هاشم نیکومرام

این مطالعه عوامل موثر بر تصمیم گیری یا نیات رفتاری مدیران واحد گزارشگر در ارتباط با شناسایی گزارشگری مالی متقلبانه را با به کارگیری یکی از پرکاربردترین نظریات در بررسی ارتباط بین نگرش و عمل، یعنی نظریه تکامل یافته رفتار برنامه ریزی شده ، بررسی نموده است. جامعه آماری مطالعه را اعضای هیات مدیره، مدیران عامل و مدیران مالی تشکیل داده اند،که به روش نمونه گیری تصادفی تعداد319نفر از میان آنها به عنوان نمونه انتخاب گردیده اند. با استفاده از پرسشنامه استاندارد و مدل سازی معادلات ساختاری، فرضیه های پژوهش، مورد آزمون قرار گرفت. نتایج نشان داده است که روابط میان سازه های تئوری تکامل یافته رفتار برنامه ریزی شده به جزکنترل رفتاری درک شده،می تواند مکانیسمی مناسب برای پیش بینی تصمیم گیری مدیران در رابطه با رفتارهای متقلبانهواحد گزارشگر تلقی گردد . پژوهش پیشرو برای قانون گذاران، استانداردگذاران و کلیه ذینفعان شرکت که به دنبال درمانشناختی رفتاری متقلبانه مدیران در صورت های مالی واحد گزارشگر می باشند، مفید است.

پژوهش حاضر از نظر روش ترکیبی بوده و در سه مرحله انجام شده است. دو مرحله اول از نظر روش کیفی بوده و در آنها، با استراتژی تئوری داده بنیاد، مؤلفه ها و مفاهیم دو سازه ”هوشیاری محیطی اسلامی“ و ”کیفیت ارتباط اسلامی“استخراج شده اند. در مرحله سوم، با استفاده از طرح شبه آزمایشی، تأثیراین دو مفهوم روی نگرش مشتریان مورد بررسی قرار گرفته است. طبق نتایج حاصل، برای سازه کیفیت ارتباط اسلامی سه مؤلفه ارتباط فروش، ارتباط عمومی، و ارتباط شخصی و برای سازه هوشیاری محیطی اسلامی دو مؤلفه هوشیاری محیطی طبیعی، و هوشیاری محیطی عمومی تعیین شدند. همچنین در ادامه، با تکنیک تحلیل توأمان سه سناریو از بین نه سناریوی محتمل انتخاب و بعنوان ابزار مداخله در طرح شبه تجربی و آزمون فرضیات تفاوتی مورد استفاده قرارگرفتند. نتایج آزمون فرضیات در مرحله آخر نشان می دهد که اولاً، نگرش مشتری در شرکت های با هوشیاری محیطی اسلامی بالا، مثبت تر از نگرش مشتری در شرکت های بدون هوشیاری محیطی اسلامی است، ثانیا، نگرش مشتری در شرکت های با کیفیت ارتباط اسلامی بالا، مثبت تر از نگرش مشتری در شرکت های بدون کیفیت ارتباط اسلامی است، و ثالثاً، مخاطبان بین این دو ابزار روابط عمومی تفاوتی قائل نشدند. شایان ذکر است که، مفهوم سازی هوشیاری محیطی و کیفیت ارتباط در سبک زندگی اسلامی،نوآوری این پژوهش محسوب می شود.

