مریم بیاتی خطیبی

مریم بیاتی خطیبی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۷۴ مورد.
۲۱.

بررسی مخاطرات ناشی از زلزله اهر ورزقان در حوضه سرندچای و پیرامون آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مخاطرات محیط طبیعی سال ششم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۴

کلیدواژه‌ها: زمین لغزش حوضه سرندچای مخاطرات ناشی از زلزله گسیختگی زمین روانگرایی زلزله اهر- ورزقان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷۳ تعداد دانلود : ۴۹۷
زلزله به عنوان مخربترین نیروی طبیعی، لرزش سریع و ناگهانی زمین است که بوسیله شکست و تغییر مکان سنگ های زیر سطح زمین بوجود می آید. بیشتر تلفات جانی و خسارت های مالی به علت اثرات ثانویه زلزله و پس از وقوع آنها بوجود می آیند. وقوع زلزله های مکرر و مخرب در نقاط مختلف کشور واقعیت لرزه خیزی ایران را تائید می کنند. برای مثال، در 21 مرداد 1391 دو زلزله با بزرگی 4/6 و 3/6 ریشتر در شهرستان اهر- ورزقان و هریس استان آذربایجان شرقی رخ دادند که تلفات جانی و خسارت های مالی فراوانی را بدنبال داشت. این پژوهش سعی دارد نقشه لرزه خیزی حوضه سرند چای و پیرامون آن را با استفاده داده های لرزه نگاری دستگاهی موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران ترسیم کند و مخاطرات ناشی از زلزله را براساس بازدیدهای میدانی و استفاده از تصاویر ماهواره ای شناسایی کرده و در محیط Arc/GIS آنها را بصورت نقشه نمایش دهد. در نهایت، خطر وقوع زمین لغزش را در حوضه سرند چای در صورت رخداد زلزله ای با قدرت 4/6 ریشتر  پهنه بندی می کند.  نتایج پژوهش نشان داد انواع زمین لغزش ها (اعم از سنگ لغزش و سنگ ریزش، لغزش های بلوکی و انتقالی، جریان های واریزه ای)، گسیختگی زمین، روانگرایی و تشکیل فروچاله از مخاطرات ناشی از وقوع زلزله در منطقه می باشند. نقشه پهنه بندی نیز نشان می دهد که در صورت وقوع زلزله ای با قدرت 4/6 ریشتر، 7 درصد مساحت منطقه در پهنه با خطر خیلی زیاد، 35 درصد در پهنه با خطر زیاد، 7 درصد در پهنه با خطر کم از نظر وقوع انواع زمین لغزش ها قرار خواهند داشت.
۲۲.

پهنه بندی مناطق مناسب فتوتوریسم در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال بیستم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۵۷

کلیدواژه‌ها: ایران پهنه بندی الگوی منطق فازی شاخص اقلیم گردشگری TCI فتوتوریسم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۵ تعداد دانلود : ۴۲۸
اقلیم به عنوان پدیده ای جغرافیایی، رابطه ای تنگاتنگ و انکارناپذیر با گردشگری و توسعه مقاصد گردشگری دارد. بحث فتوتوریسم به عنوان یکی از مهم ترین مباحثی از زیرشاخه های گردشگری مورد توجه کشورهای دارای شرایط مناسب اقلیمی با ساعات آفتابی بالا در طول فصول مختلف سال شده است. توزیع متفاوت تابش نور خورشید در مناطق مختلف جهان هر ساله تعداد بسیاری از مردم نواحی محروم از ساعات آفتابی بالا را به سمت کشورهای با عرض های جغرافیایی پایین تر و شرایط آب و هوایی نسبتاً خشک که کم ترین روزهای ابرناکی را در آسمان شان تجربه می کنند، سوق می دهد. در این پژوهش ابتداً از طریق روش TCI به ارزیابی اقلیم آسایش کشور در طی فصول مختلف سال پرداخته شده است. سپس وضعیت ساعات آفتابی فصول چهارگانه کشور مشخص گردید. سپس با بهره گیری از قواعد و ترکیب عضویت فازی و کاربرد عملکردهای فازی و فازی گاما با توابع مربوطه هم چنین در نظر داشتن ارتفاعات مطلوب اقدام به پهنه بندی وضعیت مناسب فتوتورسیم با درنظر گرفتن شرایط اقلیم آسایش در ایران گردیده است. نتایج بیانگر این موضوع است که حداکثر پنج منطقه و حداقل سه منطقه فتو توریسمی در طی فصول مختلف سال قابل تشخیص است که در هر یک از مناطق، با در نظر گرفتن شرایط تقریباً یکسان چه از لحاظ اقلیم آسایش و تعداد ساعات آفتابی مناطق مطلوب فتوتوریسم فصول مختلف سال در کشور مشخص شده اند.
۲۳.

شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثّر بر توسعه گردشگری پزشکی با تأکید بر گردشگران داخلی (نمونه مورد مطالعه: شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه ناحیه ای سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۲۷)

کلیدواژه‌ها: تکنیک AHP شهر مشهد گردشگری پزشکی آزمون فریدمن گردشگران داخلی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳۹ تعداد دانلود : ۶۳۵
اهداف: هدف اصلی این پژوهش، سنجش میزان اهمّیت هریک از عوامل مؤثّر بر انتخاب مقصد پزشکی از دیدگاه گردشگران داخلی و در پی آن، بررسی نقش عوامل مذکور در توسعه گردشگری پزشکی شهر مشهد است. تفکیک معیار ها و عوامل مؤثّر بر توسعه گردشگری پزشکی شهر مشهد و مقایسه دیدگاه های کارشناسان و گردشگران پزشکیِ داخلی در ارتباط با اولویت بندی این عوامل از دیگر اهداف این پژوهش است. روش: پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر جمع آوری داده ها، توصیفی از نوع پیمایشی است. در این پژوهش، پرسش نامه ای مشتمل بر دو بخش تنظیم گردیده است که در آن، جهت اولویت بندی عوامل مؤثّر بر توسعه گردشگریِ پزشکیِ شهر مشهد از دیدگاه گردشگران پزشکی، از آزمون فریدمن و جهت اولویت بندی عوامل مذکور از دید کارشناسان امر، از تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی استفاده شده است. یافته ها و نتایج: بر اساس یافته ها، در اولویت بندی عوامل مؤثّر بر توسعه گردشگری پزشکی شهر مشهد از دیدگاه گردشگران پزشکی و کارشناسان، تفاوت چشمگیری وجود ندارد. در مورد زیرعوامل نیز به غیر از زیرعوامل بخش «تسهیلات و تجهیزات درمانی» (که اولویت ها در بین گروه ها کاملاً متفاوت هستند) و دو بخش «تسهیلات مسافرتی و گردشگری» و «مقرون به صرفه بودن هزینه ها» (که اولویت های دو گروه کمی با هم تفاوت دارند) در مابقی بخش ها اولویت بندی زیرعوامل از دیدگاه هر دو گروه، تقریباً شبیه هستند. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد «تسهیلات و تجهیزات درمانی پیشرفته» و «تخصّص و مهارت پزشکان و کارکنان درمانی» مهم ترین عوامل مؤثّر در انتخاب مقصد پزشکی از دیدگاه گردشگران پزشکی و کارشناسان است.
۲۴.

