اسفندیار معتمدی

ت تاریخ مفاهیم فیزیک بررسی طبیعت و پدیده های طبیعی است. در این مقاله دیدگاههای چندین نفر از دانشمندان قدیمی ایرانی، که در طول سده های متمادی در خطه جغرافیایی به ایرا ن زمین منسوب به پژوهشهای وسیعی دست زده و مطالب بسیاری نوشته اند، در باره مفاهیمی مانند ماده، مکان، زمان، حرکت، نور (شامل توجه به ابزار اپتیکی و پدیده های بازتاب و شکست نور، رنگین کمان و ... )، و موضوعاتی مانند نجوم و اخترشناسی (شامل ساخت اسطرلاب، زیج شناسی، رصدخانه و .... )، تقویم و گاهشماری، صوت و موسیقی، اندازه گیری (نظیر زمان سنجی، وزن و ترازو، چگالی، و ....)، زلزله، هوا (تشکیل باران و برف، رعد و برق، صاعقه و ...) و مغناطیس ارائه شده است. این مفاهیم و موضوعات صرفاً از دیدگاه فیزیک امروز و طبیعیات عصر قدیم نقل شده است. این در حالی است که دانشمندان ایرانی آن عصر عمدتاً فیلسوف بوده و مفاهیم یادشده را در بسیاری از موارد با دیدگاه فلسفه و از منظر یک فیلسوف مطرح کرده اند. امید است که توانسته باشیم نقش فرهنگ و تمدن قدیم ایران زمین را در فیزیک و طبیعیات تا حدودی برای دانش پژوهان کشورمان روشن کرده باشیم.