صورت های مالی به عنوان بخش اصلی فرایند گزارشگری مالی در صورتی برای استفاده کنندگان مفید خواهد بود که منطبق با ویژگی های کیفی و مفاهیم مندرج در استانداردهای حسابداری تهیه شده باشد. به دلیل وجود تفاوت در نوع فعالیت شرکت ها و همچنین رویدادها و وقایعی که واحدهای تجاری با آن مواجه می شوند، نمی توان رویه ها و مقررات یکسان و محدودی برای ثبت و گزارشگری کلیه رویدادها تعیین نمود. به همین دلیل، در استانداردهای حسابداری بر استفاده از قضاوت حرفه ای توسط تهیه کنندگان صورت های مالی تاکید شده است. در این تحقیق بررسی شده است که آیا بکارگیری قضاوت حرفه ای در استانداردهای حسابداری ایران، به ویژگی های کیفی اطلاعات مالی، از جمله قابلیت مقایسه و قابلیت اتکا، خدشه ای وارد می کند یا خیر؟ همچنین با توجه به نظریه نمایندگی بررسی شده که آیا در شرایطی که یک مدیر مالی قصد ایجاد تغییر در اطلاعات حسابداری را به نفع خود دارد، قضاوت حرفه ای موجود در استانداردهای حسابداری این اجازه را به او می دهد یا خیر؟ در این خصوص یافته های تجربی این تحقیق نشان می دهد که استفاده از قضاوت حرفه ای در استانداردهای حسابداری ایران، قابلیت مقایسه صورت های مالی را کاهش می دهد. شواهد بدست آمده از این تحقیق نشان می دهد که حسابدارانی که در شرایط مناسبی برای سوگیری ذهنی قرار می گیرند در مقایسه با کسانی که در چنین شرایطی قرار نمی گیرند، از قضاوت حرفه ای خود برای نشان دادن سود بالاتری استفاده می کنند تا بتوانند عملکرد شرکت را به نحو بهتری نشان دهند و از منافع مرتبط با آن منتفع گردند. 

در این پژوهش تغییرات استانداردهای حسابداری ایران و اثر آن بر کیفیت اطلاعات حسابداری 104 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شده است. معیارهای سنجش کیفیت اطلاعات شامل قدرت تبیین مدل ارزشیابی سهام، خطای پیش بینی سود، پراکندگی پیش بینی سود، پایداری سود و کیفیت سود بوده است. روند تغییرات استانداردها بررسی شد و بر اساس آن به منظور آزمون هرفرضیه، یک مدل رگرسیون چند متغیره مبتنی بر داده های سری زمانی شکل گرفت. نتایج نشان می دهدکه تغییرات استانداردها با افزایش کیفیت سود همراه بوده است اما تاثیر مثبت آن بر سایر شاخص های کیفیت اطلاعات(قدرت تبیین مدل ارزشیابی سهام، خطای پیش بینی سود، پراکندگی پیش بینی سود و پایداری سود) تایید نگردید

در سال های اخیر توجه بسیاری از محققان، دانشجویان و اساتید حسابداری به موضوع مدیریت سود جلب شده است. این جلب توجه، اهمیت موضوع مدیریت سود را بیان می کند. پس شناسایی عواملی که بر مدیریت سود تأثیرگذار هستند می تواند کمک بزرگی به استفاده کنندگان صورت های مالی بنماید. یکی از عوامل مهمی که بر مدیریت سود تأثیرگذار است می تواند بدهی و تنوع سازی شرکتی باشد. هدف این تحقیق بررسی رابطه ی بین بدهی، تنوع سازی شرکتی و مدیریت سود در شرکت های مادر پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. در این تحقیق با استفاده از 41 نمونه از شرکت های مادر در بازه ی زمانی 6 ساله ، با استفاده از پنج مدل پیشنهادی اندازه گیری اقلام تعهدی اختیاری و فن OLS به این نتیجه رسیدیم که در شرکت های مادر پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران هیچ رابطه ای بین بدهی و مدیریت سود، بین تنوع سازی شرکتی و مدیریت سود و همچنین بین بدهی شرکت های متنوع سازی شده و مدیریت سود وجود ندارد