برآورد میزان فرسایش آبی و خاک تلف شده از یک خندق در سطح حوضه ی آتش بیگ

نویسنده:
منبع: هیدروژئومورفولوژی سال ۳ تابستان ۱۳۹۵ شماره ۷ 87 - 106

کلیدواژه‌ها: فرسایش فرسایش خندقی تلف شدن خاک حوضه ی آتش بیگ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰ تعداد دانلود : ۴۱
حساسیت دامنه ها نسبت به فرسایش آبکندی در محدوده های مختلف جغرافیایی و شرایط اقلیمی حاکم، بسیار متفاوت است. در دامنه های کوهستان های نیمه خشک، تلف شدن خاک در اثر انواع فرسایش، به ویژه فرسایش آبکندی در اثر رواناب های جاری در سطوح شیب دار، از جدی ترین مسائل ژئومورفولوژیکی، هیدرولوژیکی، انسانی و از عمده ترین معضلات زمین های تحت کشت در بخش های مرتفع حوضه ها در دهه های اخیر محسوب می شود. در زیرحوضه ی آتش بیگ (در موقعیت جغرافیایی  ' 00 °37 ° تا '20 °37 عرض ش مالی و '45 °46 تا '15 °47 طول شرقی قرار گرف ته است) آبکندها- به عنوان یکی از اشکال مهم حاصل از فرسایش تسریع ش ده در شیب های نسبتاً تن د در دامنه های متشکل از سازندهای مستعد به فرسایش تشکیل و با توجه به تراکم آبکندهای تشکیل شده، می توانند مواد  دامنه ای را در زمان کوتاهی به پای دامنه ها منتقل سازند. در این مقاله سعی شده است با استفاده از روش های کمّی و به کارگیری روابط تجربی (E,Tr,Dg,...) فرسایش و میزان خاک تلف شده از یک خندق مجزا برآورد شده است. در ابتدا با استفاده از ضریب هیدروترمال (HTK) استعداد منطقه برای ایجاد خندق ها بررسی و سپس با استفاده از روابط متناسب، ویژگی های رواناب ها از نظر زمان جابجایی به صورت کمی بررسی شد و میزان رسوب حاصل از یک خندق مجزا برآورد گردید (Dg). ن تایج حاصل این بررسی ها حاکی از این است که ش دت فرسایش آب کندی در بخش های مختلف حوضه ی آتش بیگ متفاوت است. در قسمت های میانی حوضه شدت فرسایش بیشتر از سایر بخش های حوضه مشاهده می شود. نتایج حاصل از به کارگیری HTK نشان می دهد که در حدود پنج ماه از سطح حوضه ی مورد مطالعه از نظر پارامترهای اقلیمی برای ایجاد آبکندهای عمیق مساعد می باشد. با توجه به نتایج حاصل از به کارگیری رابطه ی آستانه ی فرسایش در حوضه ی آتش بیگ، می توان گفت که میزان فرسایش در بیشتر بخش های حوضه از خط آستانه بسیار بیشتر است.
۲۵.

ارزیابی و پیش بینی خطر فرسایش خاک در حوضه سراسکندچای با استفاده از مدل USLE و GIS(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی زمستان ۱۳۹۴ شماره ۵۴

کلیدواژه‌ها: فرسایش خاک USLE فرسایش خطی پهنه بندی خطرفرسایش سراسکندچای دامنه های شرقی سهند

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای طبیعی جغرافیای خاکها
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا فنون جغرافیایی سنجش از راه دور GIS
  3. حوزه‌های تخصصی جغرافیا فنون جغرافیایی روش های کمی در جغرافیا
تعداد بازدید : ۱۱۱۶ تعداد دانلود : ۶۲۰
فرسایش خاک یکی از مهم ترین مسائل محیطی در دنیا بوده که عامل مهم بروز خسارات بزرگ اقتصادی و تهدید جدی برای توسعه پایدار محسوب می شود. در مقیاس حوضه ای، عوامل متعددی در زمینه سازی و تشدید فرسایش دخیل هستند. در فرسایش خاک توسط رواناب ها عوامل داخل حوضه ای مانند خاک، توپوگرافی، تراکم زهکشی والگوی کاربری نقش مهمی ایفا می کنند. در مناطق نیمه خشک وضعیت فرسایش خاک در محیط های کوهستانی و در سطح زمین های شیب دار که در معرض بارندگی سنگین هستند به مراتب بحرانی تر است. محدوده مورد مطالعه به عنوان یک منطقه کوهستانی نیمه خشک واقع در دامنه های شرقی کوهشتان سهند (شمال غرب ایران) خاک تحت فرسایش شدید آبی قرار گرفته است. در این محدوده- به عنوان یک محدوده کشاورزی و دامپروی مهم کشور- آثار این فرسایش به صورت خندق ها و شیارها در بخش های مختلف مشاهده می شود. برای بررسی علل و عوامل فرسایش آبی و برآورد و پیش بینی محدوده های تحت خطر فرسایش از مدل USLE استفاده و از تکنیک GIS بهره گیری شده است. در این مدل که اساس آن پارامترهای توپوگرافی، کاربری، بارندگی و نوع خاک است، ترکیب پارامترهای مورد ذکر در فرسایش آبی مورد تحلیل قرارگرفته است و در نهایت محدوده های تحت خطر پهنه بندی شده است. نتایج این بررسی ها نشان می دهد که در بین عوامل مورد بررسی، طول وشیب دامنه به عنوان عوامل توپوگرافی، نقش اصلی در فرایند فرسایش ایفا می کنند. در محدوده مورد مطالعه، طول دامنه، نوع و الگوی فرسایش را تعیین می کند. در بخش هایی که طول دامنه افزایش یافته، دخندق های عمیق تشکیل گردیده است. در این محدوده ها اگر در خاک درصد سیلت نیز یابد، فرسایش خطی تشدید شده است. نقشه پهنه بندی خظرفرسایش نشان می دهد که شیب های منتهی به دشت های سیلابی از پتانسیل بالایی برای فرسایش آبی برخوردارند.
۲۶.

