محبوبه بابایی محمدی

سبک زندگی عشایر، یکی از صور زندگی و شیوه ای از معیشت است که بر مبنای پرورش دام و انطباق با طبیعت می باشد. این سبک زندگی، طی دوره های مختلف، با چالش ها و مسائل درونی و بیرونی مواجهه بوده که شناخت و آمایش آنها به بهبود الگوی زیست و معیشت شان کمک خواهد نمود. در همین راستا، مقاله ی حاضر، با هدف شناسایی، طبقه بندی و منطقه بندی چالش های زندگی عشایر در کشور انجام شده است. روش پژوهش، به صورت آمیخته، روش گردآوری داده ها، از طریق گروه های متمرکز، مصاحبه و کدگذاری، و ارزیابی داده ها با نرم افزار مکس کیودی ای-24 بوده است. متناسب با منطقه ییلاقی و قشلاقی مشترک و تعلّق عرفی عشایر، داده های گردآوری شده از  استان های کل کشور، به هفت منطقه تقسیم شد. یافته ها نشان داد که چالش های جامعه عشایری در 448 مفهوم، 50 زیرمقوله و هفت شاخص اصلی کدگذاری شدند. در این بین، چالش های مهم جامعه عشایری، به ترتیب بیشتر به کمتر، شامل مسائل تولیدی و اقتصادی، مسائل زیرساختی-رفاهی، مسائل اجتماعی و آموزشی، مسائل نهادی، مسائل بهداشتی و درمانی، مسائل امنیتی و مسائل تغییرات اقلیمی بودند. همچنین، یافته ها نشان داد که در منطقه یک (استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و زنجان)، چالش نهادی، در مناطق دو (بوشهر، فارس، اصفهان، کهگیلویه و بویراحمد) و شش (خراسان رضویی، خراسان جنوبی، خراسان شمالی و گلستان)، چالش تولیدی و اقتصادی، در منطقه سه (چهارمحال و بختیاری، خوزستان، لرستان، ایلام، همدان و کرمانشاه)، چالش ناامنی و کمبود امنیت، در منطقه چهار (سیستان و بلوچستان، کرمان و جنوب کرمان و  هرمزگان) چالش مسائل بهداشتی و درمانی و در منطقه هفت (مازندران، گیلان و قزوین)، چالش مسائل اجتماعی و آموزشی به عنوان مهم ترین چالش زندگی عشایر تعیین شدند. به عنوان نتیجه ی اصلی پژوهش، می توان بیان کرد که که چالش های جامعه عشایری در مناطق و استان های مختلف، متفاوت از یکدیگر بوده و ضروری است که برنامه ها و منابع، با رویکرد آمایشی به صورت منطقه ای، اولویت دار و با هدف رفع چالش های مشخص، تدوین و تامین گردند.