رفتار سازگار اخلاقی آن الگوی اخلاقی است که در آن انجام تخلفات غیراخلاقی کوچک در طول زمان منجر به رفتارهای غیراخلاقی بزرگ شده و به عبارتی فرد در انجام رفتارهای غیراخلاقی سازگار می شود. وجود چنین رفتاری در حسابداران می تواند به مرور زمان آنها را به انجام تخلفات و گزارش گری های مالی متقلبانه بزرگتر و حسابرسان را به نادیده گرفتن اصول اخلاق حرفه ای بیشتری سوق دهد. از طرفی در برخی افراد انجام اولین عمل غیراخلاقی در یک حوزه باعث می شود که یک انگیزه داخلی برای پایان دادن یا محدود کردن رفتارهای غیراخلاقی بعدی در آنها ایجاد شود که به آن رفتار مجاز اخلاقی گفته می شود. هدف این تحقیق بررسی نقش ویژگی های شخصیتی در بروز رفتار سازگار و مجاز اخلاقی است. روش این پژوهش نیمه تجربی، کاربردی و از نوع مقطعی در سال 1398 و به صورت دو مطالعه جداگانه انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش در مطالعه اول دانشجویان حسابداری در دانشکده اقتصاد و مدیریت واحد علوم تحقیقات تهران با نمونه آماری 242 نفر و در مطالعه دوم حسابرسان فنی دیوان محاسبات کشور با نمونه آماری 217 نفر است. داده های تحقیق از طریق پرسشنامه جمع آوری شده و با روش تحلیل تشخیص همزمان و گام به گام و با نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان می دهند از بین پنج عامل بزرگ شخصیت نئو، سطح بالای وظیفه شناسی و سطح پایین روانژندی می تواند منجر به بروز رفتار مجاز اخلاقی در افراد شوند.

واکنش هزینه ها به تغییرات افزایشی یا کاهشی درآمد فروش به صورت متقارن اتفاق نمی افتد. معمولاً واکنش هزینه ها در شرایط کاهش فروش، کمتر و کندتر از افزایش فروش صورت می پذیرد. به این رفتار هزینه ها، چسبندگی هزینه ها اطلاق می شود. پدیده چسبندگی هزینه ها ریشه در تصمیمات آگاهانه مدیران دارد. از لحاظ نظری، مدیران در تصمیمات خود در مورد تعدیل منابع به عوامل مختلفی توجه می کنند که یکی از آنها مساله نااطمینانی است. انتخابات ریاست جمهوری رویدادی است که نااطمینانی از نوع سیاسی را افزایش می دهد، بنابراین انتظار می رود که رویداد مذکور عامل موثری در چسبندگی هزینه ها باشد. هدف این پژوهش بررسی تأثیر انتخابات بر چسبندگی هزینه ها است. بدین منظور اطلاعات مورد نیاز 108 شرکت برای بازه زمانی 1380 تا 1394 جمع آوری و مورد آزمون قرار گرفته اند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که در سال های برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، رفتار هزینه ها چسبنده نیست، اما در سایر سال ها رفتار هزینه ها چسبنده است. همچنین، واکنش هزینه ها به افزایش فروش در سال های انتخابات کمتر از سال هایی است که انتخابات برگزار نشده و نااطمینانی سیاسی کمتر است. Abstract The cost response does not occur symmetrically to increasing or decreasing of sale revenue. Usually, the cost response to sales decline is lower and slower than sales growth. Asymmetric cost behavior may be rooted in deliberate managerial decisions. Theoretically, when there is uncertainty about future, managers will delay the adjustment of costs. The presidential election is an event that increases political uncertainty. Given the current research gap, the purpose of this study is to investigate the effect of presidential elections on the asymmetric cost behavior. For this purpose, the required information for 108 companies for the period 1380 to 1394 has been collected and tested. Research findings suggest that cost behavior is not sticky in the years of the presidential election, but in other years cost behavior is sticky. Also, the cost response to the increase in sales in the election years is lower than in the years when elections are not held and political uncertainty is lower.