بررسی تغییرات زمانی کانال فعال درمسیرهای پیچان داربا استفاده ازروش های تجربی وبا استناد به لایه بندی رسوبات کناری ،مطالعه موردی :مسیر پیچان دارآجی چای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی محیطی دوره ۲۶ تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۵۸)

کلیدواژه‌ها: سینوزیته پیچان زمان جابجایی آجی چای جابجایی کانال فعال لایه بندی رسوبات رسوبات کناری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۳ تعداد دانلود : ۴۵۰
چکیده تغییرات ژئومورفولوژیکی درمسیرهای پیچان دارنسبت به سایرالگوهای جریان بسیارسریع ترصورت می گیرد.تمامی تغییراتی که درطول وعرض دشت های سیلابی درطی زمان ودراثرجابجایی قوس خمیدگی های مسیررخ می دهد،در نحوه لایه بندی ودراندازه رسوبات کناری منعکس می گردد.با علم براین که چه تغییراتی به چه نحوی درلایه بندی ودراندازه رسوبات تراس های کناری منعکس می شود،می توان درمورد نحوه وقوع تغییرات درمسیرجریان درطی زمان اظهار نظرنمودودرمورد تغییرات احتمالی بعدی پیش بینی هایی راانجام داد.باتوجه به وقوع تغییرات زیاددرمسیررودخانه آجی چای،دراین مقاله سعی شده است،نحوه تغییرات درمسیرجریان این رودخانه درطی زمان مورد بررسی قرارگیرد.رودخانه آجی چای(واقع درموقعیت جغرافیایی از '58 ° 37 تا '07 ° 38 عرض شمالی و' 15° 46 تا' 45° 47 طول شرقی)درطول مسیرخوددارای خمیدگی های زیادی است که جابجایی قوس این خمیدگی ها،به طرف راست ویا چپ محوراصلی جریان،چهره دشت سیلابی رادرطول زمان تغییرداده است.دراین مقاله،برای بررسی نحوه و میزان تغییرات زمانی کانال فعال درطول وعرض دشت سیلابی،ازروش های تجربی ومیدانی بهره گیری شده است.برای بررسی تغییرات شعاع قوس خمیدگی هادرطی زمان،ازتصاویرماهواره ای وعکس های هوایی و برای بررسی میزان سینوزیته ازرابطه s استفاده شده است.برای برآورد میزان فرسایش کناری از رابطه E وبرای برآوردزمان جابجایی ها از رابطه T∆ استفاده شده ودرادامه مطالعات ،به نحوه لایه بندی رسوبات درتراس های رودخانه توجه شده است ودرنتیجه گیری ها،به اطلاعات حاصل ازچینه نگاری استناد شده است.نتایج این بررسی ها نشان می دهد که اندازه شعاع قوس خمیدگی ها درطی زمان بطور قابل ملاحظه ای تغییریافته است.این نتایج همچنین حاکی ازاین است که جابجایی کانال فعال دراطراف محورکانال درطول زمان بطورمکررصورت گرفته است.طبق نتایج حاصل ازاین بررسی ها،زمان جابجایی درتمامی طول کانال به یکسان نبوده و دربخش هایی ازمسیر،این زمان کوتاهتراز 5 سال ودربخش های دیگراین زمان طولانی تربوده است .بررسی های لایه بندی تراس های کناری در مسیرآجی چای همچنین نشان می دهد که با هر جابجایی در قوس خمیدگی مسیر،اندازه ذرات و نحوه لایه بندی رسوبات کناری تغییر یافته است .
۲۷.

پیش یابی و تحلیل روند تغییرات کیفیت آب رودخانه اهر و بررسی تأثیر احتمالی آن بر سلامت انسان

نویسنده:
منبع: هیدروژئومورفولوژی سال ۱ زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱ 93 - 109

کلیدواژه‌ها: کیفیت آب آلودگی آب TDS ویژگی های آب سلامتی انسان رودخانه اهر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸ تعداد دانلود : ۴۷
ویژگی سازندهای سطحی پهنه های خاستگاه شاخابها و تغییرات زیست محیطی در ابعاد متعددی بر حوزه های موثر بر حیات انسان، از جمله کیفیت آب اثر می گذارند. دست کاری غیراصولی شیب ها توسط انسان و صنعتی شدن جوامع سبب تولید آلاینده های مختلف گردیده که با ورود به محیط زیست انسان و به ویژه در منابع آب، باعث کاهش کیفیت آب شده است. ورود مواد جامد به آب و افزایش بیش از حد مجاز غلضت یونهای، موجود در آب کشاورزی و سایر استفاده ها از آب، آن را با محدودیت رو به رو می سازد. لذا آلودگی و یا کاهش کیفیت منابع آب می تواند به طور مستقیم و غیرمستقیم سلامتی انسان و امنیت غذایی او را به خطر اندازد. رودخانه اهر یکی از رودخانه های مهم دامنه های غربی سبلان می باشد و نقش موثری در سیراب سازی و تأمین آب اراضی کشاورزی و شهرها و روستاهای در مسیر خود دارد. ولی در سال های اخیر این رودخانه دچار تغییراتی در میزان دبی و رواناب حوضه گردیده است. بنابراین، در این پژوهش به صورت موردی تغییرات درازمدت کیفیت آب رودخانه در ایستگاه اهر با استفاده از شاخص های (pH, Na، SO4، TDS) مورد بررسی و با استفاده از آزمون آماری من-کندال روندیابی گردیده است و سپس با استفاده از رابطه رگرسیون خطی هر سه شاخص تا سال 1400پیش بینی شده است. نتایج این بررسی، نشان می دهد، هر سه شاخص در طول دوره چهل ساله مورد مطالعه، روند افزایشی داشته اند، که در نتیجه آن شاخص Na همچنان در منطقه خوب، شاخص SO4، در محدوده خوب و قابل قبول و شاخص TDS به محدوده نامناسب و بد برای مصرف انسان بر اساس آستانه های تعیین شده شولر رسیده است. بنابراین بر اساس نتایج و پیش بینی های انجام شده، مواد جامد محلول در آب منطقه مورد مطالعه به شدت افزایش یافته و در صورت تداوم و تشدید این روند منجر به آلودگی آب این رودخانه و مضر برای مصرف انسان می گردد.
۲۸.

