مجتبی مستشرق

پرسش درباره شعورمندی همه موجودات ازجمله جمادات از دیدگاه قرآن، مسئله این نوشتار است. این مقاله با تمرکز بر آیات قرآن کریم و روش تحلیلی تفسیری، به بررسی شعورمندی جمادات پرداخته است. حاصل پژوهش نشان می دهد که اولاً قرآن کریم فعل و انفعالاتی همچون: تسبیح، سجده، خشوع، نطق، غفلت و... را به همه یا بعضی از جمادات نسبت می دهد؛ ثانیاً چنین نسبتی تنها با شعورمند بودن این موجودات توجیه معقولی می یابد. البته توجیهاتی دیگر نیز برای این نسبت ها ارائه شده که برخلاف ظاهر این آیات است و در مواردی تکلف آمیز است. پاسخ به این توجیهات و آشکار ساختن ضعف آنها بخش دیگری از رهاورد این تحقیق است. دستاورد این تحقیق در تغییر نگرش جهان شناختی فرد و جامعه و نیز در اخلاق، حقوق، روان شناسی و سبک زندگی انسان ها در مواجهه با موجودات و تعامل با آنها مؤثر است.