ارزیابی اثرات خشکسالی بر تاب آوری اقتصادی سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: شهرستان ماهنشان استان زنجان) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
یکی از معضلات تهدیدکننده همیشگی سکونتگاه های انسانی، وقوع سوانحی است که صدمات جبران ناپذیری به ابعاد مختلف زندگی انسان ها وارد می کند. یکی از متداول ترین این مخاطرات، خشکسالی می باشد که فراوانی آن بویژه در نواحی خشک و نیمه خشک بسیار زیاد بوده و در سراسر جهان، بر طیف گسترده ای از اکوسیستم ها تأثیرات گسترده ای ایجاد کرده است. فعالیت های کشاورزی در ایران به شدت به شرایط جوی وابسته است. با توجه به اهمیت کشاورزی در زنجان، شدت اثرات پدیده خشکسالی نیز نمود بیشتری دارد. هدف از پژوهش فوق این است که مشخص کند شاخص های تاب آوری اقتصادی روستاهای مورد مطالعه در چه سطحی قرار دارند و بیشترین اثرات خشکسالی بر روی کدام یک از شاخص های تاب آوری اقتصادی می باشد. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه)، روش تجزیه وتحلیل داده ها توصیفی و استنباطی می باشد. جامعه آماری پژوهش فوق30 روستای شهرستان ماهنشان است. پس از بررسی وضعیت خشکسالی با بهره گیری از شاخص SPI، شاخص های تاب آوری اقتصادی استخراج و مورد ارزیابی قرار گرفت. داده های گردآوری شده در نرم افزار SPSS با آزمون های دو جمله ای، تی تست و تحلیل عاملی اکتشافی بررسی شد. با عنایت به مثبت بودن نتیجه آزمون t تک نمونه ای و سطح معناداری کمتر از 05/0مشخص می شود که وضعیت بُعد اقتصادی در حالت مطلوب قرار دارد؛ به عبارتی بین متغیرهای بُعد اقتصادی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. نتایج آزمون تحلیل عاملی نشان داد که عامل اشتغال مهم ترین عامل مؤثر بر تاب آوری اقتصادی در نواحی روستایی می باشد. مقدار ویژه این عامل 472/5 می باشد که به تنهایی قادر است 198/34 درصد واریانس را محاسبه و توضیح دهد. وقوع خشکسالی در روستاهای مورد مطالعه باعث کاهش سطح تاب آوری اقتصادی در محدوده مورد مطالعه شده و بیشترین عدم مطلوبیت شاخص های تاب آوری در بُعد اقتصادی مربوط به شاخص دریافت اعتبارات و وام مرتبط با خشکسالی با 00/1 و تمدید زمان بازپرداخت اقساط به دلیل وجود خشکسالی با 99/0 و امکان تغییر شغل بعد از وقوع خشکسالی با 98/0 درصد می باشد.متن
Evaluating the effects of drought on economic resilience of rural settlements (case study: Mahneshan County, Zanjan province)
One of the ever-threatening problems of human settlements is the occurrence of accidents that cause irreparable damage to various aspects of human life. One of the most common risks is drought, which is very frequent especially in arid and semi-arid regions and has caused widespread effects on a wide range of ecosystems around the world. Agricultural activities in Iran are highly dependent on weather conditions. Due to the importance of agriculture in Zanjan, the severity of the effects of drought is also more prominent. The purpose of the above research is to determine the level of the economic resilience indicators of the studied villages and which of the economic resilience indicators have the greatest effects of drought. The present research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in nature. The method of collecting information is library and field (questionnaire), the method of data analysis is descriptive and inferential. The statistical population of the above research is ۳۰ villages of Mahenshan county. After examining the drought situation using the SPI index, economic resilience indices were extracted and evaluated. The data collected in SPSS software were analyzed with binomial tests, t-test and exploratory factor analysis. Considering the positive result of the one-sample t test and the significance level is less than ۰.۰۵, it is determined that the state of the economic dimension is in a favorable state; In other words, there is a positive and significant relationship between the variables of the economic dimension. The results of the factor analysis test showed that the employment factor is the most important factor affecting economic resilience in rural areas. The specific value of this factor is ۵.۴۷۲, which alone is able to calculate and explain ۳۴.۱۹۸ percent of the variance.The occurrence of drought in the studied villages has caused a decrease in the level of economic resilience in the study area and the most unfavorable indicators of resilience in the economic dimension are related to the index of receiving credits and loans related to drought with ۱.۰۰% and the extension of the installment repayment period due to the presence of drought with ۰.۹۹% and the possibility of changing jobs after the drought is ۰.۹۸%.
تبلیغات
