد شایسته را تضمین می کند. مشارکت سیاسی نیز به عنوان یکی از ابعاد مهم فرهنگ سیاسی مورد توجه جامعه شناسان سیاسی بوده است. در کشور ما با پیروزی انقلاب اسلامی و تغییر در نظام سیاسی، میزان آگاهی و مشارکت سیاسی مردم افزایش پیدا کرده است. استان خوزستان فارغ از وسعت و بزرگی، دارای تنوع قومیت ها بوده و علاوه بر قوم فارس، قومیتهای بختیاری، لر، بهمئی و عرب را در خود جای داده است. همزمان با نفوذ مدرنیته، قرار گرفتن کشور در مدار مصرف گرایی و جریان مدرن اقتصادی، اجرای برنامه های توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی برونزا در سطح ملی، تغییر شرایط بین المللی و گسترش جهانی شدن و ورود عناصر جامعه مدرن نظیر مبادلات پولی و آموزش و پرورش نوین، رشد آگاهی های مردم، احداث و توسعه تاسیسات نفتی، رشد مهاجرت از روستاها و گسترش شهرنشینی بویژه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، طی یک فرآیند فرهنگی تکوینی، سبب بوجود آمدن تحولی آرام و بطئی در نظام قشربندی این استان گردیده است. یافته ها نشان میدهد؛ که قشربندی جامعه خوزستان در یک فرآیند چند بعدی زمینه ساز شکل گیری ساختار معناداری مبتنی بر مولفه های قدرت، ثروت و فرهنگ اجتماعی در تعامل با ویژگی های اکتسابی دانشجویان بومی نظیر تحصیلات، منزلت و ارزش های علمی گردیده و موجب خلق الگویی تلفیقی بر مبنای عناصر سنتی و مدرن گردیده که توامان بر آگاهی بخشی و مشارکت سیاسی این طیف تاثیر خاص خود را بر جای گذارده است.

این مقاله با رویكردی توصیفی- تحلیلی به مطالعه مؤلفه های فرهنگی مشترك بین سیاست و فوتبال در ایران معاصر می پردازد؛ و از آن جا كه هر جامعه ویژگی های خاص خود را دارد كه آن را از سایر جوامع جدا می كند و گفتمان حاكم بر جامعه را در نهادهای مختلف اجتماعی تعیین می نماید؛ سعی دارد با بررسی ویژگی های فرهنگی ایران، تأثیرگذاری آن بر دو نهاد سیاست و ورزش كه از جمله نهادهای اجتماعی دوران مدرن می باشند را مشخص نماید، و با ایجاد پیوند میان جامعه شناسی، جامعه شناسی سیاسی و جامعه شناسی ورزش، به دنبال دستیابی به پاسخ این سئوال است كه فرهنگ چه وجوه تشابهی را بین سیاست و فوتبال در ایران دوران معاصر ایجاد كرده است؟ یافته های این مقاله نشان می دهد، به رغم تفاوت های موجود میان نهاد سیاست و ورزش، به علت تأثیرپذیری آن ها از فرهنگ، شاهد وجود مؤلفه های مشترك در بین آن ها می باشیم. ضمن این كه هدف از این تحقیق این است كه؛ با رویكردی جامعه شناسانه نسبت به سیاست و ورزش، و با تدبیر صحیح و برنامه ریزی فرهنگی درازمدت از سوی نخبگان فهیم سیاست و حكومت در جمهوری اسلامی ایران، امكان تقویت مؤلفه های مثبت و كاهش تأثیر مؤلفه های منفی پایدار فراهم گردد.

بسیاری از برنامه ریزان و سیاست گذاران توسعه نیز از صنعت گردشگری به عنوان رکن اصلی توسعه پایدار یاد می کنند و در همین ارتباط گردشگری نیز با برنامه ریزی اصولی و شناسایی مزیت ها و محدودیت ها می تواند، نقش مؤثری در توسعه شهرها و روستاها و در نتیجه توسعه ملی و تنوع بخشی به اقتصاد ملی داشته باشد. گردشگری، از فعالیت های مهم با پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و محیطی در شهرهاست. سیاست توسعه گردشگری، رویکردی است که شهر با تاکید بر آن می تواند ضمن افزایش منافع آن، تاثیرات منفی را به حداقل کاهش دهد. این پژوهش با هدف بررسی و نقش راهبرد اقتصادی مناسب برای توسعه گردشگری در منطقه مورد مطالعه انجام شده است. روش تحقیق از نوع توصیفی – تحلیلی و با هدف کاربردی می باشد. این تحقیق از دو جنبه دارای نوآوری می باشد یکی این که ترکیب متغیرهای استفاده شده در این موضوعِ مقاله تاکنون در این جامعه مورد آزمایش قرار نگرفته است و نوآوری دوم این که جامعه آماری موضوع تحقیق (ساکنین شهر بندرعباس) با تحقیقات قبلی متفاوت است. در این پژوهش از روش پیمایشی و با ابزار پرسشنامه جهت جمع-آوری اطلاعات مورد نظر استفاده شده، در همین ارتباط جامعه آماری این تحقیق ساکنین شهر بندرعباس بود و در تحقیق حاضر برای محاسبه حجم نمونه از روش نمونه گیری تصادفی ساده و قابل دسترس استفاده شد و حجم نمونه مورد مطالعه، 100 نفر برآورد گردیده است. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از نوع آماری با استفاده از نرم افزار SPSS و از آزمون خی دو استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از این است گسترش شبکه حمل و نقل برای گردشگران باعث افزایش اشتغال می شود، افزایش امکانات تفریحی منطقه باعث افزایش اشتغال می شود و همچنین افزایش امنیت گردشگران باعث گسترش اشتغال می شود.واژه های کلیدی: اقتصاد گردشگری، توسعه پایدار شهری، بندرعباس.