بیشتر تحلیل گران در بررسی طرح ها و شرکت ها از نرخ تنزیلی استفاده می کنند که برگرفته از مدل CAPM است. بتای این مدل عموما نماینده ریسک ها و فرصت های آن صنعت است که تقریبا بدون هیچ توجهی به ریسک ها و فرصت های موجود در طرح یا شرکت مورد بررسی بدست آمده است. این بی توجهی به اندازه گیری صحیح ریسک موجب اندازه گیری اشتباه نرخ تنزیل و در نهایت ارزیابی نادرست و کاهش ارزش صاحبان سرمایه می گردد. در بسیاری از مواقع با اصلاح اثر فرصت ها و ریسک ها در بتای مورد استفاده، نتایج ارزیابی تفاوت چشم گیری خواهد داشت. هدف پژوهش حاضر، سنجش دقیق تر ریسک سیستماتیک طرح ها و شرکت ها با در نظر گرفتن ریسک و فرصت رشد آنها است. در این پژوهش با بکارگیری بازده ماهانه 10 ساله تمامی شرکت ها و صنایع بورسی و فرابورسی، بتای تعدیل شده مدل برناردو و همکاران برای تمامی صنایع محاسبه و به طور مجزا برای هر صنعت بتای فرصت رشد و بتای دارایی های موجود تخمین زده شد. سپس با ترکیب تئوری خاکستری، امکان بهبود مدل فوق بررسی گردید و بتای فرصت رشد و بتای دارایی های موجود خاکستری شده برای تمامی صنایع ارائه شد. در نهایت استواری متغیرهای مورد استفاده با آزمون های وو-هاوسمن و دوربین و قدرت متغیرها با استفاده از آزمون والد مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشانگر عملکرد بهتر مدل خاکستری شده برناردو و همکاران نسبت به مدل اصلی است. بتای محاسبه شده می تواند در سنجش دقیق تر ریسک شرکت ها و صنایع، محاسبه نرخ تنزیل شرکت ها، استارت آپ ها و پروژه ها و در نهایت ارزش گذاری آنها بکار گرفته شود.

فرهنگ سازمانی یکی از عوامل تأثیرگذار بر رفتار کارکنان در سازمان می باشد. تحقیق حاضر سعی دارد تا این تأثیرگذاری را در گزارش و افشای خطا کاری سازمانی در حرفه حسابرسی مورد مطالعه قرار دهد. از این رو، هدف این پژوهش مطالعه تأثیر اثر فرهنگ سازمانی بر گزارش خطا کاری ها در مؤسسات حسابرسی است. روش پژوهش حاضر توصیفی- همبستگی می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر حسابرسان شاغل در مؤسسات حسابرسی می باشد که 203 نفر از آن ها به عنوان نمونه نهایی و با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در پژوهش پرسشنامه استاندارد می باشد. به منظور تجزیه تحلیل آماری داده ها و سؤال تحقیق از معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که فرهنگ سازمانی بر " برداشت از مسئولیت های فردی" و " بر برداشت از عواقب عمل سؤال برانگیز" تأثیر معنی دار و مثبت دارد؛ اما فرهنگ سازمانی تأثیری معنی دار بر " برداشت از هزینه های گزارش دهی بر گزارش خطاکاری" ندارد. همچنین شواهد این تحقیق تأیید می نماید که درک حسابرسان از مسئولیت های فردی و برداشت حسابرسان از عواقب عمل سؤال برانگیز نیز از جمله متغیرهای مؤثر بر تمایل حسابرسان به گزارش خطا کاری است. بر اساس نتایج این تحقیق استقرار فرهنگ سازمانی مناسب در مؤسسات حسابرسی می تواند مکانیزم مؤثری برای گزارش خطاکاری های سازمانی در حرفه حسابرسی باشد. Organizational culture is a factor effecting on employee's behavior. This research try to study this affection on whistle blowing in audit profession. Thus, the aim of this research is to study of Organizational culture effect on whistle blowing in audit firms. The research method is descriptive-correlative. About 203 auditors worked in Iranian audit firms were the sample of this study. Questionnaire was used in this study. Structural equation modeling was used in order to data analysis and research question testing. The results of this study show that organizational culture has a significant and positive relationship with perceived seriousness of the act in question and auditor's perception about individual responsibility. But, there is no significant relationship between organizational culture and auditor's perception on personal costs of wrongdoing reporting. Research evidence, also, show that auditor's perception about individual responsibility and auditor's perception about seriousness of the act in question are factors effective in whistle blowing intention of auditors. According to the finding of this study, construction of proper organizational culture in audit firms could be an effective mechanism of wrongdoing reporting.