بررسی گسلش فعال و خطر گسترش شهرها در پیرامون گسل های زمین لرزه ای (مطالعه موردی: حوضه های شمال تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی محیطی دوره ۲۵ پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳ (پیاپی ۵۵)

کلیدواژه‌ها: شاخص های ژئومورفیک گسلش فعال گسلهای زمین لرزه ای حوضه های شمال تبریز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۰۶ تعداد دانلود : ۷۵۷
شهر تبریز یکی از چهار شهر بزرگ ایران و بزرگترین پایگاه جمعیتی منطقه شمال غرب کشور می باشد. این شهر روی یک گسل فعال تکتونیکی قرار دارد. لرزه خیزی این منطقه از همگرایی پوسته های قاره ای عربستان و اوراسیا ناشی می شود. نتیجه این حرکات وقوع زمین لرزه های بزرگ تا متوسط است. بطوری که شهرهای مستقردر این منطقه (مانند شهر تبریز) بارها بوسیله زمین-لرزه های قوی ویران شده اند. این پژوهش سعی دارد ضمن مرور وضعیت لرزه خیزی و سایزموتکتونیکی منطقه، به ارزیابی تکتونیک فعال با استفاده از شاخص های ژئومورفیک در حوضه های زهکشی ورکش چای، گماناب چای و نهندچای که در شمال شهر تبریز قرار دارند، بپردازد و خطر گسترش شهر را در پیرامون گسل های زمین لرزه ای (مانند گسل تبریز) یادآوری نماید. برای این منظور از داده های زمین لرزه ای تاریخی و لرزه نگاری دستگاهی شمال غرب کشور استفاده شد. برای ارزیابی فعالیت های نئوتکتونیکی نیز از 6 شاخص های ژئومورفیک شامل نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن(Vf)، نسبت شکل حوضه (Bs)، شاخص شیب طولی رودخانه (SL)، عدم تقارن حوضه (AF)، عامل تقارن توپوگرافی(T) و شاخص سینوسی رودخانه (S) استفاده شد. ارزیابی نسبی فعالیت های تکتونیکی نیز با استفاده از شاخص (Iat) انجام شد. بررسی وضعیت لرزه خیزی گسل تبریز نشان می دهد که میزان لغزش راستگرد این گسل می تواند زمین لرزه های به بزرگی 3/7 – 7 ریشتر با دوره برگشت 300-250 سال را به همراه داشته باشد. نتیجه تحلیل شاخص های ژئومورفیک در حوضه های شمال تبریز، فعالیت تکتونیکی زیاد منطقه را نشان می دهد. به این ترتیب، شهر تبریز در یک منطقه مخاطره آمیزی از نظر حرکات تکتونیکی واقع شده است. این امر می بایست در مباحث برنامه ریزی و توسعه شهری و اجرای برنامه های عمرانی مورد توجه مسئولین شهری قرار گیرد.
۲۹.

بررسی تغییرات پیچان رود آجی چای در پهنه سیلاب دشت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی پاییز ۱۳۹۳ شماره ۴۹

کلیدواژه‌ها: پیچان رود دشت سیلابی پویای کانال جابه جایی کانال زمان جابه جایی آجی چای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲۲ تعداد دانلود : ۶۳۴
پیچان ها، به عنوان جالب ترین الگوی جریان، پویای زیادی را به مسیر جریان رودخانه ها می بخشند. ایجاد خمیدگی ها در مسیر جریان رودخانه ها، انرژی لازم برای جابجایی بیشتر کانال فعال در پهنه های دشت های سیلابی را فراهم می نمایند و با این جابجایی ها، تغییرات ژئومورفولوژیکی عمده ای در دشت های سیلابی رخ می دهد. در طول مسیر رودخانه هایی که تأسیسات زیادی در کناره ها و در مسیر رودخانه وجود دارد ، این جابه جایی ها می تواند بسیار مشکل آفرین باش د. رودخانه آجی چای به عنوان تیپیک ترین مئاندر، جابه جایی های زیادی در مسیر جریان خود انجام می دهد (واقع در شمال غرب ایران و در موقعیت جغرافیایی از '07 °38، '58 °37 عرض شمالی و ' 15 °46 ، '45 °47 طول شرقی). در این مقاله سعی ش ده است با استفاده از داده های حاصل از اندازه گ یری ها بر روی عکس های هوایی و ماهواره ای و به کار گیری روش های تجربی، میزان جابه جایی ها، قابلیت حرکات جانبی در مسیر و همچنین زمان جابه جایی ها، محاسبه و برآورد گردد. در این بررسی ها، به پارامترهای خودپیچان مانند شعاع خمیدگی ها، استناد گردیده و پهنای مسیر با بهره گیری داده های حاصل از اندازه گیری شعاع، از رابطه W محاسبه و به منظور بررسی قابلیت جابه جایی مسیر، نسب شعاع و پهنا (R/W) به دست آمده است. زمان انجام جابه جایی های کانال فعال در دشت سیلابی نیز با استفاده از T∆ برآورد شده است. نتایج این بررسی ها نشان می دهد که در طی زمان، کانال فعال رودخانه آجی چای در پهنه دشت سیلابی خود به طور مکرر جابه جا شده و در اثر این جابه جایی ها و در نتیجه در اثر ایجاد فرصت برای انجام فرسایش کناری ناشی از آن، دشت سیلابی فراخ تر شده است. در بخش هایی از مسیر آجی چای، زمان لازم برای انجام یک جابه جایی کامل از 1 سال تا بیش از 5 سال در بخش های دیگر طول مسیرآجی چای متفاوت است. میزان سینوزیته در طول مسیر آجی چای و درطی زمان ت غییر یاف ته است و با هر تغییر در میزان س ینوزیته و تغییر جهت جابه جای خمیدگی ها، داغ آب هایی در دشت سیلابی بر جای مانده است
۳۰.

برآورد خطر وقوع سیلاب ها در مسیر پیچان رودها مورد : رودخانه شور (واقع در دامنه های شرقی کوهستان سهند)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه تابستان ۱۳۹۲ شماره ۳۱

کلیدواژه‌ها: رودخانه شور پیچان رودها خطر سیل سیلاب ها دامنه های شرقی کوهستان سهند

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۵۶ تعداد دانلود : ۸۹۶
پیچان رودها از چشم اندازه های مهم هیدرولوژیکی هستند که تغییرات ژئومورفولوژیکی مهم تری را موجب می شوند. در یک محیط ویژه، این چشم اندازها از نشانه های تغییرات ناگهانی هیدرولوژیکی وژئومورفولوژیکی محسوب می شوند حضور پیچان رودها در واقع یکی از نشانه های مهم خطر وقوعسیلاب ها در محدوده ی تشکیل به شمار می آید. در مسیر رودخانه شور- واقع در دامنه های شرقی کوهستان سهند و جاری در یکی از زیرحوضه های قرنقوچای - پیچ وخم های زیاد و متوالی تشکیل شده است که با توجه به پیچ و خم های ایجاد شده، این پیچان رود از تیپیک ترین نوع خود محسوب می شود. در این مقاله،برای بررسی این پدیده ها و همچنین برای مطالعه ی پتانسیل خطر وقوع سیلاب ها در طول قطعاتی از مسیر پیچان رود از شاخصی به نام شاخصLFHاستفاده شده است. برای به کارگیری این شاخص از نقشه های توپوگرافی، از تصاویر ماهواره ای و از عکس های هوایی و داده های میدانی استفاده شده است. نتایج حاصل از بررسی ها و شاخص به کار گرفته شده،نشانمی دهد که مقدار LFH در کل طول مسیر متفاوت بوده و مقدار آن با متوسط0.77 در طول پیچان رود شور نسبتاً بالا است. به عبارت دیگر، طبق این شاخص، خطر وقوع سیلاب های بزرگ، به ویژه در طول بعضی از قطعات مسیر پرپیچ وخم دار این رودخانه بالا است. بررسی ها همچنین حاکی از این است که بعد از وقوع هر سیلاب و با انجام هرجابجایی در قوس پیچان و حرکت آن به طرفکناره ها، فرسایش کناری در طول مسیر رودخانه شور تشدید و خطرات ناشی از آن نیز افزایش می یابد.
۳۱.

