نمادپردازی عارفانه فاضل نظری(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
متن پژوهی ادبی تابستان ۱۴۰۴ شماره ۱۰۴
63 - 96
حوزههای تخصصی:
نماد پردازی از جریان های مهم شعر دوره معاصر است. مخاطب با رمزگشایی نماد به شبکه معنایی اندیشه شاعر راه می یابد و به هویت ادبی و سبک او پی می برد. نمادپردازی در آثار برخی از شاعران پس از انقلاب اسلامی ازجمله فاضل نظری نمود پیداکرده است. فاضل نظری شاعر پُرمخاطب دهه هشتاد، مضامین سروده هایش عرفانی، اخلاقی، اجتماعی و غیره است. غزل، تنها دست مایه شعری اوست. نظری چون غزل پردازان نوین، صمیمیت لحن و استفاده از واژه ها، ترکیب ها، نمادهای کهن و روز آمد کردن آن ها را به کار برده است؛ اما به لحاظ فکری بسیاری از غزل ها و نمادهای او با نئوکلاسیک ها متفاوت است و با شگردی نو و هنرمندانه، اندیشه های مبتنی بر عرفان و حقیقت جویی را به مخاطب القا کرده است. در این جستار به این پرسش ها پاسخ داده شده که آیا فاضل نظری به نماد پردازی در آثارش پرداخته است؟ گرایش عمده زبان نمادین او به چه موضوعی اختصاص یافته است؟، نمادهای عرفانی در بخش های تکراری، ابداعی و سایر انواع نماد عرفانی در آثار او کدام اند؟ و سیر نماد پردازی عرفانی درکتاب های «گریه های امپراطور»، «اقلیت»، «آن ها»، «ضد» و «کتاب» چگونه است. براساس این پژوهش، نمادهای عرفانی شامل رسمی و علمی صوفیانه (26 درصد) و الفاظ و لغات نمادین (74 درصد) در آثار فاضل نظری به کار رفته است. الفاظ و لغات نمادین به ترتیب بسامد در حوزه های دینی و مذهبی (32 درصد)، طبیعت (26 درصد)، اشیاء (15 درصد)، خمریّه (12 درصد)، جانوران (9 درصد) و اعضای بدن (6 درصد) به کار گرفته شده است. نمادپردازی در «ضد» (22 درصد) بیشترین و «کتاب» (18 درصد) کمترین میزان است.