این پژوهش به ارزیابی تأثیر رویکردهای مختلف زبان شناسی بر روی رفتارهای قضاوتی و شناختی سرمایه گذاران در محیط ایران می پردازد. پژوهش های متعددی در سال های اخیر به ارزیابی تأثیر لحن (مثبت/منفی) زبان در اطلاعات توضیحی حسابداری پرداخته و همگی آنها از این امر دفاع نموده اند. ریلی[40] موضوع تأثیر سطح ساخت (عینی/ انتزاعی) زبان بر تصمیمات سرمایه گذاران را در ادبیات حسابداری مطرح نمود. هیلز و همکاران[30] نیز شواهدی از نحوه و زمان تأثیرگذاری میزان صراحت زبان بر قضاوت های سرمایه گذاران ارایه نمودند. پژوهش حاضر نیز در راستای تکامل و ادامه این پژوهش ها، رویکرد جدیدی را ارایه کرده و نشان می دهد که 1) عینی بودن زبان شرط اصلی برای صراحت آن نیست، 2) افزایش صراحت زبان (بدون در نظر گرفتن ساخت و لحن) آن تأثیر معناداری بر رفتارهای قضاوتی و شناختی سرمایه گذاران دارد؛ 3) در صورتی که اطلاعات عینی به صورت غیر صریح ارایه شده باشد، تأثیر معنی داری (بدون توجه به لحن آن) بر قضاوت های سرمایه گذاران نخواهد داشت؛ و درنهایت، افزایش عملکرد جلب توجه کنندگی در اطلاعات صریح، دارای ارتباط معناداری با تصمیمات سرمایه گذاری افراد است. همچنین این پژوهش، موضوع تأثیر رویکردهای زبان شناسی در گزارشگری غیرعددی حسابداری را برای اولین بار در ادبیات حسابداری و مالی ایران مطرح کرده و نوآوری هایی نیز از لحاظ روش شناسی داشته است.

بخش مهمی از هویت حرفه ای کسب و کارهای امروزی در ارزش هایی از اخلاق گرایی معنا می یابد که محیط اجتماعی و استانداردهای حرفه در شکل گیری منسجم آن نقش مهمی را ایفا می کنند. فضیلت مآبی به عنوان هویتِ اخلاق حرفه ای بخشی از کارکردهای عملگرایانه ی کسب و کارهاست که به ایجادِ ارزشمندی بیشتر برای فرد منجر خواهد شد. فضیلت مآبی اخلاق گرایانه بخشی از این هویت در حرفه حسابرسی که قادر است کارکردهای قضاوت در حرفه ی حسابرسی را توسعه بخشد. هدف این پژوهش طراحی مدلِ فراگیرِ فضیلت مآبیِ اخلاق گرایانه دراثربخشی قضاوتِ حرفه ای حسابرسان می باشد. این پژوهش از نظر روش شناسی بر مبنای نتیجه، توسعه ای است و از نظر نوع داده ترکیبی است. به طوریکه در بخش کیفی پژوهش از طریق تحلیل های فراترکیب و دلفی تلاش گردید تا مولفه ها و مضامین فضیلت مآبیِ اخلاق گرایانه دراثربخشی قضاوتِ حرفه ای حسابرسان ابتدا مورد غربالگری نظری قرار گیرند و سپس براساسِ تحلیلِ دلفی، حدِ کفایت نظری آنان مشخص شود. در بخش کمی پژوهش نیز تلاش شد تا مضامینِ گزاره ای تایید شده از بخش کیفی، طی مراحل مدلِ فراگیر ساختاری تفسیری اولویت بندی شوند تا براساس آن تاثیرگذارترین مضمونِ فضیلت مآبیِ اخلاق گرایانه دراثربخشی قضاوتِ حرفه ای حسابرسان مشخص شود. جامعه هدف در این پژوهش در بخش کیفی شاملِ ۱۲ نفر از متخصصان حسابداری و مدیریت مالی در سطح دانشگاهی بودند و در بخش کمی ۱۵ نفر از حسابرسان مستقل دارای بیش از ۵ سال سابقه ی حرفه ای بودند. نتایج پژوهش نشان داد، تاثیرگذارترین مضمونِ تحلیلیِ فضیلت مآبیِ اخلاق گرایانه دراثربخشی قضاوتِ حرفه ای حسابرسان، گزاره ی حفظ هویت های اجتماعی منسجم «» می باشد که در سطح ششم مدلِ فراگیرِ تحلیل ساختاری تفسیری قرار گرفته است.