ارزیابی پهنـه های تحت خطر فرسایش خاک در حوضه سراسکندر چای، دامنه های شرقی کوهستان سهند با استفاده از مدل USLE و GIS(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی تابستان ۱۳۹۱ شماره ۴۰

کلیدواژه‌ها: فرسایش خاک USLE فرسایش خطی پهنه بندی خطرفرسایش سراسکندچای دامنه های شرقی سهند

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای طبیعی جغرافیای خاکها
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا فنون جغرافیایی سنجش از راه دور GIS
  3. حوزه‌های تخصصی جغرافیا فنون جغرافیایی روش های کمی در جغرافیا
تعداد بازدید : ۱۳۹۸ تعداد دانلود : ۷۷۹
با تداوم روند خشکی محیط و مدیریت غیراصولی آن، فرسایش خاک به یکی از مهم­ترین مسائل دامنه­های شرقی سهند تبدیل شده است. در این محدوده و در مقیاس حوضه­ای، عوامل متعددی در زمینه­سازی و تشدید فرسایش خاک دخیل هستند. در محدوده مورد مطالعه - به عنوان یک منطقه نیمه­خشک واقع در دامنه­های شرقی کوهستان سهند (شمال غرب ایران) - خاک تحت فرسایش شدید آبی قرار گرفته است. آثار این ­فرسایش­ در محدوده مورد مطالعه - به عنوان یک محدوده کشاورزی­ و دامپروی مهم کشور ـ به صورت­ سطوح آشفته با خندق­ها و شیارهای متعدد ظاهرشده است. برای بررسی علل و عوامل فرسایش آبی و شناسایی محدوده­های ­تحت خطر فرسایش از مدل USLE استفاده و از تکنیک GIS بهره­گیری شده است. در این مقاله، با استفاده از مدل مذکور که اساس آن بکارگیری پارامترهای توپوگرافی، اربری، بارندگی و نوع خاک ­است، فرسایش آبی مورد تحلیل قرار گرفته و در نهایت محدوده­های تحت خطر، پهنه­بندی شده است. نتایج این بررسی­ها نشان می­دهد که در بین عوامل مورد بررسی، طول و شیب دامنه به عنوان عوامل توپوگرافی، نقش اصلی ­در فرایند فرسایش ایفا می­کنند. در محدوده مورد مطالعه، طول دامنه، نوع و الگوی فرسایش را تعیین می­کند. در بخش­هایی که طول دامنه افزایش­ افته، خندق­های عمیق تشکیل گردیده و با افزایش میزان سیلت­، فرسایش خطی نیز تشدید شده است. نقشه پهنه­بندی خطرفرسایش نشان مـی­دهد که شیب­های منتهی بـه ­دشت­های سیلابی از پتانسیل بالایی بـرای تشدید فرسایش آبی برخوردارند.
۳۲.

بررسی و تحلیل نوع ومدت زمان جابجایی ها در مسیر رودخانه های مئاندری و نقش جابجایی ها در فرسایش کناری در نواحی نیمه خشک )مورد: رودخانه قره آغاج((مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه سال دهم تابستان ۱۳۹۱ شماره ۲۷

کلیدواژه‌ها: مئاندر فرسایش کناری جابجایی مسیر زمان جابجایی نواحی نیمه خشک رودخانه قره آغاج

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸۱ تعداد دانلود : ۷۴۷
مئاندرها ازچشم اندازهای پویا و ازاشکال مهم تأثیرگذار در ویژگی های دشت های سیلابی محسوب می شوند که به دلایل مختلف تشکیل وتحت شرایطی به صورت های متنوع جابجا می گردند. با هر جابجایی، تغییراتی در پهنای دشت های سیلابی و میزان رسوبات وارده به رودخانه ها صورت می گیرد. مئاندرهای تشکیل شده در دشت های سیلابی قره آغاج (واقع در دامنه های شرقی سهند با مختصات جغرافیایی ،از '00 °37 تا '20 °37 عرض شمالی و از'45° 46 تا ' 15° 47 طول شرقی ) از نوع بی نظم بوده و بسیارپویا هستند. در این پژوهش از تصاویر ماهواره ای و نقشه های توپوگرافی برای ترسیم مسیرهای جابجایی پیچان ها استفاده شده و محل جابجایی ها با مشاهدات میدانی درسطح زمین تثبیت شده است. نتایج حاصل از بررسی این پدیده ها که درمحدوده ی مورد مطالعه با استفاده ازاندازه گیری های مسیرهای جابجایی قدیمی و نسبت های R/W صورت گرفته و همچنین زمان لازم برای جابجایی با استفاده از شاخص ویژه (TΔ) محاسبه شده است، نشان می دهد که میزان جابجایی ها در طول بخش های مختلف مسیر بسیار متفاوت است (با تفاوت زمانی 13 سال). همچنین نتایج این بررسی ها حاکی از این است که زمان لازم برای جابجایی ها در بخش هایی از مسیرکوتاه و در بخش های دیگر زیاد است. بررسی ها نشان می دهد که در محدوده ی مورد مطالعه، خطر فرسایش کناری در بخش هایی که میزان جابجایی ها زیاد بوده، بسیار بالا است.
۳۳.