زمینه و هدف: امنیّت ازجمله ضروریات زندگی بشر محسوب می شود به طوری که از ابتدای تاریخ تاکنون بیشترین زمان و هزینه در جوامع مختلف برای برقراری امنیّت صرف شده است. پژوهش حاضر با تأکید بر شناخت نقاط ناامن و ارائه راهکارهای محلی در راستای ارتقای احساس امنیّت در بین زنان ساکن منطقه 19 شهرداری تهران انجام شده است.روش: در این پژوهش از روش تحقیق کیفی و راهبرد تحلیل محتوای کیفی تلفیقی استفاده شد. جامعه هدف، زنان ساکن منطقه 19 شهر تهران بودند و نمونه ها به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. در مرحله جمع آوری داده ها از ابزارهای مش اهده غیر مش ارکتی و مص احبه نیمه ساختاریافته بهره گرفته و اشباع نظری بعد از مصاحبه شماره 27 حاصل شد. تحلیل داده های کیفی به دست آمده، به کمک نرم افزار مکس کیو دی ای 2020 و با روش کدگذاری دستوری انجام شد.یافته ها: یافته ها نشان می دهد مهم ترین علل احساس ناامنی در بین زنان، عدم رؤیت پذیری مکان، نور و روشنایی و آلودگی دیداری با تأکید بر حضور بی خانمان ها و معتادها در فضاهای عمومی منطقه به ویژه «بوستان های محله ای» است. مورد بعدی که اهمیت بسیاری در ایجاد ناامنی در منطقه دارد، تحت شاخص فضاهای ناامن و بی دفاع شهری، دو عنصر «خلازیر» و «کوره ها»، ذکر شد. بازار خلازیر به سبب فعالیت ها و کارکنان کاملاً مردانه و کوره های آجرپزی به سبب جذب فعالیت ها و عوامل کجروانه در ایجاد احساس ناامنی زنان در منطقه نقش مهمی داشته اند.نتیجه گیری: برای به حداقل رساندن احساس ناامنی در منطقه و پیامدهای منفی آن، نیاز است طرح هایی درنظر گرفته شود که با رویکرد اجتماع محور درصدد «ایجاد و تقویت نظارت اجتماعی محلی» باشند و از سویی کوره های آجرپزی و بازار خلازیر ساماندهی گردند. نظارت اجتماعی می تواند هم از سوی سازمان های رسمی ایجاد نظارت و نظم اجتماعی ازجمله نیروی انتظامی ایجاد و تقویت شود و هم از سوی اجتماع محلی و از طریق طرح های تسهیل گری و ترویج گری اجتماعی محله محور.

مذهب می تواند شبکه ای از اعتماد و مشارکت را در بین افراد ایجاد کند و یکی از عوامل موجد سرمایه اجتماعی است. بر این مبنا، در این پژوهش با استمداد از داده های پیمایش های طرح ملی سنجش سرمایه اجتماعی در سال های 1384 و 1394، به بررسی رابطه سرمایه اجتماعی در سطح کلان در بین مذاهب (شیعه، سنی، اقلیت های دینی) کشور پرداخته شده است. مؤلفه های سرمایه اجتماعی در این پژوهش با دو عنصر اعتماد و روابط اجتماعی مشخص شده است. تحلیل یافته ها با استفاده از روش تطبیقی و به صورت تحلیل ثانویه انجام شده است. تحلیل ها نشان داد؛ در پیمایش 1384 بین شاخص پنداشت از عملکرد نظام و پنداشت از نکویی جامعه و شاخص ارزیابی از آینده با نوع مذهب رابطه معنادار وجود دارد؛ اما این شاخص ها در پیمایش ملی 1394 با نوع مذهب رابطه معنادار نداشته است و پاسخ گویان از مذاهب مختلف، دارای سرمایه اجتماعی کلان همسانی می باشند. در مجموع، سرمایه اجتماعی کلان طی پیمایش 1384 از وضعیت بهتری نسبت به سال 1394 برخوردار بوده است.

هدف این مقاله فهم سازوکارهای گرایش به ختنه در میان زنان لک و نگاه آنان به ختنه است. برای رسیدن به این هدف، با بیست و شش زن که تجربه انجام ختنه داشتند و همچنین با دو کولی که جراح ختنه در میان زنان لک هستند، مصاحبه هایی انجام شد. یافته ها نشان داد که تعریف زنان از ختنه، اهداف و عوامل ختنه در بین سه نسل زنان متفاوت است. زنان نسل اول تحت اجبار جامعه، زنان نسل دوم تحت اجبار خانواده و زنان نسل سوم تحت اجبار مردان ختنه کرده اند. یافتهها همچنین نشان داد که رسم ختنه به خاطر وارداتی بودن در این منطقه از اجبار خشنی در بین زنان برخوردار نیست و کولی ها با تأکید بر بن مایه های مذهبی و وضعیت اقتصادی منطقه زنان نسل اول و دوم را به انجام ختنه ترغیب می نمودند و تبلیغات زیباسازی باعث ترغیب زنان جوان به ختنه شده است.