امیرحسین صفاری نیا

هدف: تأخیر پروژه یکی از مشکلات بسیار رایج پروژه های ساخت وساز، به خصوص در ایران است. پس از انعقاد قرارداد و طراحی نقشه ها، برنامه زمان بندی پروژه تدوین و تصویب می شود؛ اما اغلب مجریان پروژه نمی توانند به موقع و مطابق برنامه زمان بندی پروژه را به اتمام برسانند و به بیان دیگر، پروژه دچار «تأخیر» می شود. تأخیر در اتمام پروژه دلایل مختلفی دارد و پژوهش های بسیاری در این زمینه صورت گرفته است. پیمانکار و کارفرما در فرایند بررسی نوع علل تأخیرها، قابلیت کنترل آن ها و توجیه آن ها دچار اختلاف می شوند و برای جریمه یا ادعا مذاکره می کنند. بنابراین اغلب تأخیرها به عنوان مسئله هزینه ساز مطرح می شوند. اما در مواردی مشاهده شده است که تأخیرها می تواند برای تمامی بازیگران هزینه ساز نباشد و برای آن ها تعارض منافع ایجاد کند. از طرف دیگر، تأخیرهای پروژه می تواند آثار متعدد و متنوعی داشته باشد که پیچیدگی مسئله را افزایش می دهد. مدل سازی پویایی سیستم ها ضمن تبیین روابط علت ومعلولی آثار پروژه، نتایج ناشی از اتخاذ تصمیم های مدیریتی در قبال تأخیرها را نشان می دهد. هدف این پژوهش بررسی آثار تأخیر در پروژه های ساخت وساز و روابط بین آن ها از دیدگاه بازیگران مختلف است. روش: روش پژوهش آمیخته و از نوع لانه ای است. آثار تأخیر از منابع مختلف گردآوری و با نظر خبرگان در مصاحبه اول مقایسه شد؛ سپس فهرستی از آثار تأخیر تهیه و دسته بندی شد و از این طریق مدل مفهومی اولیه به دست آمد. مطالعه موردی یک پروژه ساخت وساز در شهر قم بود که دچار تأخیر شده بود. پس از محدودکردن فهرست تأخیرها مطابق با مطالعه موردی، متغیرهای مرتبط تعریف و برای شبیه سازی وارد مدل پویا شد. در این مقاله از دیدگاه بازیگران پروژه در مصاحبه دوم، برای پیش بینی اقدام های مقتضی در هر حالت بهره برده شد تا با استفاده از مدل پویایی سیستم ها بتوان نتایج کمّی تصمیم ها را بررسی کرد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد در حالت باتلاق تورمی که هزینه ها بعد از مدتی به صورت نمایی افزایش می یابد، دیدگاه فسخ قرارداد می تواند از تحمیل هزینه های بیشتر جلوگیری کند؛ اما اگر از دیدگاه مدیریت، اعتبار بیشتر از هزینه اهمیت داشته باشد، مدیریت حاضر است با افزایش تخصیص بودجه به پروژه، درعین حال که هزینه ها افزایش می یابد، از تأخیرهای بیشتر جلوگیری کند و پروژه ها را به اتمام برساند. همچنین شبیه سازی دیدگاه مدیریت در تعلل تأمین هنگام نوسان قیمت ها نشان می دهد که به طور متوسط، هزینه تأخیرها تا دو ماه در بازار مطالعه موردی، می تواند توسط سود ناشی از خرید با قیمت پایین تر جبران شود. اگر دیدگاه مدیریت سوداگرایانه باشد، می تواند تا سقف ۱۰ درصد از بودجه پروژه را در سایر پروژه ها سرمایه گذاری میان مدت کند و عائدات آن را برای پروژه صرف کند. نتیجه گیری: این مقاله ادعای هزینه بربودن تأخیرها را در همه پروژه های ساخت وساز بررسی می کند و پس از تنظیم فهرستی از تأخیرها و دسته بندی آن ها، به شبیه سازی مدل پویا می پردازد. نتایج پژوهش نشان می دهد که تأخیرها در هزینه ساز هستند؛ اما به صورت قطعی، به دیدگاه و شرایط پروژه وابسته اند. در دو دیدگاه و حالت مطرح شده در این مقاله، نشان داده شده است که تحت شرایطی، مدیران پروژه می توانند به صورت مقطعی و عامدانه، تأخیرهایی را در پروژه ایجاد کنند که سود آن بیشتر از هزینه ناشی از تأخیر است.

