معصومه محمدلو

یکی از معضلات تهدیدکننده همیشگی سکونتگاه های انسانی، وقوع سوانحی است که صدمات جبران ناپذیری به ابعاد مختلف زندگی انسان ها وارد می کند. یکی از متداول ترین این مخاطرات، خشکسالی می باشد که فراوانی آن بویژه در نواحی خشک و نیمه خشک بسیار زیاد بوده و در سراسر جهان، بر طیف گسترده ای از اکوسیستم ها تأثیرات گسترده ای ایجاد کرده است. فعالیت های کشاورزی در ایران به شدت به شرایط جوی وابسته است. با توجه به اهمیت کشاورزی در زنجان، شدت اثرات پدیده خشکسالی نیز نمود بیشتری دارد. هدف از پژوهش فوق این است که مشخص کند شاخص های تاب آوری اقتصادی روستاهای مورد مطالعه در چه سطحی قرار دارند و بیشترین اثرات خشکسالی بر روی کدام یک از شاخص های تاب آوری اقتصادی می باشد. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه)، روش تجزیه وتحلیل داده ها توصیفی و استنباطی می باشد. جامعه آماری پژوهش فوق30 روستای شهرستان ماهنشان است. پس از بررسی وضعیت خشکسالی با بهره گیری از شاخص SPI، شاخص های تاب آوری اقتصادی استخراج و مورد ارزیابی قرار گرفت. داده های گردآوری شده در نرم افزار SPSS با آزمون های دو جمله ای، تی تست و تحلیل عاملی اکتشافی بررسی شد. با عنایت به مثبت بودن نتیجه آزمون t تک نمونه ای و سطح معناداری کمتر از 05/0مشخص می شود که وضعیت بُعد اقتصادی در حالت مطلوب قرار دارد؛ به عبارتی بین متغیرهای بُعد اقتصادی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. نتایج آزمون تحلیل عاملی نشان داد که عامل اشتغال مهم ترین عامل مؤثر بر تاب آوری اقتصادی در نواحی روستایی می باشد. مقدار ویژه این عامل 472/5 می باشد که به تنهایی قادر است 198/34 درصد واریانس را محاسبه و توضیح دهد. وقوع خشکسالی در روستاهای مورد مطالعه باعث کاهش سطح تاب آوری اقتصادی در محدوده مورد مطالعه شده و بیشترین عدم مطلوبیت شاخص های تاب آوری در بُعد اقتصادی مربوط به شاخص دریافت اعتبارات و وام مرتبط با خشکسالی با 00/1 و تمدید زمان بازپرداخت اقساط به دلیل وجود خشکسالی با 99/0 و امکان تغییر شغل بعد از وقوع خشکسالی با 98/0 درصد می باشد.

اعتیاد در جوامع روستایی رو به گسترش است ولی با این وجود اغلب مطالعات اعتیاد در خصوص نواحی شهری صورت گرفته است، نیاز است پژوهش ها درخصوص شناسایی عوامل موثر بر اعتیاد در نواحی روستایی انجام شود. پژوهش حاضر به بررسی عوامل موثر بر گسترش اعتیاد در نواحی روستایی پرداخته است. نوع تحقیق کاربردی و ماهیت تحقیق توصیفی – تحلیلی می باشد. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) ، روش تجزیه و تحلیل به صورت توصیفی و استنباطی (آزمون تحلیل عاملی) می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل خانوارهای روستایی دهستان قره پشتلوی بالا می باشد، به علت تعداد بالای روستاها و جهت مطالعه دقیق 12 روستای دهستان از طریق نمونه گیری خوشه ای و بر مبنای تعداد جمعیت، تعداد نمونه هر طبقه جمعیتی مشخص شد. یافته های تحقیق نشان می دهد، عامل اقتصادی مهمترین عامل موثر در گسترش اعتیاد در نواحی روستایی مورد مطالعه می باشد. مقدار ویژه این عامل 756/7 می باشد که به تنهایی قادر است 96/13 درصد واریانس را محاسبه و توضیح دهد. در این عامل 16 متغیر بارگذاری شده است. از میان 16 متغیر مورد بررسی در این عامل متغیر پایین بودن قیمت مواد مخدر با بار عاملی 785/0، بیکاری با بار عاملی 710/0 و متغیر پائین دسترسی آسان به مواد مخدر با بار عاملی 716/0، در عامل اقتصادی، فردی و زیرساختی به عنوان مهمترین عوامل موثر بر گسترش اعتیاد شناخته شدند.