بررسی رفتار پیچان رودها در دشت های سیلابی نواحی نیمه خشک، مطالعه موردی: دشت های سیلابی دامنه های جنوب شرقی کوهستان سهند (رودخانه شور و قره آغاج)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات جغرافیایی دوره ۲۷ پاییز ۱۳۹۱ شماره ۱۰۶

کلیدواژه‌ها: سینوزیته پیچان رودها کوهستان نیمه خشک جابه جایی مسیر دامنه های جنوب شرقی سهند

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱۱ تعداد دانلود : ۶۳۳
ایجاد پیچ وخم های زیاد، از ویژگی های مهم بیشتر رودخانه های جاری در نواحی نیمه خشک محسوب می شود. جابه جایی های سریع در مسیرجریان رودخانه ها، تغییر در مکان پشته های میانی و فرسایش کناری، از آثار ایجاد پیچ وخم ها در مسیر جریان رودخانه هاست. در مسیر رودخانه های جاری در دامنه های جنوب شرقی کوهستان سهند (واقع در́46 ˚ 43 تا 15 ˚47 طول شرقی واز́05 ˚ 36 تا ́20 ˚ 37 عرض شمالی )پیچ وخم های زیادی قابل مشاهده است. حضوراین پیچان رودها وجابه جایی در پیچ وخم های آنها در بخش های مختلف مسیر و تماس قوس پیچان رودها با دیواره دشت های سیلابی، باعث شده است که مواد دیواره ای در محل مورد هجوم به شکل انبوه به داخل دشت های سیلابی فرو ریزد و به این ترتیب، بر میزان بار رسوبی رودخانه ها افزوده شود.شدت فرسایش کناری و میانی در دشت های سیلابی دامنه های جنوب شرقی کوهستان سهند در سال های اخیر به حدی بوده است که حضور درختان کناری و میانی نیز نتوانسته است جلوی چنین فرسایشی را بگیرد. در این مقاله سعی شده است با استفاده از شاخص های مختلف(t R/W ,s,Δ ) و با به کارگیری تصاویر ماهواره ای و نقشه های توپوگرافی، ویژگی های پیچان رودها بررسی شود و میزان جابه جایی ها در طول زمان تعیین شود. نتایج این مطالعات نشان می دهد که، میزان سینوزیته پیچان رودها در مسیر جریان نسبتا بالا بوده و میزان جابه جایی قوس آنها در طول زمان نیز زیاد است و در نتیجه، خطرفرسایش کناری و میانی نیز در طول مسیر های مورد نظر بالاست. پیچان رودهای محدوده مورد مطالعه که از نوع بی نظم هستند، در طول مسیر به علل مختلف تشکیل می یابند، اما علت عمده تشکیل آنها دستکاری های انسانی و تکتونیک فعال در منطقه است.
۳۴.

بررسی تاثیرات وقوع خشکسالی های اخیر در تشدید فرسایش خندقی و رخداد لغزش ها، درحوضه آذرشهرچای، با استفاده از روش شبکه عصبی مصنوعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات جغرافیایی سال بیست و ششم تابستان ۱۳۹۰ شماره ۱۰۱

کلیدواژه‌ها: شبکه عصبی مصنوعی خشکسالی فرسایش لغزش فرسایش خندقی حوضه آذرشهرچای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸۰ تعداد دانلود : ۶۳۵
حوضه های زهکشی نواحی نیمه خشک، به لحاظ حاکمیت شرایط خاص، نسبت به وقوع خشکسالی ها حساسیت زیادی را ازخود نشان می دهند. عکس العمل این حوضه ها نسبت به وقوع خشکی سطوح دامنه ها، به صورت از بین رفتن پوشش گیاهی، تشدید فرسایش آبراهه ای وخندقی و وقوع لغزش های متعدد در کنار مسیرهای جریان آب ها جلوه گر می شود. حوضه آذرشهر ( واقع درمختصات جغرافیایی از'36 ˚37 تا ' 49 37 عرض شمالی و از'20 ˚44 الی '49 45 طول شرقی ) به عنوان یکی از حوضه های توده کوهستانی سهند، دراثر وقوع خشکسالی های اخیر تغییرات قابل ملاحظه ای را بر عملکرد فرآیندهای ژئومورفولوژیک و در نتیجه، در اشکال ناشی از آنها تجربه کرده است. بررسی تغییرات آب های سطحی وزیرسطحی، ویژگی های شیمیایی آب ها، داده های رسوب رودخانه ها و...، با استفاده از داده های جمع آوری شده در طی سال های آماری، حاکی از تاثیرپذیری این ویژگی ها از وقوع خشکسالی هاست. در این مقاله، به منظور تعیین میزان تغییرات ژئومورفولوژیک ناشی از وقوع خشکسالی ها در محدوده مورد مطالعه، کلیه متغیرهای مورد نیاز تحلیل وبا استفاده از تکنیک تحلیل شبکه عصبی مصنوعی بررسی گردید و نقشه نهایی نیز با به کارگیری Arc/view ترسیم شد. نتیجه حاصل از این تحلیل ها و انطباق آنها با واقعیات زمینی، حاکی از این است که بخش های مختلف حوضه ازوقوع خشکسالی های اخیرکاملاً متاثر شده است، اما میزان و شدت تاثیرگذاری خشکسالی ها در پیدایش و توسعه پدیده های ژئومورفولوژیک دربخش های جنوبی، انتهای غربی وشرقی حوضه وقسمت های جنوبی بیشتر بوده است. در این بخش ها دامنه ها به شدت بر اثر وقوع خشکسالی ها آسیب دیده اند و خندق های عمیقی نیزشکل گرفته است.
۳۵.

پایش مکانی ویژگی های کیفی آب زیرزمینی در سازندهای مختلف زمین شناسی (مطالعه ی موردی: بالادست حوضه ی آجی چای، شرق دریاچه ارومیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه ناحیه ای پاییز و زمستان ۱۳۹۰ شماره ۱۷
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷۴ تعداد دانلود : ۹۶۵
ویژگی های کیفی آب های زیرزمینی از لیتولوژی و ساختمان زمین شناسی سازندهای آبخوان ها تأثیر می پذیرد. این پژوهش کیفیت شیمیایی آب زیرزمینی بالادست حوضه ی آبریز آجی چای را در ارتباط با سازندهای مختلف زمین شناسی موجود در آبخوان های منطقه بررسی می کند. بنابراین متغیرهای هیدروشیمی (کاتیون ها و آنیون های اصلی موجود در آب) چهل و هفت نمونه آب زیرزمینی منطقه در مهرماه 1386 با استفاده از دیاگرام های دایره ای و پایپر تجزیه و تحلیل شدند. پس از تعیین تیپ آبی نمونه ها، نقش سازندهای مختلف زمین شناسی در کیفیت شیمیایی آب های زیرزمینی منطقه مورد بررسی قرار گفت. نتایج مطالعه نشان می دهند که املاح آب های زیرزمینی در مسیر حرکت از پایکوه های اطراف به سمت غرب منطقه افزایش یافته و ترکیبات شیمیایی آنها تغییر می یابد. یعنی تیپ آبی از بی کربنات کلسیم در پایکوه های سبلان و بزقوش، که از سنگ های آذرین هستند، در غرب منطقه به کلرور کلسیم و منیزیم تبدیل می شوند. دلیل این تغییر، وجود سنگ های رسوبی و نهشته های تبخیری میوسن در غرب منطقه است.
۳۶.