استفاده گسترده از اتومبیل در جوامع صنعتی سبب تغییر سیستم های شهرسازی گردید. این امر موجب شد مهندسین شهرسازی اولویت را به وسائل نقلیه  دادند. پس از پایان جنگ جهانی دوم رویکرد جدیدی در شهرسازی شکل گرفت، این جنبش ایجاد فضای اختصاصی عابرین پیاده و اولویت دادن به آن را مد نظر قرار داد. پل عابر پیاده یکی از این دستاوردها است. طبق آمار راهنمایی و رانندگی 38% تصادفات شهر تهران (1385) با رفتار عابران پیاده در ارتباط است که یکی از مهمترین علل آن عدم استفاده از پل عابر می باشد. هدف این مقاله بررسی و ارزیابی میزان اثر بخشی پل های عابر پیاده درون شهری است. برای پی بردن به این امر بررسی میدانی صورت گرفت. بر اساس تحلیل داده های جمع آوری شده، دلایلی چون عدم مکانیابی مناسب، عدم کاربرد برای همه اقشار، عرض کم خیابان، زمان بر بودن، عوامل مزاحم و غیره موجب کاهش اثر بخشی پل عابر است. بر اساس یافته های تحقیق و مطالعات انجام شده راهکارهای نرم افزاری مانند راهکارهای  فرهنگی و قانونی و راهکارهای سخت افزاری که بر جنبه های  کالبدی سازه مورد نظر تاکید دارند، پیشنهاد شده است.

صورت های مالی نمی توانند تمام گزارش های دارای محتوای اطلاعاتی را در اختیار استفاده کنندگان قرار دهند. دلیل اصلی این موضوع، وجود زمینه قضاوت در استانداردها و مفاهیم کیفی گزارشگری مالی و تضاد منافع گروه های مختلف است. مفاهیم شکل و محتوا از دسته این موارد هستند و اینکه تا چه اندازه در مورد این موضوع و فاصله بین آنها و برتری یکی بر دیگری بین گروه های مورد بررسی در این پژوهش که پنج گروه تهیه کنندگان، استفاده کنندگان ، تأییدکنندگان، مدرسان و دانشجویان حسابداری هستند، تفاهم یا تضاد وجود دارد، سؤال این پژوهش است. هدف پژوهش تشخیص عوامل مؤثر بر ایجاد فاصله مذکور است. این پژوهش از نوع توصیفی، کمّی و مقطعی است. ابزار گرد آوری داده ها پرسش نامه بوده و برای تحلیل داده ها از آزمون واریانس (ANOVA) آزمون F و آزمون t استفاده شده است. یافته های پژوهش حاکی است که هم جایگاه گروه های مورد بررسی و هم ویژگی های عمومی و شخصیتی آنها بر نظرات آنها درخصوص محتوا، شکل و فاصله بین آنها تأثیر داشته است. بنابراین با توجه به یافته های پژوهش و فاصله قابل توجه بین شکل و محتوا و اینکه تدوین و به کارگیری استانداردهای حسابداری مناسب، می تواند نقش مهمی در کاهش فاصله مذکور داشته باشد، پیشنهادهایی در راستای کاهش این فاصله ارائه شده است.