هدف: در طی سالیان گذشته و پس از دفاع مقدس، یکی از بزرگ ترین رویدادهای فرهنگی کشور که موجب انتقال تجارب و بازگویی وقایع تاریخی و فداکاری های رزمندگان اسلام در طول هشت سال دفاع مقدس شده، راهیان نور بوده است. حضور موثر راویان در این رویداد و انتقال هر چه بهتر و بیش تر مفاهیم و واقعیت های جنگ موجب افزایش کارایی و بهره وری راویان و رضایت زائران می گردد که مستلزم تدوین و ارایه یک برنامه و الگوی جامع جهت ارزیابی عملکرد است. لذا اهداف اصلی این پژوهش استخراج شاخص های ارزیابی عملکرد راویان و طراحی و ارایه یک الگوی ارزیابی عملکرد جهت ارزیابی راویان می باشد.روش شناسی پژوهش: رویکرد پژوهش از نوع کاربردی و آمیخته است که در دو مرحله کیفی و کمی طراحی و انجام شد. در مرحله نخست، با روش تحقیق تحلیل مضمون و از طریق مبانی نظری و مصاحبه با خبرگانِ آشنا با روایتگری در اردوهای راهیان نور، شاخص های عملکردی راویان یا همان مضامین پایه ای استخراج شد. بر اساس تحلیل مصاحبه با خبرگان و مضامین پایه ای، دسته بندی این مضامین انجام گرفت که به هر دسته، مضمون سازمان دهنده اطلاق می شود. در مرحله دوم پژوهش با استفاده از پرسش نامه، از مطلعین حوزه راهیان نور در دو موضوع وزن دهی شاخص های استخراج شده در مرحله اول و تعیین وضعیت عملکرد راویان نظرخواهی شد. تحلیل و بررسی نتایج این پرسش نامه از طریق ماتریس IPA انجام شد تا وضعیت موجود و مطلوب شاخص ها و اولویت شاخص های سازمان دهنده مشخص گردد. برای ارزیابی عملکرد راویان، پرسش نامه دیگری نیز جهت ارزیابی راویان توسط گروه های زائرین، مدیران کاروان، خادمین یادمان و مسئولین یادمان تهیه و تدوین شد؛ پس از طراحی سوالات متناظر هر شاخص، سوالات به ستاد مرکزی راهیان نور عرضه شد تا آن ها مشخص کنند که هر سوال مناسب چه گروه از پاسخ دهندگان خواهد بود؛ که حاصل این کار، تعیین دسته سوالات مختص به هر یک از گروه های ارزیاب کننده بود.یافته ها: نتیجه دسته بندی مضامین منجر به استخراج هفت مضمون سازمان دهنده دانش شغلی، مدیریت و سازمان دهی، مهارت های ارتباطی و اخلاقی، وضعیت ظاهری، روایتگری عاقلانه یا عقلانیت، کیفیت محتوایی و رضایت نسبی شد. هم چنین سه شاخص روایتگری عاقلانه با %43، کیفیت محتوایی با %32 و مهارت های ارتباطی و اخلاقی با %13 و با اختلاف زیاد از سایر شاخص های سازمان دهنده، سه رتبه اول بیش ترین اهمیت را به خود اختصاص دادند. علاوه بر این پاسخ چهار دسته فهرست سوالات پرسش نامه برای گروه های مختلف (زائر، مدیر کاروان، خادم یادمان و مسئول یادمان) تهیه گردید و درنهایت، الگویی جهت ارزیابی عملکرد راویان و به صورت گام به گام ارایه شد.اصالت/ارزش افزوده علمی: این پژوهش برای اولین بار در زمینه اردوهای راهیان نور صورت می گیرد و با توجه به تفاوت های ساختاری با سایر سازمان ها ازجمله افتخاری بودن راویان و فعالیت داوطلبانه آن ها، دارای نوآوری ساختاری و کاربردی می باشد. هم چنین جهت کاربردی تر بودن پژوهش، ارایه الگوی ارزیابی عملکرد برای سایر افراد مرتبط با اردوهای راهیان نور و استفاده از سایر روش های ارزیابی عملکرد نظیر مدیریت بر مبنای هدف، روش مقیاس رتبه بندی رفتاری، روش ثبت وقایع حساس و روش ارزیابی روان شناختی و مقایسه کردن نتایج آن ها پیشنهاد می گردد.

در این پژوهش، جهت افزایش کارایی شبکه زنجیره تأمین پیشنهادی، مدلی چندمحصولی با اهداف چندگانه بهطور همزمان در نظر گرفته شده است. این مدل به گونه ای طراحی شده که شامل چهار سطح (تامین، تولید، توزیع و مشتریان دسته اول) در شبکه رو به سمت جلو و چهار سطح (مراکز جمع آوری، مراکز بازیافت، مراکز انهدام و مشتریان دسته دوم) در شبکه برگشتی می باشند. مدل دارای سه تابع هدف حداقل کردن هزینه کل، حداقل کردن اثرات زیست محیطی و حداکثر کردن اثرات اجتماعی زنجیره تامین می باشد. تابع هدف هزینه شامل هزینه خرید (تهیه مواد اولیه از تامین کنندگان و هزینه خرید محصولات برگشتی از مشتریان)، هزینه های عملیاتی، هزینه موجودی، هزینه حمل و نقل یا انتقال جریان بین تسهیلات و هزینه ثابت راه اندازی می باشد. در تابع هدف دوم همواره سعی شده است تا اثرات زیست محیطی که به محیط زیست تاثیرات نامطلوبی می گذارد، حداقل گردد. در این مقاله حداقل کردن گاز کربن دی اکسید ناشی از انتقال جریان بین تسهیلات به عنوان تابع هدف زیست محیطی در نظر گرفته شده است. تابع هدف سوم در برگیرنده شاخص رفاه کارکنان می باشد. با توجه به این که مدل ارائه شده به دسته NP-hard تعلق دارد، از الگوریتم ژنتیک چندهدفه جهت حل مدل استفاده شده و در نهایت جواب های پارتو مشخص شد. براساس نتایج به دست آمده، دو تابع هدف اقتصادی و محیط زیستی با یکدیگر در تضاد هستند.