شناسایی اشکال مورفوژنتیک فعال در گردنه پیام با هدف برنامه ریزی ژئوتوریسم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات جغرافیایی سال بیست و ششم زمستان ۱۳۹۰ شماره ۱۰۳

کلیدواژه‌ها: شمال غرب ایران گردنه پیام اشکال مورفوژنتیک فعال برنامه ریزی ژئوتوریسم مکان ژئومورفولوژیک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۶۶ تعداد دانلود : ۹۶۲
طرح رابطه مسائل ژئومورفولوژیک با توریسم،از جمله حیطه های مطالعاتی بین رشته ای است که در سال های اخیر در قالب بررسی عملکرد سیستم های مورفوژنتیک در ارتباط با اکوتوریسم، مورد اقبال محققان قرار گرفته است. با برقراری چنین ارتباطی، مکان های توریستی ژئومورفولوژیک، همانند گردنه پیام، به صورت اشکال و فرایندهای ژئومورفولوژیک تعریف می شوند که بنابر درک انسان از عوامل تأثیرگذار زمین شناسی، ژئومورفولوژیک، تاریخی و اجتماعی این مکان ها، ارزش زیبایی شناختی، علمی، فرهنگی-تاریخی و یا اجتماعی- اقتصادی پیدا می کنند. بر اساس چنین جایگاهی، معرفی گردنه پیام به عنوان مکانی ژئومورفولوژیک و ارائه صورت وضعیت توان های اکوتوریسمی جزو اهداف اصلی آن تعیین گردید. برای نیل به این اهداف، ویژگی های ژئومورفولوژیک که می توانستند به عنوان تضمین کننده بهره برداری بهینه از مکان های ژئومورفیک تلقی شوند، از طریق مشاهدات میدانی و تفسیر نقشه های توپوگرافی و زمین شناسی متوسط مقیاس و تصاویر هوایی و ماهواره ای شناسایی شدند. سپس ماهیت سیستم های مورفوژنتیک فعال در سطح گردنه پیام بررسی شد و نواحی مورفوژنتیک آن شناسایی شدند. سیستم رودخانه ای، سیستم پریگلاسیری، سیستم تراورتن زایی و انسان، مهمترین فرایندهای مورفوژنتیکی فعال شناخته شده در گردنه پیام هستند. بر همین اساس، چشم انداز کلی گردنه پیام، نتیجه عملکرد تکتونیک و فرایندهای رودخانه ای در دوره های مختلف زمین شناسی است. بخش مرتفع گردنه، مخروط افکنه تندیرلی و واحد فلات، سه ناحیه اصلی مورفوژنتیکی سطح گردنه هستند که هرکدام از آنها با اشکال و فرایندهای خاصی شناخته می شوند. هم اکنون، علی رغم ضرورت لحاظ دیدگاه های اکوتوریسمی در بهره برداری از مکان های ژئومورفولوژیک، بهره برداری از گردنه پیام به عنوان تنها مکان ژئومورفیکی در حال بهره برداری، با روش هایی غیر اکوتوریسمی صورت می گیرد و به عملکرد سیستم های مورفوژنتیک که خود ایجاد کننده این جاذبه ها هستند، توجهی نمی شود.
۳۷.

بررسی آستانه های توپوگرافیکی وتحلیل نقش نوع سازندهای سطحی در توسعه خندق ها در دامنه های کوهستان های نواحی نیمه خشک مطالعه موردی: حوضه شورچای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی محیطی سال بیست و دوم بهار ۱۳۹۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۱)

کلیدواژه‌ها: کوهستان سهند فرسایش خندقی عوامل توپوگرافی فرسایش خطی سازندهای سطحی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۳۱ تعداد دانلود : ۸۷۶
در سطوح دامنه های مناطق نیمه خشک انواع فرسایش و با شدت های متفاوت فعال است. فرسایش خطی بویژه فرسایش خندقی در بین انواع فرسایش مهمترین عامل تخلیه و ورود مواد دامنه ای به دشت های سیلابی وآب های جاری محسوب می شود. این نوع فرسایش در محدوده های کوهستانی نواحی نیمه خشک که دامنه هابه خوبی توسط پوشش گیاهی محافظت نمی شوند، بیشتر دیده می شود. در تشدید فرسایش عوامل مختلفی دخیل هستند، اما سرعت تشکیل عوامل مختلفی دخیل از پدیده های مربوط به فرسایش، به ویژه خندق ها در سطوح شیبدار متشکل از سازندهای سطحی مستعد به فرسایش خطی قابل ملاحظه است. در حوضه شورچای واقع در دامنه های شرقی کوهستان سهند (واقع در موقعیت جغرافیایی از ́ 05 ˚ 36 تا ́ 20 ˚ 37 عرض شمالی واز ́ 43 ˚ 46 تا ́ 15 ́ ˚ 47 طول شرقی )بر روی دامنه های متشکل از سازندهای سطحی متشکل از مارن، سیلت و رس حضور خندق های عمیق ودر حال توسعه در بخش های مختلف حوضه، بویژه در شیب های منتهی به رودخانه اصلی بیشتر دیده می شود. در این مقاله با استفاده از شاخص ها وضرایب مختلف مانند شاخص های V و TCI عوامل تشکیل وتوسعه این پدیده بررسی و تحلیل شده. نتایج حاصل از این بررسی ها نشان می دهد که در بخش های مختلف حوضه شورچای، شیب و نوع سازندهای سطحی دامنه ها نقش اولیه را در فراهم نمودن زمینه لازم برای تشکیل خندق ها ایفا نموده است. تحلیل مقادیر حاصل از به کارگیری شاخص ها در بخش هایی از محدوده مورد مطالعه نشان می دهد که در مواردی مقادیر حاصل از حد آستانه ها تجاوز نموده است، که این امر از پتانسیل بالای دامنه های محدوده مذکور برای فرسایش خطی، حکایت می کند.
۳۸.