انقلاب ارتباطات و محصول آن، رسانه های مجازی در حال ایجاد تغییرات وسیعی در ماهیت، اشکال و ساختارهای قدرت در جوامع مختلف هستند. افزایش دسترسی به رسانه های تعاملی و اینترنت، موجب بروز آسیب های اجتماعی جدیدو در عین حال، شکوفایی فرصت های بسیاری شده است. موضوعی که پژوهشگران را وادار به پرسش درباره میزان و چگونگی تغییرات و تاثیرات این فضا بر زندگی سیاسی جوامع و رابطه بین دولت ها و شهروندان کرده است. آنچه پرواضح است اینکه توجه به این فضا و بررسی زوایای مختلف آن می تواند به روشن شدن نحوه تعاملات این شبکه های اجتماعی با مردم کمک کند و به جلوگیری از بروز آسیب های احتمالی و استفاده از فرصت های بوجود آمده با برنامه ریزی صحیح، یاری رساند. بنابراین هدف اصلی این پژوهش، بررسی نقش فضای مجازی بر مشارکت سیاسی شهروندان جمهوری اسلامی ایران( مطالعه موردی شهر تهران) و در بازه زمانی یک ساله 1395 می باشد. جامعه آماری این تحقیق شهروندان تهرانی هستند که بنابر سرشماری سال 1395 جمعیتی بالغ بر ۸٬۶۹۳٬۷۰۶ را شامل می شوند. (نتایج سرشماری ۱۳۹۵ وبگاه مرکز آمار ایران). برای دست یابی به حجم نمونه این تحقیق از فرمول کوکران استفاده شده. حجم نمونه 386 نفر با سطح خطای 0.5 درصد مشخص شده است. روش نمونه گیری در این تحقیق روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی؛ میانگین، انحراف استاندارد وآماراستنباطی؛ بانرم افزار SPSS استفاده شده. آزمون فرضیه این تحقیق نشان داد که میزان استفاده از فضای مجازی با شرکت در انتخابات رابطه معنادار منفی دارد و همچنین نوع استفاده از فضای مجازی با متغییر شرکت در انتخابات رابطه مثبتی داشته است.

جهانی شدن فرآیندی اجتناب ناپذیر و ناگزیر است که به منزله بین المللی ش دن و از ب ین ب ردن مرزه ای جغرافیایی است. امروزه، جهانی شدن به منزله آشکارترین روندها در همگرایی کشورهاست ک ه مهمت رین بع د آن، حفظ امنیت ملی کشورها است .این پژوهش با هدف بررسی جهانی شدن و تاثیر گرایش های قومی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. جهانی شدن بعنوان یک متغیر مستقل، از طریق فرصت ها و تهدیدهای جدیدی که فراروی دولت ها قرار داده نوعی معمای امنیتی را مطرح ساخته است. فرصت ها و تهدیدهای جدید امنیتی، از یکپارچگی و وابستگی متقابل حوزه های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و امنیتی نشات می گیرد. در حوزه قوم گرایی همچون سایرحوزه ها، فرآیند جهانی شدن می تواند تاثیرات متفاوت و بعضا متعارض بر جای بگذارد. برخی از صاحب نظران، قائل به در آمیختگی و حتی استحاله خرده فرهنگ ها و هویت های قومی، محلی و ملی در فرهنگ غالب و مسلط جهانی هستند، اما در مقابل، عده ای از اندیشمندان، فرآیند جهانی شدن را سبب ساز افزایش گرایش ها و تمایلات قومی، محلی و ملی می دانند. بنابراین جهانی شدن می تواند در صورت غفلت حکومت ، از طرف اقوام مختلف در کشورهای مختلف که اشتراکات قومی با یکدیگر دارند، باعث تهدید و آسیب پذیری امنیت ملی کشور شود، وجود اقوام هم آئین درکشورهای همسایه و رابطه آنها با یکدیگر، دخالت عوامل بیگانه، موقعیت مرزی اقوام و ... نیز می تواند تهدیدی برای امنیت ملی باشد.

در سال های پس از انقلاب اسلامی، هویت ملی ایرانی از فرهنگ سیاسی نخبگان جمهوری اسلامی ایران تاثیر گرفته است. این تاثیر را می توان از لحاظ ایدئولوژی انقلاب بر تحکیم و تداوم هویت سرزمینی ایران در چارچوب گفتمان انقلاب اسلامی، تحول این ایدئولوژی از گفتمان انقلاب به گفتمان اصلاحات، وتوسعه اقتصادی و شناخت بسترهای تکوینی گفتمان مردم سالاری دینی او نیز از لحاظ تاثیر بر مشارکت توده ای و بسیج سیاسی در چارچوب گفتمان انقلاب اسلامی بر تحکیم و تداوم ناسیونالیسم ایرانی، تحول مفهوم مشارکت، و تاثیر رویکرد اصلاحات بر این ناسیونالیسم دید. در مقاله ، در راستای آزمون فرضیه های پیشنهادی، از مباحث مطرح نتیجه گیری به عمل آمده است