بررسی پتانسیل خطر وقوع سیل در مسیر رودخانه های مئاندری، با استفاده از شاخص LFH مطالعه موردی: رودخانه شور (واقع در دامنه های شرقی کوهستان سهند)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای طبیعی دوره ۴۳ بهار ۱۳۹۰ شماره ۱ (پیاپی ۷۵)

کلیدواژه‌ها: مئاندر رودخانه رودخانه شور خطر سیل سیلاب ها دامنه های شرقی کوهستان سهند تاثیرات مئاندرها

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای طبیعی جغرافیای آبها
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا فنون جغرافیایی روش های کمی در جغرافیا
تعداد بازدید : ۸۸۴ تعداد دانلود : ۴۵۸
مئاندرها از چشم اندازهای بسیار زیبا و در عین حال از اشکال خطرناک ژئومورفولوژیکی هیدرولوژیکی دشت های سیلابی مناطق کوهستانی محسوب می شوند. عوامل مختلفی در تشکیل و توسعه و جابه جایی مسیر کانال ها دخالت می کنند. یکی از عوامل مهم در تشکیل این پدیده ها، وقوع سیلاب ها و مازاد انرژی در مسیر جریان رودخانه-هاست. حضور مئاندرها در مسیر رودخانه ها در واقع از نشانه های مهم خطر وقوع سیلاب ها در محدوده تشکیل آنهاست. در مسیر رودخانه شور، جاری در حوضه کوهستانی نیمه خشک (واقع در عرض شمالی '05? 36 تا '20 ?37 و طول شرقی '43 ?46 تا '15 ?47) پیچ وخم های زیاد و متوالی تشکیل می گردد و متداول ترین مئاندرها مشاهده می شود. در این مقاله، برای بررسی این پدیده ها و همچنین با هدف مطالعه پتانسیل خطر وقوع سیلاب ها در طول قطعاتی از مسیرهای مئاندری، از شاخص LFH استفاده شده است برای رسیدن به هدف از پارامترهای خود مئاندرها از جمله کمربند مئاندر، پهنای بستر و مانند اینها استفاده شده است. نتایج به دست آمده از بررسی ها، نشان می دهد که مقدار LFH در کل طول مسیر متفاوت است و با متوسط 77/0 مقدار آن بالاست. به عبارت دیگر، طبق این شاخص، در طول مسیر رودخانه شور، پتانسیل سیل خیزی در طول قطعاتی از مسیرهای پیچ-وخم دار بالاست. بررسی ها همچنین حاکی از آن اند که جابه جایی قوس مئاندرها به طرف کناره ها باعث شده است که فرسایش کناری در طول مسیر رودخانه شور تشدید گردد و مخاطرات ناشی از آن نیز افزایش یابد.
۳۹.

پژوهشی در توفای مخروط افکنه ای پرسیان در شمال غرب ایران و کاهش روند تشکیل آن در هولوسن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی محیطی سال بیست و دوم تابستان ۱۳۹۰ شماره ۲ (پیاپی ۴۲)

کلیدواژه‌ها: شمال غرب ایران هولوسن توفای مخروط افکنه ای سیستم توفازایی مخروط افکنه پرسیان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۳۹ تعداد دانلود : ۱۲۴۷
منطقه مورد مطالعه بخشی از سیستم مخروط افکنه ای پرسیان است که در دامنه شمالی کوه کیامکی قراردارد. وجود نهشته های توفایی در پایین دست مخروط افکنه پرسیان، ارتباط آنها با سایر بخش های سیستم مخروط افکنه ای، سیستم توفازایی و روند کاهشی به جاگذاری توفاها مهمترین مسایل مطرح در این پژوهش هستند. بررسی منابع، بازدیدهای میدانی و کنترل های زمینی امکان تعیین سن نسبی و تحلیل ساختار رخساره ای را فراهم آورد. بر اساس نتایج این پژوهش، ویژگی های نهشته های کربناتی منطقه، حاکی از ماهیت توفایی آنها است و نوعی پیوستگی بین تشکیل آنها و عملکرد سیستم مخروط افکنه ای پرسیان وجود دارد که نتیجه آن تشکیل توفای مخروط افکنه ای است. وجود توالی بین نهشته های توفایی و کنگلومراها در ساختمان مخروط افکنه و تفاوت در ضخامت و گستره لایه های توفایی از مشخصات بارز منطقه مورد مطالعه است. یافته های مقاله بر نقش آب های زیرزمینی در تشکیل توفا، چشمه ای بودن محیط توفازایی در گذشته و تغییر آن به محیط آبشاری در اواخر هولوسن تأکید دارد. تطبیق فازهای نهشته گذاری در مخروط افکنه پرسیان با تقویم تغییرات اقلیمی کواترنری نشان داد روند تشکیل توفا در هولوسن روندی کاهشی بوده که این مسأله نه تنها می تواند به محققان عرصه تغییرات اقلیمی گذشته کمک نماید بلکه، خبر از اضمحلال تدریجی این سیستم در منطقه دارد که عملکرد انسان در بهره برداری از بخش فعال آن بر سرعت این تخریب می افزاید.
۴۰.

نقش تغییرات ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک ها در طول دامنه ها در فرسایش پذیر شدن خاک های کوهستان ها (با تأکید برفرسایش خندقی ): دامنه های شمال غربی سبلان (ازاهر تا مشکین شهر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدرس علوم انسانی-برنامه ریزی و آمایش فضا ۱۳۸۹ شماره ۱ (پیاپی۶۵)

کلیدواژه‌ها: ارزیابی ژئومورفولوژی کلان شهر تهران توسعه شهری حوضه زهکشی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۶۹ تعداد دانلود : ۲۰۲۰
درمحدوده های کوهستانی ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاکها، متأثر از تفاوت در ویژگیهای عناصر دامنه ای متفاوت است. عناصر دامنه ای علاوه بر تأثیرگذاری به این ویژگیها، به طور مستقیم و غیرمستقیم بر حساسیت فرسایش پذیری خاکها نیز تأثیرمیگذارند. به لحاظ تغییرات سریع در ویژگیهای خاکها درطول دامنه ها، توجه به تأثیراین تغییرات در میزان فرسایش پذیری خاکها و همچنین توجه به تمامی آنها در اعمال هرگونه اقدامات حفاظتی خاک از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هریک از ویژگیهای خاک، یعنی بافت، ساختمان خاک، مقادیر کربن آلی، میزان هدایت الکتریکی، pH، رطوبت خاک متأثر از عناصر دامنه ای، به نحوی در فرسایش پذیری خاکها و یا حاصلخیزی آنهامؤثرند. به لحاظ اهمیت این تأثیرات، با هدف بررسی فرسایش توده ای خاک در محدوده مطالعه شده، به عنوان یک منطقه کوهستانی (واقع در جغرافیایی َ15 038 تا َ30 038 عرض شمالی وَ 00047 تا َ380 47 طول شرقی، بین اهر و مشکین شهر). سعی شده است تا نقش عناصر دامنه ای در تعیین ویژگیهای اصلی خاک و در نهایت در میزان فرسایش پذیری آن مورد بررسی قرارگیرد. در این مطالعه ابتدا با استفاده از نمونه های برداشت شده از بخش های مختلف منطقه، ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاکها در طول دامنه ها مورد تحلیل قرارگرفته و با استفاده از روش های آماری، نقش عناصر دامنه ای در طویل شدن خندق ها بررسی شده است. نتایج این بررسی ها نشان می دهد که نقش عناصر دامنه ای در تغییر ویژگیهای شیمیایی و فیزیکی و همچنین نقش طول دامنه در طویل شدن خندق ها تعیین کننده است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان